واریز یارانه نقدی رئیسی برای این دهک ها | چه کسانی یارانه نقدی 1 میلیون و 200 هزار تومانی دریافت می کنند؟

جزئیات یارانه نقدی اعلام خواهد شد. یارانه معیشتی به همه ایرانی ها برای تامین کالاهای اساسی خود تعلق می گیرید. یارانه نقدی در سال جدید افزایش می یابد. یارانه نقدی بیش از بیست میلیون نفر فروردین ماه آخرین یارانه نقدی خود را دریافت کردند. کالابرگ جایگزین یارانه نقدی خواهد شد.

فرودین ۱۳۹۷ در بحبوحه افزایش قیمت دلار، دولت دوازدهم برای آنکه نشان دهد، هیچ مشکلی برای تامین ارز کشور ندارد، یکی از مهلک ترین سیاست‌های اقتصادی چند دهه اخیر را اتخاذ کرد؛ هر چند بعد از چند ماه دولت از تصمیم خود مبنی بر تامین ارز تمام مصارف با نرخ ۴۲۰۰ تومانی کوتاه آمد اما به بهانه جلوگیری از افزایش قیمت کالاهای اساسی و با شعار حمایت از اقشار ضعیف، تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به برخی از کالاها از جمله دانه های روغنی و نهاده های دامی همچنان ادامه داد. سیاستی که با وجود انتقادات گسترده، در دولت سیزدهم نیز ادامه پیدا کرد.

بر اساس آمارهای موجود از ابتدای سال ۱۳۹۷ تا پایان سال گذشته حدود ۷۰ میلیارد دلار از منابع ارزی کشور به این سیاست اختصاص یافت. باید توجه داشت که این میزان برابر با کل ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص داده شده از سال ۱۳۹۷ است و در نتیجه ارز تخصیصی به دارو، تجهیزات پزشکی، واکسن کرونا و همچنین واردات کالاهای غیر اساسی در ابتدای اجرای این سیاست را نیز شامل می‌شود که با توجه به در دسترس نبود آمارهای دقیق و موثق، تفکیک مصارف عملاً ممکن نیست. 

پرسش مهمی که باید پاسخ داد این است که آیا چنین سیاست پر هزینه‌ای، آن هم در شرایط تحریمی تا چه اندازه به هدف خود یعنی کنترل قیمت کالاهای اساسی رسیده‌است؟

برای آنکه بتوان تا حدودی به این پاسخ رسید، قیمت روغن خوراکی که یکی از کالاهای مشمول این سیاست (دانه‌های روغنی و روغن خام) بود را بررسی می‌کنیم. بر اساس اطلاعات مرکز آمار از ابتدای سال ۱۳۹۷ تا پایان سال گذشته، شاخص قیمت گروه روغن و چربی‌ها، افزایش بیش از ۳۱۳ درصدی را نشان می‌دهد. در مدت مشابه، شاخص گروه خوراکی‌ها، ۳۵۶.۷ درصد و شاخص کل قیمت‌ مصرف کننده، ۲۵۵.۷ درصد افزایش را نشان می‌دهد. با مقایسه اولیه این اعداد به نظر می‌رسد که این سیاست نتوانسته در کنترل قیمت کالاهای اساسی موفق عمل کند.

در این میان، مدافعان پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومانی معتقدند که از یکسو قیمت‌های جهانی افزایش داشته و از سوی دیگر، سایر هزینه‌های تولید بدون در نظر گرفتن مواد اولیه وارداتی افزایش یافته‌است. بر مبنای این استدلال، این گروه مدعی هستند که در صورت عدم تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی، شاهد افزایش چشم گیر قیمت‌ها حتی از سطوح فعلی می بودیم. اما آیا این استدلال درست است؟

برای بررسی این موضوع، به طور مشخص قیمت روغن را در نظر می‌گیریم. حدود ۷۰ درصد بهای تمام شده روغن خوراکی مربوط به دانه‌های روغنی و روغن خام است که گفته می‌شود حدود ۸۵ درصد آن وابسته به واردات است. بر اساس آمارهای سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو) شاخص دانه‌های روغنی از ابتدای سال ۱۳۹۷ تا پایان سال گذشته، افزایش حدود ۶۳ درصدی را ثبت کرده‌است. حال با فرض اینکه ۷۰ درصد هزینه تولید مربوط به دانه‌های روغنی‌ است، اگر این بخش از هزینه را با توجه به تورم جهانی این نهاده و ۳۰ درصد دیگر هزینه‌ها را نیز با توجه به تورم داخلی کشور افزایش دهیم، آیا قیمت‌های فعلی منطقی است؟

