پیوست نانوشته برجام | فضایی بی فضایی؟!
آنـا | دولت حسن روحانی که علاقه وافری به غرب و گره زدن مشکلات کشور به مذاکرات برجامی داشت، به تازگی مشخص شده که فناوری فضایی کشور نیز مانند دیگر امورات معطل مانده است.
پس از یک دهه توقف در صنعت فضایی کشور، حجت‌الاسلام رئیسی رئیس‌جمهور دولت سیزدهم صبح جمعه (۵ آذر ۱۴۰۰) در اولین جلسه شورای عالی فضایی در دولت سیزدهم، شرکت و جلسات تعطیل شده این شورا را احیا کرد.
از طرف دیگر علی بهادری‌جهرمی سخنگوی دولت نیز با انتشار مطلبی در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «برگزاری جلسه شورای عالی فضایی پس از ده سال نویدبخش آینده روشن فضایی ایران است که می‌تواند در بهبود کیفیت محیط زیست، مخابرات، مدیریت آب و کشاورزی، دریانوردی، هواشناسی و…مؤثر باشد.»
طبق مصوبه هیئت وزیران، جلسات «شورای عالی فضایی» باید حداقل ۲ بار در سال به ریاست رئیس‌جمهور تشکیل شود اما در دولت‌های قبل، این شورا مغفول ماند و برگزاری مستمر آن به صورت جدی و مهم پیگیری نشد؛ بی توجهی به «شورای عالی فضایی» در دولت حسن روحانی به اوج خود رسید و در ۱۱ سال اخیر جلسات این شورا تشکیل نشد.
به موجب ماده (۸) اساسنامه شورای عالی فضایی، جلسات شورا با حضور اکثریت اعضا و حضور رئیس جلسه رسمیت خواهد یافت و در غیاب رئیس‌جمهور، مطابق تبصره «۱» ماده (۳) اساسنامه، ریاست جلسه بر عهده معاون اول رئیس‌جمهور خواهد بود. همچنین مطابق با ماده (۱۱) اساسنامه، دبیر شورا موظف است گزارش فعالیت‌ها و اقدامات انجام شده در مورد تصمیمات شورا را هر ۶ ماه یک بار تهیه کند.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۶ طی گزارشی اعلام کرد که در مجموع تعداد جلسات برگزار شده شورای عالی فضایی از بدو تشکیل (از سال ۱۳۸۳) تاکنون سه بار بوده است (دولت‌های هشتم، نهم و دهم). این در حالی است که تنها در دولت یازدهم با عنایت به ماده (۷) اساسنامه شورای عالی فضایی، می‌بایست حداقل ۸ جلسه با هدف سیاست‌گذاری اجرایی، راهبری، نظارت و تصویب برنامه‌های کلان و راهبردهای حوزه فضایی تشکیل می‌شد که این مهم محقق نشده است.
این امر در حالی است که «شورای عالی فضایی» به منظور استفاده صلح‌آمیز از فضای ماورای جو و فناوری‌های فضایی، حفظ منافع ملی و بهره‌برداری منسجم از علوم و فناوری‌های فضایی در جهت توسعه اقتصادی، فرهنگی، علمی و فناوری کشور تشکیل شده و باید برنامه‌های بلندمدت و میان‌مدت در بخش فضایی کشور را تصویب کند.
به باور متخصصان صنعت فضایی، این صنعت مهم و استراتژیک در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به حاشیه رانده شد و دولت حسن روحانی در راستای سیاست حساسیت‌زدایی غربی‌ها، پیشرفت ایران در حوزه فناوری هوا فضا را متوقف کرد.
فتح‌الله امی، رئیس پژوهشگاه هوافضای ایران در یادداشتی با عنوان «دلایل تعطیلی جلسات شورای عالی فضایی» نوشته است: «یکی از دلایل این وقفه مواجهه دولت گذشته با کسری بودجه بوده است و از آنجا که اعتبار کافی برای تصویب طرح‌های ملی و مهم فضایی در نظر گرفته نمی‌شد، گویا نیازی به برگزاری جلسات احساس نمی‌شد و دولت قبل در حوزه فناوری فضایی به پیگیری طرح‌هایی که در سال‌های پیش از آن به تصویب رسیده، اکتفا کرده بود. با این حال باید گفت که فقدان تخصیص اعتبار لازم علت غایی این فترت ۱۰ ساله نبود.
مسئله اصلی مخالفت کشورهای توسعه‌یافته و به ویژه اغلب کشورهای عضو گروه ۱+۵ یعنی کشورهای طرف مذاکرات هسته‌ای با پیشرفت ایران در حوزه فناوری هوا فضا بوده است».
همچنین «محسن شاطرزاده» قائم‌مقام سابق امور بین‌الملل سازمان فضایی با بیان اینکه صنعت فضایی ایران اولین قربانی برجام است، گفت: متأسفانه دولت روحانی اعتقادی به صنعت فضایی نداشت.
با آغاز به کار دولت سیزدهم، اهمال‌کاری‌های مسئولان گذشته در این حوزه بیشتر مشخص می‌شود؛ به‌گونه‌ای که ایران از سال ۱۳۹۵ تا تشکیل دولت سیزدهم برنامه جامعی در حوزه فضا نداشته و فعالیت‌ها مطابق با برنامه‌های بخشی پیگیری می‌شده است.
در همین راستا، در اولین جلسه شورای عالی فضایی در دولت سیزدهم مقرر شد که برنامه جامع ۱۰ ساله فضایی کشور با حضور همه ارکان و بازیگران بخش فضایی تدوین شود تا در جلسه آینده شورای عالی فضایی به تصویب برسد.
به گفته وزیر ارتباطات، مطابق با دستور حجت‌الاسلام رئیسی، هدف‌گذاری نهایی دسترسی به مدار ۳۶ هزار کیلومتر که در افق ۱۰ ساله برنامه‌ریزی شده بود، باید تسریع یابد و رئیس‌جمهور تأکید دارد این برنامه‌ریزی به‌گونه‌ای تغییر کند که ایران در افق ۱۴۰۴ بتواند به مدار ژئو (مدار بالای زمین) دست پیدا کند.
در نهایت اینکه شواهد نشان می‌دهد، دولت سیزدهم توجه ویژه‌ای به حوزه فناوری هوافضا دارد و ایران در آینده نزدیک از دستاوردهای جدید بومی خود رونمایی خواهد کرد که امید می‌رود این فناوری به موضوعات سیاسی گره نخورده و مسیر تکاملی خود را که طی سالیان گذشته، متوقف شده بود، با همت مسئولان و توان دانشمندان ایرانی، با قوت و قدرت هر چه بیشتر ادامه دهد.
دیدگاه تان را بنویسید