آمریکا با کشتی‌های جنگی ایران چه خواهد کرد؟

فارین پالیسی در این رابطه می‌نویسد: «هفته گذشته نشریه پولیتیکو گزارش داد که ظاهرا دو کشتی جنگی ایرانی در راه اقیانوس اطلس قرار دارند. در این رابطه مقام‌های امنیت ملی آمریکا شدیدا ابراز نگرانی کردند و به طور خاص به این مساله اشاره کردند که آن‌ها (کشتی‌های ایرانی) احتمالا در راه ونزوئلا هستند و قرار است تحریم‌های آمریکا علیه کاراکاس را نقض کنند. در این راستا، سناتور مارک روبیو از دولت آمریکا درخواست کرده تا مانع از رسیدن کشتی‌های مذکور به سواحل ونزوئلا شود. با این حال، هرگونه اقدام آمریکا علیه کشتی‌های مذکور غیرقانونی خواهد بود و یکی از بنیان‌های اساسی نظم بین المللی را به چالش خواهد کشید: اصلِ مصونیتِ حاکمیت/‌sovereig- immunity. آمریکا باید بداند که هزینه هرگونه اقدامی تهاجمی آن علیه کشتی‌های ایرانی، به شدت بالا خواهد بود. امری که در صورت وقوع، به نحو وحشتناکی ادعا‌های آمریکا مبنی بر اینکه حامی حقوق حمل و نقل آزاد دریایی است را به چالش خواهد کشید و از آمریکا تصویر یک نظام سیاسی فریبکار و منافق را به جهانیان نشان خواهد داد.

به گزارش فرارو، ایران و ونزوئلا در دهه گذشته به دلیل مواجه شدن با حجم گسترده تحریم‌های آمریکا، روز به روز به یکدیگر نزدیک‌تر شده اند و از این طریق، تا حدی از شدت فشار‌های سیاسی و اقتصادی واشنگتن علیه خود کاسته اند. تجارت نفت یکی از مهمترین محور‌های رابطه میان ایران و ونزوئلا بوده و دولت آمریکا به همراه برخی متحدان آن در سال‌های اخیر چندین کشتی ایرانی را که محموله سوخت داشته و عازم ونزوئلا بوده اند را توقیف کرده‌اند (حتی کشتی‌ها در برخی موارد تحت پرچم‌های دیگر بوده اند). استدلال اصلی آن‌ها هم این بوده که اساسا این کشتی‌ها در حال نقض تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا هستند. با این حال، این مرتبه وضعیت اندکی متفاوت است.

کشتی‌های ایرانی که عازم اقیانوس اطلس هستند، عضو نیروی دریایی ایران هستند و بر اساس حقوق بین‌الملل، کشتی‌های جنگی ایران می‌توانند به طور مستقیم به آمریکا هشدار دهند که با آن‌ها کاری نداشته باشد و اجازه دهد آن‌ها از اصل مصونیت حاکمیت دولت‌ها در جهان استفاده کنند.

حقوق دریا‌ها چه در قالب عرفی و چه متعارف، به کشتی‌های جنگی و دیگر کشتی‌های دولتی، حق مصونیتِ حاکمیت اعطا می‌کند. در زمان‌های صلح، این مصونیت یک بند و اصل حقوقی کاملا قدرتمند در برابر مداخلات احتمالی یک دولت خارجی است. البته که استثنا‌هایی نیز در این زمینه وجود دارد که به طور خاص در مورد دولت‌های ورشکسته، کشتی‌های جنگی جعلی، و یا مساله تسلیحات کشتار دسته جمعی صدق می‌کند. با این حال این‌ها صرفا مسائلی هستند که روی کاغذ مطرح می‌شوند و اصلِ مسئله که اکنون در مورد ایران مطرح است را تغییر نمی‌دهد.

حتی در دریای‌های سرزمینی هم مصونیت حاکمیت از یک چشم انداز حمایتی قدرتمند برخوردار است. کشتی‌های جنگی از حق عبور بی ضرر در دریا‌های سرزمینی خارجی برخوردار هستند. دولت ساحلی می‌تواند قواعدی را برای امنیت دریانوردی وضع کند، اما اساسا هیچ حقی جهت انجام اقدامات تهاجمی علیه آن دسته از کشتی‌هایی که به مقررات احترام می‌گذارند ندارند. تا زمانی که کشتی جنگی متعهد به عبور بی ضرر باشد و دولت ساحلی را تهدید نکند، دولت ساحلی می‌تواند در شدید‌ترین حالت، تنها به کشتی مذکور دستور دهد تا آب‌های سرزمینی آن را ترک کند. در این رابطه، توقیف و یا بازداشت کشتی‌های جنگی اساسا مطرح نیست مگر اینکه کشتی جنگی، دولت ساحلی را تهدید کند که در این زمینه، حق دفاع از خود کاملا مشروع است و به رسمیت شناخته می‌شود.

آب‌های داخلی از جمله بنادر نیز وضعیت چندان متفاوتی ندارند. البته که یک کشتی جنگی به اخذ اجازه دولت ساحلی جهت ورود به آب‌های داخلی نیاز دارد. با این حال حتی در این زمینه یعنی جایی که دولت ساحلی از بیشترین اقتدار برخوردار است نیز حق مصونیت حاکمیت، طبق حقوق بین الملل عرفی، کاملا پذیرفته شده است و از احترام برخوردار است.

در مورد کشتی‌های جنگی ایرانی که عازم آب‌های اقیانوس اطلس هستند باید گفت تا زمانیکه این کشتی‌ها تهدید به استفاده از زور نکنند، کاملا از حق مصونیت حاکمیت برخوردار هستند و در این رابطه فرقی نمی‌کند که آن‌ها در آب‌های بین المللی، مناطق اقتصادیِ اختصاصی، آب‌های سرزمینی، و یا آب‌های داخلی باشند. آمریکا حتی اگر کشتی‌های ایرانی حامل سلاح نیز باشند، نمی‌تواند آن‌ها را مورد تعرض قرار دهد. آمریکا باید بداند که بخش عمده‌ای از تحریم‌ها علیه ایران، تحریم‌های یکجانبه این کشور علیه تهران هستند و آمریکا نمی‌تواند با تکیه بر آن‌ها هر گونه که می‌خواهد با ایران رفتار کند.