برای پاسخ به این پرسش قیمت روغن ۹۰۰ گرمی را در ابتدای سال ۱۳۹۷ در نظر گرفتیم و با توجه به پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومانی از فروردین ماه آن سال، قیمت روغن را به صورت ماهانه محاسبه کردیم؛ به بیان دیگر به صورت ماهانه ۷۰ درصد قیمت را بر اساس تورم جهانی روغن‌های روغنی و ۳۰ درصد دیگر را بر اساس تورم اقتصاد ایران افزایش دادیم و با قیمت بازار آن مقایسه کردیم.  نمودار زیر روند قیمت روغن ۹۰۰ گرمی در بازار و همچنین با فرض موثر بودن ارز ۴۲۰۰ تومانی نشان می‌دهد:

۱۶ مهرماه بود که معاون امور مجلس رئیس جمهور در راستای ارتقای سطح معیشت مردم از جمله کارکنان دولت و بازنشستگان و لزوم رعایت عدالت در نظام پرداخت‌ها و بهبود معیشت آنان، عدالت در توزیع اعتبارات، عادلانه سازی پرداخت‌ها و افزایش قدرت خرید مردم از تقدیم لایحه دو فوریتی متناسب‌سازی حقوق کارکنان دولت و بازنشستگان کشوری و لشکری به مجلس خبر داد. به دنبال این موضوع نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز گذشته جزییات لایحه اصلاح قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور و ترمیم حقوق کارکنان و بازنشستگان کشوری و لشگری را با ۱۹۸ رای موافق تصویب کردند.

در بخشی از این مصوبه اما بر افزایش ۳۰ درصدی مستمری مددجویان تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی کشور نیز اشاره شده است. به طوریکه رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره افزایش حقوق افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی گفت: در ابتدای سال ۲۰ درصد برای افزایش حقوق آنها اعمال شد و ما امروز ۳۰ درصد را لحاظ کردیم. بر این اساس از ابتدای سال افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی مشمول افزایش ۵۰ درصد حقوق می‌شوند.

پیش از این مبالغ مستمری معیشتی مددجویان تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی برای خانواده یک نفره ماهانه ۴۲۰ هزارتومان، خانواده دو نفره ۶۰۰ هزار تومان، سه نفره ۸۴۰ هزار تومان، چهار نفره یک میلیون و ۸۰ هزار تومان و پنج نفره یک میلیون و ۳۲۰ هزار تومان در نظر گرفته شده بود که با این افزایش ۳۰ درصدی، به این ترتیب میزان مستمری خانوارها افزایش خواهد یافت.

در این راستا سیدمرتضی حسینی، معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان بهزیستی کشور درخصوص زمان پرداخت معوقه مستمری مهرماه مددجویان تحت پوشش به ایسنا، گفت: همزمان با پرداخت مستمری آبان ماه، قرار است دولت مابه التفاوت مستمری مهرماه مددجویان نهادهای حمایتی را نیز پرداخت کند تا آن را به حساب مددجویان واریز کنیم.

به گفته وی، با افزایش ۳۰ درصدی مستمری مددجویان تحت پوشش به این ترتیب مستمری خانوارهای یک نفره ۵۵۰ هزارتومان، دو نفره ۷۸۰ هزارتومان، سه نفره یک میلیون و ۹۰ هزار تومان، ۴ نفره یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان و برای ۵ نفر به بالا یک میلیون و ۷۲۰ هزار تومان می‌شود

یارانه نقدی این افراد افزایش می‌یابد

در ادامه جلسه علنی روز یکشنبه -۸ آبان- مجلس شورای اسلامی در جریان رسیدگی به لایحه دوفوریتی متناسب سازی حقوق کارکنان دولت و بازنشستگان کشوری و لشکری( اصلاح قانون بودجه ۱۴۰۱)، ردیف ۷ این لایحه درباره افزایش کمک معیشت جانبازان تصویب شد.

