یارانه نان | پرداخت یارانه نان | زمان اجرایی شدن یارانه نان
پرداخت یارانه نان عملی شد؟ | واریز یارانه نان 2 برابری برای این افراد
مشاور وزیر اقتصاد گفت: در مرحله دوم طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان محدودیت تولید نان به دلیل محدودیت سهمیه برای نانوایان برداشته میشود و جبران کمک‌هزینه نانوایان افزایش تا دو برابری خواهد داشت.
هوشمندسازی یارانه نان یک حرکت جدی و تأثیرگذار در توزیع عادلانه یارانه‌ها در بین مردم است. هدفمندسازی یارانه نان دیر کلید خورد ولی آغاز طرح هدفمندسازی یارانه نان در شرایط فعلی که جهان با مشکل تأمین گندم مواجه است می‌تواند تأثیر خوبی در جلوگیری از هدر رفتن منابع و مشکلات احتمالی در حوزه گندم باشد. طرح یارانه نان قدم مهم و ارزشمند در راستای اجرای عدالت در بین نانوایی‌ها است. در ادامه توضیحات اجرای طرح یارانه نان در قزوین و زنجان را بخوانید.
مشاور وزیر اقتصاد گفت: در مرحله دوم طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان محدودیت تولید نان به دلیل محدودیت سهمیه برای نانوایان برداشته میشود و جبران کمک‌هزینه نانوایان افزایش تا دو برابری خواهد داشت.
محمد جلال در مورد فاز دوم طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان اظهار کرد: در این طرح دولت به هیچ عنوان یارانه نان را کاهش نخواهد داد و حذف نخواهد کرد؛ پیش‌بینی یارانه نان در سال گذشته در بودجه حدود 70 هزار میلیارد تومان بوده و در سال آینده نیز حدود 105 هزار میلیارد تومان منابعی است که برای یارانه نان در نظر گرفته شده است که نشان‌دهنده افزایش 50 درصدی است.
وی افزود: اما نکته‌ای که در طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان به آن پرداخته میشود، کاهش هدر رفت مصارف آرد یارانه‌ای در کشور است. ما در واقع در مرحله نخست طرح، زیرساختی را برای تکمیل زنجیره داده‌ها در فرآیند آرد و نان در کشور برای نخستین بار به نقطه عملیات رساندیم و این زیرساخت محملی را فراهم کرد که ما بتوانیم وارد مرحله دوم هوشمندسازی و متناسب کردن دسترسی نانوایان به آرد یارانه‌ای مبتنی بر عملکرد آنها بشویم.
هدف هوشمندسازی یارانه نان
وی ادامه داد: بنابراین در مرحله نخست ساختار تخصیص آرد یارانه‌ای که در سال‌های گذشته به شکل کاملاً معین به نانوایان تعلق می‌گرفت و تا همین اواخر هم ادامه داشت، مبنای اصلی دسترسی نانوایان به آرد بود، اما در مرحله جدید، نانوایان با توجه به ثبت تراکنش‌های فروش نان در کارتخوان‌های هوشمند یعنی میزان فروش نان و پردازش داده‌ها، امکان دسترسی به آرد یارانه‌ای برای آنها رقم می‌خورد.
مشاور وزیر اقتصاد ادامه داد: هدف اصلی در این فاز، حذف محدودیت دسترسی به یارانه آرد و نان برای نانوایان است؛ نانوایانی که نان باکیفیت عرضه می‌کنند و مشتریان بیشتری دارند، امکان فروش بیشتر داشته باشند و از طرفی در مرحله دوم هزینه‌های نانوایان در قالب یک کمک هزینه به دلیل عدم تغییر قیمت نان، افزایش خواهد داشت، در محله نخست حدوداً 15 درصد جبران افزایش هزینه‌ها رقم خورده است و در مرحله دوم حدودا 2 برابر خواهد شد.
