آمریکا علیه آمریکا!

به گزارش مثلث‌آنلاین، اعتراضات و خیزش سراسری دانشگاهیان و نخبگان آمریکایی در دانشگاه‌های مختلف آمریکا و دیگر نقاط جهان بخصوص در کشورهای غربی علاوه بر محور اصلی آن یعنی اعتراض به جنایات اسرائیل در و مخالفت با همراهی غرب در جنایات صهیونیست‌ها، ابعاد گسترده‌تری را شامل می‌شود که مهمترین آن ظهور جنبه‌های جدیدی از ناکارآمدی نظام حاکمیتی غرب است.

اعتراضات و خیزش دانشگاهی از دانشگاه کلمبیا در نیویورک و 17 آوریل آغاز شد و دانشجویان معترض خواستار قطع رابطه این دانشگاه با نهادهای اسرائیل که در جنگ غزه نقش دارند شدند. معترضان در دانشگاه های دیگر نیز خواسته‌های مشابهی دارند.

با وجود سرکوب شدید پلیس در داخل دانشگاه‌ها که دانشجو و استاد نمی‌شناسد، فهرست دانشگاه‌های آمریکایی که شاهد تحصن و تظاهرات دانشجویی در حمایت از مردم فلسطین و مخالفت با ادامه نسل‌کشی صهیونیست‌ها در غزه بوده‌اند، همچنان رو به فزونی است.نزدیک به 40 دانشگاه‌ آمریکا اکنون در این تقابل با سیاست‌ها فعال هستند.

اکنون با تشدید اوضاع و انتشار وسیع برخورد حاکمان آمریکا با این جنبش امواج این حرکت اکنون به دیگر کشورهای دنیا مانند فرانسه، آلمان، یونان، ژاپن، استرالیا و ... رسیده‌است.

بعد از عملیات موسوم به «طوفان‌الاقصی» در روز 7 اکتبر و آغاز جنگ غزه که به بروز فاجعه‌های انسانی مختلف علیه فلسطینی‌ها منجر شده است، حمایت از آرمان فلسطین در بسیاری از دانشگاه‌های آمریکا بالا گرفته است. بروز این اتفاق در کشوری که دولت او اصلی‌ترین حامی جنایت‌های اسرائیل در غزه بوده است، مسئله‌ای به‌شدت قابل توجه و نیازمند تحلیل است. از منظر مختلف می‌توان به این پدیده نگاه کرد.

از یک منظر، این تظاهرات‌ها را می‌توان نشانه‌ای از این دانست که مقاومت در برابر ظلم یک امر فطری است و نداهای فطری حتی در جوامعی که در معرض پروپاگانداهای گسترده برای «ابتذال شر» (کوچک شمردن بدی) قرار گرفته‌اند به‌طور کامل خاموش نمی‌شود و حتی اگر در برهه‌ای کمرنگ شود سرانجام زمانی فرا می‌رسد که این مقاومت خود را به منصه ظهور خواهد رساند.

هنگامی که حساسیت به ظلم به خود از بین رفت، حساسیت در برابر ظلم در برابر دیگری نیز ناگزیر از میان خواهد رفت، این برنامه‌ای است که دولت‌های متمادی آمریکا سال‌ها با سیاست‌های مختلف از جمله در قالب برنامه‌های مختلف دیپلماسی عمومی در تلاش بودند در قبال مسئله اسرائیل ـ فلسطین در ذهن جامعه نهادینه کنند.

اما جنگ  غزه و جنایات آشکار صهیونیست‌ها به‌اندازه‌ای این مظالم را در معرض چشم همگان قرار داده است که تمامی آن تلاش‌ها برای «ابتذال شر» و «درونی‌سازی ظلم» را نقش‌برآب کرده است.

علاوه بر این، منظر دیگری که می‌توان در ریشه‌یابی این اعتراضات نگریست این است که مسئله تنها به اسرائیل و جنایات در غزه  ختم نمی‌شود بلکه این اعتراضات همگی به همان اندازه که بر مخالفت با جنایات رژیم صهیونیستی متمرکز هستند، سیاست‌های حاکمیتی آمریکا و رویکرد نظام‌های مختلف این کشور را در قبال مسئله فلسطین به چالش می‌کشند.

دیگر مسئله حزب یا فرد خاصی در میان نیست بلکه مردم این وادادگی به اسرائیل و حمایت بی‌چون و چرا از جنایات آن را حاصل حمایت هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه می‌دانند. این امر بخصوص در دولت دموکرات  بیشتر صدق می‌کند چرا که این حزب دفاع از آنچه که حقوق بشر توصیف می‌کند را در اولویت کار خود عنوان کرده است.  اما جنایات غزه و همراهی واشنگتن در جلوگیری از قطعنامه‌های سازمان ملل برای اتمام جنگ در کنار فرماندهی و کمک نظامی، تسلیحاتی و اطلاعاتی از صهیونیست‌ها خط بطلانی بر ادعای اولویت دموکرات‌ها در دفاع از حقوق بشر بود.