در ردیف ۷ این لایحه آمده است: کمک معیشت جانبازان بیست و پنج درصد(۲۵%) و بالاتر فاقد شغل ودرآمد و مشمولین ماده (۳۸) قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مصوب  ۳/  ۴/ ۸۶ به ( ۰۰۰/  ۰۰۰/ ۵۶) ریال وکمک معیشت جانبازان زیر بیست و پنج درصد(۲۵%) و رزمندگان معسر فاقد شغل ودرآمد به( ۰۰۰/  ۰۰۰/ ۴۵) ریال افزایش می‌یابد.

اصرار بی‌فایده برای قیمت دستوری

درست در روزهایی که دولت میلی به افزایش قیمت مرغ نداشت در فروشگاه‌های پروتئینی گلستان مرغ کیلویی ۶۳ تا ۶۷ هزار تومان به فروش می‌رسید که این یعنی اصرار دولت به ثبات قیمت بی‌فایده بوده است. شاید به همین خاطر بود که در روزهای نخست آبان‌ماه معاون بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی از افزایش قیمت مرغ خبر داد و دلیل این تصمیم را افزایش هزینه‌های تولید و استمرار فعالیت مرغداری‌ها اعلام کرد.

به اعتقاد برخی فعالان اقتصادی، در امسال صنعت مرغداری با تورم ۴۰ درصدی روبه‌رو شد؛ چراکه ارزش خوراک طیور در امسال حدود پنج الی شش برابر افزایش یافت و ازآنجایی‌که حدود ۷۰ درصد هزینه تولید در این بخش خوراک است، این افزایش قیمت تأثیر مستقیم بر نرخ تمام شده کالا گذاشت. مطابق رقم‌های اعلامی، برای هزینه تولید و قیمت مرغ در کشتارگاه‌ها نرخ مصوب جدید هم برای تولیدکنندگان به‌صرفه نیست و مصرف‌کنندگان ناچارند قیمت بالای ۷۰ هزار تومان را برای مرغ بپذیرند.

اما باتوجه‌به اینکه مصرف‌کنندگان برای تهیه گوشت مرغ با رقم کیلویی ۷۰ هزار تومان با مشکل مواجه خواهند شد به باور کارشناسان تنها راه جایگزینی این بخش عرضه کارت پروتئین است. این موضوعی است که چندی پیش امیر میران عضو اتاق بازرگانی ایران هم درباره آن تأکید کرده بود. به اعتقاد این فعال اقتصادی، به‌جای شارژ حساب بانکی افراد کم‌درآمد بهتر است کارت پروتئین در اختیار آنها قرار گیرد تا درایو صورت تولیدکننده و مصرف‌کننده با هم نفع ببرند.

کارت پروتئین به جای یارانه نقدی؟

شروین اردلان رئیس هیات مدیره زنجیره تولید گوشت مرغ پیگیر همین نظر را دارد و در گفت‌وگو با خبرنگار بازار می‌گوید: شارژ حساب بانکی، اقتصاد و بازار تولیدکنندگان را کوچک می‌کند. اگر قرار به ارائه یارانه به مردم است، باید کارت پروتئین عرضه شود؛ چراکه در صورت تخصیص یارانه نقدی، تضمینی برای صرف این هزینه در بخش پروتئین نیست تداوم این روند دولت را ناگزیر به پرداخت تاوان، آن هم در حوزه بهداشت، درمان و مسائل پزشکی برای مصرف‌کنندگان می‌کند.

باوجود تأکید کارشناسان و تولیدکنندگان به عرضه پروتئین در قالب کالابرگ یا کارت پروتئین، دولت پس از گذشت شش ماه هنوز تصمیمی برای این اقدام نگرفته است موضوعی که از منظر برخی صاحب‌نظران نگران‌کننده است چندی پیش نایب‌رئیس کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید مجلس در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرده بود: بی‌توجهی دولت به اجرای قانون بودجه درباره تأمین کالاهای اساسی با نرخ شهریور ۱۴۰۰ منجر به افزایش بی‌ضابطه قیمت کالاها شد.