جلال در خصوص بیش‌نمایی فروش متذکر شد: واژه هوشمندسازی که در این طرح استفاده شد؛ بهره‌برداری از آن در همین مرحله جدید خواهد بود و تعداد کمی از نانوایان که تراکنش‌های غیرواقعی بر روی کارتخوان‌های هوشمند را ثبت می‌کنند، سامانه مجهز به یک ساختار تحلیل داده است و در این ساختار استفاده مکرر از یک کارت بانکی، ثبت تراکنش‌های غیرواقعی، ثبت فروش غیرمتعارف و … توسط سامانه تحلیل و شناسایی میشود و نانوایان با عدم رعایت سلامت تراکنش‌های خودشان، در واقع منافع آتی خودشان را به مخاطره می‌اندازند، یعنی دسترسی‌شان به کمک هزینه و یا احیاناً تأمین آرد دچار محدودیت میشود؛ البته تاکنون هیچگونه محدودیتی روی این موضوع اعمال نشده است، اما در مرحله جدید به دلیل اینکه قرار است نظام اختصاص آرد یارانه‌ای به عملکرد گره بخورد، حتماً پردازش‌های هوشمند روی تراکنش‌ها اتفاق می‌افتد و ثبت تراکنش‌های غیرواقعی برای نانوایان منفعتی نخواهد داشت و اعتبار نانوا را در این سامانه کاهش می‌دهد.
وی خاطرنشان کرد: در صورت اینکه نانوا رفتار مناسبی داشته باشد و حرفه ای برخورد کند، قطعاً دسترسی‌ها و فرصت‌هایش برای فعالیت شغلی به شدت افزایش می‌یابد و خوشبختانه تحلیل‌های ما هم نشان می‌دهد درصد نانوایانی که احیاناً ثبت تراکنش‌های غیرواقعی داشته‌اند، درصد بالایی نبوده ولی در عین حال همان درصد پایین هم در مرحله دوم حذف خواهد شد.
مشاور وزیر اقتصاد تأکید کرد: اصولاً نظام تعیین نرخنامه در کشور، در موضوع نان توسط شوراهای آرد و نان استان‌ها اعمال میشود، نرخنامه به صورت مستند اعلام شده و در تمام کارخوان‌های هوشمند در کشور اعمال شده است، بنابراین این در اختیار استان‌هاست و قاعدتاً انواع نان که در سامانه بیش از 700 نوع نان و با 4 عنوان اصلی نان تافتون، سنگک، لواش و بربری ثبت شده است، به دلیل اینکه وزن چانه مختلف، افزودنی و شرایط مختلفی دارند؛ بنابراین این موضوع در اختیار مدیران استانی است که با هر روش و تدبیری نان‌های خودشان را در نرخنامه درج کرده باشند، به محض اعلام آنها، در سامانه اعمال میشود. جلال گفت: مرحله دوم، مرحله‌ای است که محدودیت تولید نان به دلیل محدودیت سهمیه برای نانوایان برداشته میشود، جبران کمک‌هزینه نانوایان افزایش تا دو برابری خواهد داشت، اقتصاد تولید نان به صورت مداوم دچار مزیت میشود و اقتصاد عدم تولید نان دچار محدودیت خواهد شد و این هدفی است که ما در مرحله دوم طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان در نظر گرفته ایم.
وی در خصوص دستاوردهای این طرح تاکنون بیان کرد: برآوردهای اولیه ما نشان می‌دهد که این هدررفتی که طی سالیان و دهه‌های گذشته به دلیل یارانه‌ای بودن نرخ نان در کشور اتفاق می‌افتاده، چیزی حدود 25 درصد بوده است و ما در هدف گذاری‌مان پس از اجرای مرحله دوم طرح؛ امیدواریم که این هدررفت به حداقل ممکن کاهش پیدا کند و اصولاً اقتصاد تولید نان، موضوع اصلی کار و تولید نانوایان باشد و اصولاٌ انحراف مصارف گندم و آرد اقتصاد غیرقابل دفاعی پیدا کند.
پرداخت یارانه نان چند ماهی است که آغاز شده و در پی آن قرار بود قاچاق آرد تا حد زیادی کنترل و کاهش یابد. یارانه نان از ابتدا این شائبه را به وجود آورد که پرداخت آن می‌تواند زمینه‌ساز گرانی قیمت نان شود.
