پهپاد انتحاری؛ تدبیر سپاه برای عبور از سپرهای دفاع موشکی

رزمایش پیامبر اعظم 15 نیروی هوافضای سپاه از روز گذشته در کویر مرکزی ایران و با شلیک انبوه موشک‌های بالستیک تاکتیکی آغاز و امروز در دومین مرحله این رزمایش، انهدام ناوهای هدف در عمق اقیانوس هند با شلیک موشک‌های بالستیک دوربرد تمرین شد.

این رزمایش که در دو بخش پهپادی و موشکی برگزار شد، دارای نکات و تاکتیک‌های در خور توجهی بود که برخی از آنها برای اولین مرتبه در جریان رزمایش اجرایی شدند.

در مرحله اول رزمایش پیامبر اعظم15، عملیات ترکیبی پهپادی و موشکی به نمایش گذاشته شد که نمونه آن قبلا در جریان عملیات ضربت محرم در سال 1397 و در جریان هدف قرار دادن مواضع داعش در شرق فرات دیده شده بود.

در بخش پهپادی این رزمایش، تایپ‌های گوناگون پهپادی‌های نیروی هوافضای سپاه ماموریت‌های متنوعی را تمرین کردند. پهپاد شاهد 141، شاهد 161 و شاهد 129 با پرواز فوجی در آسمان منطقه رزمایش با بمب‌های هوشمند و نقطه‌زن «سدید» اهداف خود را با دقت بالا منهدم کردند.

ماموریت بعدی پهپادهای سپاه حمله به سایت‌های پدافندی و سایت‌های شبیه‌سازی شده سپر دفاع موشکی بود. در این بخش از رزمایش پهپادهای انتحاری و نقطه‌زن سپاه با استفاده از فناوری هوش مصنوعی، سایت‌های پدافندی و سپر دفاع موشکی دشمن فرضی را با دقت بالا منهدم کردند تا راه برای شلیک موشک‌های بالستیک و در هم کوبیدن پایگاه‌های دشمن فراهم شود.

انهدام سایت‌های راداری و موشکی دشمن در رزمایش‌های قبلی سپاه نظیر پیامبر اعظم 14 نیز تمرین شده بود با این تفاوت که در رزمایش‌های گذشته، موشک‌های «هرمز» و «ذوالفقار» مجهز به سرجنگی ضدرادار، سایت‌های شبیه‌سازی شده سامانه‌های پدافند موشکی پاتریوت و تاد آمریکایی را هدف قرار داده و منهدم کرده بودند.

اما در این رزمایش انهدام سایت‌های پدافندی و ضد موشکی دشمن به عهده پهپادهای انتحاری گذاشته شد. این نکته از آن جهت حائز اهمیت است که پهپادهای انتحاری که سپاه در این رزمایش مورد استفاده از قرار داده است بسیار ارزانتر از موشک‌های بالستیک بوده و با توجه به ابعاد و وزن کم، قابل استفاده در محیط‌های مختلف جغرافیایی هستند و زمان آماده‌سازی و پرتاب آنها نیز بسیار کمتر از موشک‌های بالستیک خواهد بود. از همین رو استفاده از این پهپادها در بردهای کوتاه، گزینه‌ای مناسب برای انهدام سایت‌های پدافندی و راداری دشمن است.

اخلال در شبکه پدافندی دشمن با هدف انحراف سامانه‌های راداری از دیگر ماموریت‌های پهپادهای سپاه بود. این پهپادها با پرواز در منطقه دشمن، توجه سامانه‌های راداری و پدافندی را به خود معطوف کرده و پس از آنکه سامانه‌های راداری توان خود را برای انهدام این پهپادها متمرکز کردند، پهپادهای بمب‌افکن  و یا موشک‌های بالستیک و کروز با یورش به سمت هدف آن را منهدم می‌کنند.

از آنجایی که یک سامانه پدافندی توان درگیری با تعداد محدودی از اهداف را دارد، قادر به رهگیری تعداد زیادی هواگرد نبوده و پرواز فوجی پهپادهای هدف در منطقه دشمن موجب اخلال در شبکه پدافندی دشمن می‌شود.

در بخش دوم این رزمایش، نوبت به انجام عملیات توسط موشک‌های بالستیک و نقطه‌زن سپاه در کلاس‌های مختلف رسید. در مرحله اول رزمایش، شلیک همزمان چندین فروند از موشک‌های بالستیک تاکتیکی در کلاس ذوالفقار، دزفول و زلزال و انهدام پایگاه های دشمن به مرحله اجرا در آمد.

در این مرحله موشک‌های بالستیک تاکتیکی نیروی هوافضای سپاه که به سرجنگی‌های قابل هدایت تا لحظه اصابت به هدف با قابلیت اخلال در سامانه‌های راداری مجهز شده‌اند، با دقت بالا اهداف خود را منهدم کردند.