امان عبدالهادی، جامعه‌شناس در دانشگاه شیکاگو در این باره می‌گوید: جوانان به‌طور فزاینده‌ای از وضعیت موجود در مسائل سیاست داخلی و خارجی ناامید می‌شوند.

این جامعه‌شناس اعتقاد دارد که این فعالیت‌ها در محوطه دانشگاه می‌تواند سرآغاز تغییرات سیاسی باشد.

پراتاپ بهانو مهتا، نایب رئیس دانشگاه آشوکا و رئیس مرکز تحقیق سیاستی هند، در این باره اعتقاد دارد که این اعتراضات و سرکوب شدید آنها نشان دهنده سه بحران در نظام لیبرال دموکراسی است.

او در مقاله‌ای تاکید می‌کند که این بحران لیبرال دموکراسی از سه منظر قابل تحلیل است: بحران اول این که آمریکا که بیشترین نفوذ و اهرم فشار را بر اسرائیل دارد در کنار جامعه بین‌الملل نسبت به مسئولیت‌ها اخلافی ناشی از مسایل وحشتناکی که در غزه رخ داد، عدول کرده و شانه خالی کردند. این اعتراضات محصول ناکامی نظام لیبرال دموکراسی است که اجازه داد خصومت‌ها در غزه به این شکل در معرض دید افکار عمومی قرار گیرد.  این اقدام دانشجویان تلاشی برای رفع این نقیصه اخلاقی بوده است.

به عقیده مهتا، دومین بحران لیبرال دموکراسی در این بود که همه دنیا به این واقعیت پی‌بردند که حتی در کشور مدعی آزادی بیان و به رغم داشتن قانون موسوم به متمم اول قانون اساسی حمایت از آزادی بیان، مقوله آزادی به سادگی در آن جامعه در معرض ملاحظات سیاسی و حزبی قرار می‌گیرد. تحقیر دانشگاهیان بخصوص روسای دانشگاه و دستگیری استادید پیام ناامید کننده‌ای حتی نسبت به آینده این آزادی بیان ارسال کرده است.

سومین ناکارآمدی لیبرال دموکراسی از نظر این کارشناس، عمیق‌تر شدن فضای دوقطبی در جامعه آمریکا است و نوع واکنش‌ها به این اعتراضات و استفاده سیاسی از آن‌ها به این فضای دوقطبی بیشتر کمک خواهد کرد.

نوع برخورد سیاستمداران به این خیزش نیز تاییدی است بر  چرایی اعتراضات به نظام حاکمیتی آمریکا. جالب این که هر دو حزب اصلی ایالات متحده و همچنین کاخ سفید و گروه‌های طرفدار رژیم اسرائیل در کنار سران رژیم صهیونیستی از جمله بنیامین نتانیاهو، دانشجویان معترض را به دامن زدن به یهودستیزی متهم کرده‌اند؛ اتهاماتی که معترضان به‌شدت آن را رد می‌کنند.

در کنار این اتهامات، استفاده از خشن‌ترین برخوردها علیه دانشجویان و اساتید، ورود قوای امنیتی در کلاس درس و یا محوطه دانشگاه‌ها برای دستگیری معترضین و فاش شدن تصاویر حضور تک‌تیراندازها بر بام دانشگاه‌ها برای مقابله با خیزش دانشجویی نشان از اصرار این حاکمان بر ادامه رویکرد ناکارآمد خود است.

دانشمندان زیادی در سال‌های گذشته البته با توجه به تناقض‌های درونی ارزش‌های لیبرالیسم چنین شرایطی را پیش‌بینی کرده و استدلال‌هایی را درباره اینکه چرا نظم جهانی لیبرال به رهبری آمریکا ناگزیر به چنین نقطه‌ای خواهد رسید مطرح کرده‌اند.

«پاتریک دنین» نظریه‌پرداز علوم سیاسی در دانشگاه نوتر دام، یکی از نظریه‌پردازانی است که با توجه به شکست‌های لیبرالیسم نظریاتی را درباره افول این ایدئولوژی مطرح کرده است.

او در کتاب «چرا لیبرالیسم شکست خورد؟» استدلال می‌کند که نابرابری، بی اعتمادی مردم به مقامات دولتی، ضعف خانواده، بحران محیط زیست و … در جامعه آمریکا نشانه این هستند که لیبرالیسم امروز وارد بحران مشروعیت شده است، اما برخلاف تصور مدافعان آن، این بحران یک امر عارضی بیرونی نیست بلکه توسط خود لیبرالیسم ایجاد شده است.

دنین در سراسر کتاب درباره این بحث می‌کند که نظریه لیبرالیسم از ابتدا دارای تناقضات درونی است که لاجرم به وضع امروزین منتهی می‌شود. «چرا لیبرالیسم شکست خورد؟» شورشی نظری در برابر این ادعاست که هر مشکلی در نظام لیبرالیسم ناشی از دور شدن از اصل نظریه لیبرالیسم است و با اصلاحاتی «لیبرال‌تر» قابل جبران است.