از سال‌های گذشته موضوع نان سنتی در قالب نان یارانه‌ای نوع یک و نان یارانه‌ای نوع دو در کشور مطرح بود. در حال حاضر قیمت هر کیلوگرم آرد نان یارانه‌ای نوع یک بین ۸۲۰ تا ۸۵۰ تومان است و قیمت هر کیلوگرم آرد نان یارانه‌ای نوع دو حدود ۱۲۰۰ تومان است. بنابراین هر دوی این نان‌ها با دو نوع آرد، یارانه‌ای محسوب می‌شوند و قیمت آنها فاصله زیادی هم ندارد.
به نقل از جام‌جم، در نانوایی‌ها عموما کیسه‌های زردرنگ آرد یارانه‌ای نوع دوم هستند و کیسه سفیدرنگ حاوی آرد نان یارانه‌ای نوع یک است؛ آرد نان یارانه‌ای نوع دو در ابتدای دهه۹۰ در دولت دهم که یک‌بار آزادسازی اتفاق افتاد تحت عنوان نانوایی‌های آزادپز مطرح شد. این اصطلاح از آن زمان باقی مانده و عمدتا در نانوایی‌های سنگکی این اصطلاح رایج است که این یک عبارت مصطلح شده اشتباه است.
در برخی موارد از این موضوع و اصطلاح از سوی نانوایان استفاده نادرست و باعث گمراه شدن مشتریان میشود وگرنه نانوایی سنتی آزادپز به شکل معنی‌داری در کشور وجود ندارد. یعنی نانوایی سنتی که آرد را با نرخ آزاد تهیه و با آن نان پخت کند در کشور وجود ندارد.
محمد جلال، مشاور وزیر اقتصاد با بیان اینکه آرد نانواهای سنتی به‌صورت یارانه تامین میشود، می‌گوید: «حدود ۶۵ تا ۷۰درصد آرد نانوایی‌های کشور از طریق آرد یارانه‌ای نوع یک تامین میشود و برای باقی آن ــ حدود ۳۰ درصد ــ آرد یارانه‌ای نوع دو توزیع میشود، اما باید توجه داشت که تمام نان‌های سنتی از طریق آردهای یارانه‌ای پخت میشود.»
به گفته وی، بالای ۹۹درصد نانوایی‌های سنتی ازجمله نان لواش، سنگک، بربری و تافتون از آرد یارانه‌ای استفاده می‌کنند و تنها در برخی از مناطق محدود در شمال شهرهای پرجمعیت مواردی بوده که به نانوایی‌ها مجوزهایی داده شده که از آرد غیریارانه‌ای استفاده کنند و نرخ نان این نانوایی‌ها هم آزاد است. البته آرد نان‌های سنتی محلی که بعضا برای پخت آنها از روغن و شکر استفاده میشود، از نوع یارانه‌ای نیست و نرخ آنها متفاوت از نان‌های سنتی در چهار نوع شناخته شده است.
مشاور وزیر اقتصاد با پرده برداشتن از تخلفات برخی از واحدهای نانوایی عنوان می‌کند: «البته برخی از نانوایی‌های سنتی که از آرد یارانه‌دار استفاده می‌کنند به‌دلیل همان اصطلاح اشتباه که در استفاده از آرد یارانه‌ای نوع دو رایج شده یا با این تعبیر که وزن چانه افزایش داده شده، نسبت به گران‌فروشی نان با عنوان آزادپز اقدام می‌کنند که این تخلف است.»
مدیر کل اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان مازندران یکی از مهم‌ترین نکات اجرای طرح یارانه نان را امکان نظارت آنلاین دانسته است، زیرا با اجرای آزمایشی طرح هوشمندسازی یارانه آرد، این امکان برای مسئولان فراهم میشود تا از قاچاق منابع جلوگیری کنند.
پای «نان کارتی» به تهران باز شد. این طرح که از زنجان آغاز شده و به ۱۰ استان دیگر رسیده بود، سرانجام از روز گذشته سر از پایتخت درآورد. حال برخی از این طرح به‌عنوان آغاز سهمیه‌بندی نان یاد می‌کنند. اما بسیاری از دست‌اندرکاران صنعت نان هم نان کارتی را طرحی مبهم می‌دانند.
در حالی از روز دوشنبه طرح نان کارتی در تهران اجرا شد که هنوز ابعاد و مسائل پیرامون این طرح مشخص نیست. حتی اگر از مردم سؤال کنید که با این طرح چه تغییری در نحوه خرید نان ایجاد میشود؟ در نهایت به این پاسخ بسنده می‌کنند که از این پس دیگر نانوایی‌ها پول نقد قبول نمی‌کنند!