غلامرضا نوری قزلجه درباره نابسامانی بازار و گرانی کالاها گفته است: دولت قانون بودجه سال ۱۴۰۱ درباره تأمین کالاهای اساسی با نرخ شهریور ۱۴۰۰ از طریق کالابرگ الکترونیکی را اجرایی نکرد، اقدامی که منجر به افزایش بی‌ضابطه قیمت کالاها شد؛ زیرا این موضوع موج تورمی را به دنبال داشت.

اهمیت پروتئین در سبد خانوار

بنا به نظر کارشناسان، مقرر بود ساماندهی ارز ترجیحی با چند شرط اصلی صورت گیرد که متأسفانه دولت به هیچ یک از این شرط‌ها عمل نکرد، به این معنا که اکنون نه کالا با نرخ شهریور ۱۴۰۰ به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد و نه اینکه سازوکار کالابرگ الکترونیک به کار گرفته می‌شود تا مابه‌التفاوت افزایش قیمت‌ها برای مردم لحاظ شود.

باتوجه‌به اهمیت پروتئین در سبد غذایی مردم به نظر می‌رسد دولت به‌جای پرداخت نقدی یارانه به دهک‌های کم‌درآمد باید نسبت به تهیه کارت پروتئین و قراردادن آن باتوجه‌به سرانه مصرف در سبد غذایی مردم اقدام کند تا به‌این‌ترتیب از تولیدکننده و مصرف‌کننده به‌صورت هم‌زمان حمایت شود.

بیستم آبان ماه هفتمین یارانه نقدی دولت رئیسی باید به حساب سرپرستان خانوار واریز شود. یارانه‌ای که قبل از این عنوان شده بود که به صورت نقدی واریز می‌شود. اما برخی اظهارنظرها در این مورد باعث ابهام شده است.

ماه گذشته بود که دولت تکلیف پرداخت یارانه نقدی را مشخص کرد و گفت که واریز یارانه‌ها فعلا به صورت نقدی ادامه دارد و فعلا خبری از توزیع کالابرگ نیست.

کمی بعد هم یکی از نمایندگان مجلس تاکید کرد که دولت قید پرداخت کالابرگ را زده و کمک معیشتی ماهانه باید به صورت نقدی واریز شود. چون این شرایط برای مردم مطلوب‌تر است.

اما این گفته با واکنش احسان ارکانی، نماینده مجلس مواجه شد. او تاکید کرد که پرداخت کالابرگ مصوبه مجلس است و بر اساس قانون بودجه، دولت راهی جز پرداخت کالابرگ ندارد و باید یارانه نقدی به زودی حذف و کالابرگ الکترونیک جایگزین آن شود.

یارانه آبان ماه نقدی است؟

با وجود اظهارنظرهای متفاوت و متناقض دولت درباره شیوه پرداخت یارانه معیشتی، چیزی که مشخص است این است که یارانه نقدی آبان ماه هم باید نقدا پرداخت شود چون دولت حداقل به گفته خودش هنوز زیرساخت‌های توزیع کوپن را فراهم نکرده و وزیر اقتصاد هم ابراز امیدواری کرده بود که تا آخر سال بتوان کوپن الکترونیک را پرداخت کرد.

اما سوالی که وجود دارد این است که این همه اظهارنظر متفاوت و متناقض درباره یک طرح اقتصادی برای چیست؟ چرا یک نهاد بحث حذف یارانه را مطرح می‌کند و فرد دیگری از همان نهاد، ماجرای پرداخت یارانه را میان می‌کشد.

حداقل هفت ماه است که دولت برای بررسی شیوه پرداخت یارانه نقدی و توزیع کوپن الکترونیک زمان داشته و احتمالا فرصت مناسبی در اختیار دولت بوده که ابعاد این طرح را بررسی کند. اما مشخص نیست که چرا فردی در دولت و یا مجلس یکبار برای همیشه تکلیف شیوه حمایتی دولت از مردم را مشخص نمی‌کند.

البته به نظر می‌رسد که مشکل در کمبود منابع است. دولت برای پرداخت کالابرگ منابع لازم را ندارد و مجلس هم می‌خواهد بر اساس قانون بودجه دولت را موظف به اجرای این طرح کند.