در این مرحله از رزمایش که پس از اخلال و انهدام  سامانه‌های پدافندی و سپر دفاع موشکی دشمن فرضی انجام شد، موشک‌های بالستیک تاکتیکی، با دقت و سرعت بالا اهداف خود که بسیار کوچکتر از مقیاس واقعی شبیه سازی شده بودند را منهدم کردند.

تصاویر منتشر شده از اصابت موشک‌ها به اهداف خود نشان می‌دهد سرجنگی آنها در فاز پایانی اصابت به هدف  به حالت پلاسما یا گداخته در آمده‌اند که نشان دهنده آن است که سپاه به جمع دارندگان موشک‌های بالستیک هایپر سونیک (فراتر از سرعت صوت) وارد شده است.

دستیابی به این فناوری و رسیدن سرجنگی موشک به سرعتی فراتر از سرعت صوت امکان رهگیری و درگیری سامانه‌های پدافند موشکی با موشک‌های سپاه را بسیار مشکل می‌کند.

همچنین اصابت دقیق چند موشک به یک هدف با خطای نزدیک به صفر علاوه بر اثبات دقت آنها قدرت تخریب بالای این موشک‌ها را نیز به نمایش گذاشت.

اصابت همزمان چند موشک به یک هدف علاوه بر آنکه امکان واکنش و تخلیه آن محل از تجهیزات برای دشمن را تقریبا غیرممکن می‌کند، موجب وارد آمدن خسارات قابل توجه و تخریب کامل هدف هم می‌شود.

در مرحله نهایی رزمایش پیامبر اعظم 15 نیز نوبت به موشک‌های بالستیک دوربرد رسید تا با انهدام اهداف متحرک دریایی، قدرت و دقت خود را به رخ دشمن بکشند.

در این مرحله، موشک‌های بالستیک سوخت جامد «سجیل» و موشک‌های سوخت مایع «عماد» و «قدر» از فاصله 1800 کیلومتری اهداف شبیه‌سازی شده ناوهای هواپیمابر و رزم‌ناوهای دشمن در عمق اقیانوس هند را مورد هدف قرار دادند.

اجرای این عملیات از آن جهت حائز اهمیت است که روش مرسوم در دنیا برای هدف قرار دادن ناوهای دشمن، استفاده از موشک‌های کروز ضدکشتی است اما هدف قرار دادن اهداف متحرک در عمق دریا مانند ناوهای رزمی که بعضا به سامانه‌های ضد موشکی هم مجهز هستند مستلزم دستیابی به سطح بالایی از فناوری است که دستیابی به آن سپاه را در جمع معدود  دارندگان چنین فناوری قرار می‌دهد.

با استفاده از این روش، لانچرهای پرتاب موشک از پاسخ متقابل دشمن مصون می‌مانند. همچنین با توجه به اصابت موشک از بالا به ناو، امکان رهگیری و انهدام موشک توسط سامانه‌های دفاع موشکی ناوها بسیار مشکل می‌شود.

در مورد ناوهای هواپیمابر که ابعاد بزرگتری از رزم‌ناوها داشته و سامانه‌های دفاعی کمتری به نسبت رزم‌ناوها دارند، شلیک چنین موشک‌هایی که سرعت آنها در فاز نهایی شیرجه و اصابت به هدف، به سرعت ما فوق صوت هم می‌رسند، بسیار خطرناک‌تر است.

تا پیش از این، موشک‌های بالستیک دریایی سپاه مانند موشک «خلیج فارس» و «هرمز1» بردی معادل 300 کیلومتر داشتند. بعد از آن و با رونمایی از موشک «ذوالفقار بصیر»، این برد به 700 کیلومتر افزایش پیدا کرد و حالا برد موشک‌های ضد کشتی سپاه به 1800 تا 2000 کیلومتر رسیده است.

دستیابی سپاه به چنین موشک‌هایی یعنی در صورتی که شناورهای آمریکایی برای شلیک کروزهای خود در فاصله 2000 کیلومتری سواحل ما نیز مستقر شوند باز هم در برد موشک‌های بالستیک ضدکشتی ایرانی هستند و این به معنی بی‌اثر کردن این تهدید آنهاست.

علاوه بر این، چندی پیش سرلشکر محمد باقری در جریان الحاق ناوهای زره و مکران به نیروی دریایی ارتش گفته بود که در پی تعرضات محدود برخی کشورها با ناوگان تجاری ایران در دریای سرخ این منطقه مجددا در منطقه گشت‌زنی ناوگروه‌های ایرانی قرار خواهد گرفت.

وی در جریان رزمایش پیامبر اعظم 15 نیز گفت که  «اگر دشمنان جمهوری اسلامی نیت سوئی نسبت به منافع ملی، مسیرهای تجارت دریایی و سرزمین ما داشته باشند، با اقدام موشکی مورد هدف قرار گرفته و منهدم خواهند شد.»

این صحبت رئیس ستادکل نیروهای مسلح حاوی یک پیام آشکار به برخی کشورهای منطقه و نیروهای فرامنطقه‌ای است که در صورت هرگونه تعرض به ناوگان تجاری ایران با پاسخ متقابل و موشکی ایران مواجه خواهند شد.