نبود شفافیت و ضعف در اقناع افکار عمومی، موضوع جدیدی در تصمیمات یک‌شبه دولت نیست. البته دولت هم تمایل چندانی به شنیدن نقطه نظرات و تجربه اصناف درباره تصمیم‌گیری‌ها مهم در سطح ملی نیز ندارد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار تهران در تازه‌ترین اظهارنظر خود از اجرای مرحله اول طرح نان کارتی در تهران خبر داد. بر اساس اعلام حشمت‌الله عسگری، تاکنون حدود ۶۸۰۰ کارتخوان در نانوایی‌های استان تهران نصب شده‌اند. این بدان معناست که ۲۲۰۰ نانوایی دیگر باید مجهز به این کارتخوان‌ها شوند.
طبق صحبت‌های او فعلاً آرد یارانه‌ای به واحدهای نانوایی پرداخت میشود. به همین دلیل شکل پرداخت یارانه نان تغییری نمی‌کند. اما بعد از اینکه آرد نانوایی‌ها آزاد شود دولت مابه‌التفاوت قیمت نان را به حساب نانوایان واریز می‌کند تا مردم کماکان نان را به قیمت قبل بخرند.
نان رانتی برچیده میشود؟
رئیس هیات‌مدیره کانون صنایع آرد، طرح نان کارتی را اقدام مهمی دانست و گفت: در گذشته نان به شکل رانتی توزیع می‌شد. حال باید دید با هوشمندسازی فروش نان این رانت برچیده میشود یا خیر؟
حسین یزدجردی در گفتگو با تجارت‌نیوز تشریح کرد: به‌رغم اینکه طرح نان کارتی بسیار مهم است، اما از شفافیت کافی برخوردار نیست. در واقع اجرای این طرح تفاوت چندانی با گذشته ندارد. تا همین چند ماه گذشته هم مردم با مراجعه به نانوایی‌ها به جای پول نقد، کارت می‌کشیدند. در حال حاضر همین روال نیز ادامه دارد، اما با این تفاوت که فقط دستگاه پوز نانوایی‌ها متفاوت شده است.
این مقام صنفی به بخشی از ایرادات و ابهامات این طرح اشاره و عنوان کرد: در این طرح، هنوز تکلیف افراد که تابعیت غیرایرانی دارند مشخص نیست. عشایر هم بلاتکلیف مانده‌اند. کسی درباره وضعیت دانشگاه‌ها، نهادهای نظامی و … که سهمیه آرد ارزان دریافت می‌کردند هم چیزی نمی‌داند. اگر هم برای آن فکری کرده‌اند، اما اقناع عمومی صورت نگرفت.
او ادامه داد: اکنون به دلیل اینکه پیرامون مسائل این طرح روشن نیست نمی‌توان، اظهارنظر خاصی درباره آن داشت. اما اگر این طرح در مسیر درست خود قرار بگیرد، پایه فساد و رانت را برمی‌چیند. در غیر این صورت در روی همان پاشنه قدیم می‌چرخد.
یزدجردی تاکید کرد: برای این طرح که در سطح ملی است باید به مردم آگاهی لازم داده می‌شد. اما حتی دست‌اندرکاران کلیدی را هم به مشارکت نگرفتند تا بتوانند تجربیات و نقطه نظرات خود را مطرح کنند. بنده به عنوان رئیس صنعت آرد کشور از این طرح اطلاع لازم را ندارم. هیچ‌وقت هم از بنده خواسته نشد که نقطه نظرات خود را مطرح کنم.
وی در پایان یادآور شد: این طرح در حالی توسط وزارت اقتصاد در حال تدوین است که تاکنون این وزارتخانه هیچ مداخله‌ای در صنعت نان نداشت!
روش کار به این صورت است که سهمیه یک نانوایی اکنون مثلا ۲۰۰ کیسه آرد در ماه بوده، اما با اجرای این طرح به نانوایی‌ها بر اساس تعداد نانی که به فروش می‌رسانند، آرد داده میشود؛ بنابراین بر اساس نان فروخته شده به نانوایی آرد می‌دهند و تغییری در سهمیه مصرف‌کننده ایجاد نمی‌شود.