به گفته سخنگوی ستاد هدفمندی یارانه‌ها هر ماه عده‌ای از جاماندگان یارانه در سامانه my.gov.ir ثبت‌نام می‌کنند و مشمول یارانه جدید می‌شوند. اکنون افرادی که مشمول یارانه نشده‌اند می‌توانند در این سامانه ثبت‌نام کنند و یارانه جدید را دریافت کنند.سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها اعلام کرده که هر ماه درخواست افراد جدید بازبینی می‌شود و چنانچه این افراد جزو دهک اول تا نهم شناخته شوند به جمع یارانه‌بگیران اضافه می‌شوند و معوقات یارانه به حساب آنها واریز می‌شود. اما از میان افرادی که یارانه‌بگیر هستند فردی حذف نمی‌شود.

همه افرادی که تا ابتدای سال ۱۴۰۱ یارانه دریافت نمی‌کرده‌اند یا به هر دلیلی یارانه آنها قطع شده بود باید به سامانه my.gov.ir مراجعه و ثبت‌نام کند؛ پس از ثبت‌نام آزمون وُسع و دهک‌بندی برای آنها انجام می‌شود و چنانچه دهک یک تا ۹ شناسایی شوند به آنها یارانه نقدی تعلق می‌گیرد، اما افرادی که از اردیبهشت ۱۴۰۱ به آنها یارانه داده نشده باید به سامانه حمایت وزارت رفاه مراجعه و درخواست بازبینی کنند. در شهریورماه امسال ۷۰هزار سرپرست خانواری که قبلا درخواست بازبینی داشتند این ماه به جمع یارانه‌بگیران افزوده شدند.

این افراد اگر دهک یک تا ۳ باشند، رقم یارانه دریافتی آنها ۴۰۰هزار تومان به ازای هر فرد و اگر دهک ۴ تا ۹ باشند رقم ۳۰۰هزار تومان به ازای هر عضو خانوار به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود.گفتنی است دولت از اردیبهشت‌ماه به این سو، تاکنون چهار مرحله از یارانه‌های جدید ۳۰۰ تا ۴۰۰هزار تومان را به حساب سرپرستان خانوار واریز کرده است. ضمن آنکه با دستور رئیس‌جمهور، مبالغ یارانه برای معترضان نیز تا زمان روشن شدن وضعیتشان واریز می‌شود.

همچنین بر اساس برنامه‌های موجود این یارانه روز بیستم هر ماه به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شود و با توجه به این که تغییراتی در برنامه واریز یارانه تاکنون اعلام نشده، پیش‌بینی می‌شود که یارانه آبان‌ماه نیز بیستم همین ماه واریز شود.براساس آخرین وضعیت محاسبه مشمولان یارانه در مردادماه ۱۴۰۱ توسط پایگاه رفاه ایرانیان، از بین حدود ۸۶میلیون نفر جمعیت کل کشور، حدود ۲۵میلیون و ۵۰۰هزار خانوار معادل ۷۷میلیون و ۹۰۰هزار نفر به‌عنوان مشمول به سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها معرفی شده‌اند(معادل ۸۹٫۹درصد جمعیت کشور).

مبلغ جدید یارانه نقدی جدید

از این میزان حدود ۸۰۰هزار خانوار مشمول یارانه ۴۰۰هزار تومانی و حدود یک میلیون و ۷۰۰هزار خانوار مشمول یارانه ۳۰۰هزار تویارانه نقدی

مانی هستند. از بین هفت میلیون جامانده که شامل انصرافی‌های قدیم، محذوفین قدیم و افرادی است که به هر دلیلی در فروردین ماه سال ۱۴۰۱ یارانه ۴۵۵۰۰ تومانی دریافت نمی‌کردند، تعداد کل ثبت‌نامی‌های جدید (پس از اردیبهشت ۱۴۰۱) حدود دو میلیون و ۷۰۰هزار نفر هستند که حدود یک میلیون و ۶۰۰هزار نفر از این افراد در جمع مشمولان فعلی حاضر هستند.

همچنین از بین محذوفین جدید یارانه در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ حدود چهار میلیون و ۲۰۰هزار نفر اقدام به ثبت اعتراض کردند که در وسع سنجی تیرماه یک میلیون و ۷۰۰هزار نفر در جمع مشمولان تیرماه یارانه به سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها معرفی شدند.