پس از اجرای طرح موسوم به «هوشمندسازی یارانه آرد و نان» در برخی استان‌های ایران، اجرای این طرح در استان تهران نیز از روز گذشته دوشنبه، ۳۰ خرداد آغاز شده است. دولت در حالی نام این طرح را «هوشمندسازی یارانه آرد و نان» گذاشته که به نظر می‌رسد بیش از هر چیز فروش نان با سیستم جدید نوعی «سهمیه‌بندی» باشد. به این صورت که آرد مورد نیاز برای پخت نان با نرخ یارانه‌ای در یک طرف به صورت «سهمیه‌ای» به نانوایی‌ها داده میشود و در کنار آن نانوایی‌های آزادپز نیز به کار خود ادامه خواهند داد.
در واقع مصرف‌کننده نان در این سیستم جدید و پیچیده قرار است بین نان یارانه‌ای و نان آزادپز «انتخاب» کند. در واقع دولت می‌گوید در این روش دیگر به نانوایی‌ها آرد دولتی نمی‌دهد و به‌ازای فروش نان به نانوا یارانه نقدی می‌دهد. استدلال دولت نیز این است که آردی که به نانوایی‌ها تحویل داده شده باید تبدیل به نان شود و سر از بازار‌های دیگر در نیاورد. اما نکته‌ای که فضای کار را سخت‌تر می‌کند اینکه با قطع یارانه آرد و پرداخت این یارانه به صورت نقدی، نانوایان نگرانند که جبران مابه‌التفاوت آرد یارانه‌ای و آزاد توسط دولت به تاخیر بیفتد.
بر اساس اعلام حشمت‌الله عسگری، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری تهران در فرآیند اجرای فاز اول طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان در تهران، نانوایی‌ها به دستگاه کارتخوان مجهز می‌شوند. معاون استاندار تهران افزود: «اجرای این طرح در سطح کشور به کاهش هدررفت سالانه بیش از حدود چهار میلیون تن نان منجر میشود.» او همچنین ادعا کرد که با توجه به یارانه‌ای بودن آردی که نانوایی‌ها استفاده می‌کنند، از قاچاق آن در سطح گسترده جلوگیری میشود.
مسوولان ادعا می‌کنند که سهمیه‌بندی نان با هدف مبارزه با قاچاق آرد انجام میشود و قیمت نان تغییر نمی‌کند. بر اساس این طرح، در مرحله نخست هیچ برنامه‌ای برای تغییر قیمت نان یا سهمیه‌بندی آن در دستور کار نیست، اما گفته میشود در فاز‌های بعدی، هر خانوار فقط به اندازه سهمیه مشخص‌شده می‌تواند نان بخرد و برای تهیه مقدار بیشتر، باید مبلغ آن را به قیمت آزاد پرداخت کند.
شیوه کار چگونه است؟
پروژه‌ای که از امروز قرار است در استان تهران اجرا شود پیش از این در چند استان از جمله خراسان رضوی، همدان، گیلان، سمنان، فارس، بوشهر، مرکزی، زنجان و قزوین به صورت پایلوت اجرایی شده بود و حالا دولت با توجه به این تجربه، در سطح پایتخت به دنبال آن است. با اجرای این طرح سهمیه آرد در خود نانوایی‌ها تغییر می‌کند.
روش کار به این صورت است که سهمیه یک نانوایی اکنون مثلا ۲۰۰ کیسه آرد در ماه بوده، اما با اجرای این طرح به نانوایی‌ها بر اساس تعداد نانی که به فروش می‌رسانند، آرد داده میشود؛ بنابراین بر اساس نان فروخته شده به نانوایی آرد می‌دهند و تغییری در سهمیه مصرف‌کننده ایجاد نمی‌شود.
به همه نانوایی‌ها دستگاه کارتخوان داده میشود. این دستگاه «سایا نان کارت» نام دارد که با دستگاه‌های عادی متفاوت است و طوری تعریف شده که وقتی فردی به نانوایی مراجعه می‌کند، نوع نان، قیمت و... مشخص میشود. کارت شما هم تعریف شده است و مشخص میشود که چه کسی، در چه ساعتی، چه میزان نان خریداری کرده و تمام مشخصات ثبت میشود.