ثبات در خاورمیانه با برگشتن ورق به نفع ایران
ورق در خاورمیانه به نفع ایران برگشت؟
عربستان سعودی و امارات متحده عربی در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ از موضع جنگ طلبانه‌اش در برابر ایران حمایت کردند و تهران را رقیب خطرناکی در منطقه دیدند. این دو کشور هنگامی که ترامپ ایالات متحده را از توافق هسته‌ای با ایران خارج کرد و متعاقبا فرمان ترور (شهید) قاسیم سلیمانی را داد، خوشحال شدند، اما پویایی‌های منطقه در دوره نخست رئیس جمهوری منتخب پایان یافته است.
عربستان سعودی و ایران در مارس 2023 به توافقی دست یافتند که تنش‌ها در خلیج فارس را کاهش داده و بستر را برای رایزنی‌ها و تماس‌های دیپلماتیک در سطح بالا هموار ساخته است.
در همین راستا، بحرین پس از سال‌ها تنش با ایران، به تهران پیشنهادی برای تعامل داده است، به طوری که حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه این کشور اعلام کرده که دلیلی برای به تاخیر انداختن از سرگیری روابط دیپلماتیک وجود ندارد. پادشاهی جزیره کوچک همچنین هدف قرار دادن ایران توسط اسرائیل در اکتبر گذشته را محکوم کرد، زمانی که جنگ سایه بین دو بازیگر با حملات تند و تیز آغاز شد.
از منظر عربستان سعودی، هدف روشن است؛ ایجاد یک محیط منطقه‌ای باثبات برای تحقق رویای بن سلمان جهت تنوع بخشیدن به اقتصاد وابسته به نفت عربستان. از منظر ایران، دهه‌ها انزوای اقتصادی و سیاسی، در کنار بحران اقتصادی، آشتی با ریاض را به یک ضرورت تبدیل کرده است.
همچنین نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد ایران ممکن است آماده مذاکره با ترامپ باشد. بسیاری از مقامات سابق، کارشناسان و سرمقاله‌های روزنامه‌ها در ایران آشکارا خواستار تعامل دولت دوم رئیس جمهوری منتخب آمریکا شده‌اند.
به نوشته نیویورک تایمز، تا اینجای کار، ترامپ نیز دست کم برای ترسیم مسیری متفاوت از کمپین «فشار حداکثری» آماده است. مقامات ایرانی گفتند که در ماه نوامبر، ایلان ماسک، مشاور نزدیک رئیس جمهوری، با سفیر ایران در سازمان ملل متحد دیدار داشت.
ترامپ در سپتامبر با اشاره به پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران مدعی شد: «ما باید توافق کنیم زیرا عواقب عدم توافق بسیار بالاست».
تنش بر سر نفت
در حالی که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس - بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی - به نظر می‌رسند که رویکرد معاملاتی ترامپ در دیپلماسی را پذیرا باشند. آن‌ها ممکن است خود را در تضاد با سیاست‌های اقتصادی رئیس جمهوری بیابند.
وعده اصلی مبارزات انتخاباتی ترامپ تقویت تولید نفت و گاز ایالات متحده است، اقدامی که می‌تواند به اقتصادهای خلیج فارس آسیب برساند. اگر ایالات متحده آنگونه که ترامپ متعهد شده، تولید نفت را افزایش دهد، تولیدکنندگان نفت خلیج فارس بهانه اندکی برای افزایش تولید بدون کاهش قیمت خواهند داشت.
بادر السیف، یکی از همکاران موسسه تحقیقاتی چتم هاوس مستقر در لندن، در گزارش اخیر نوشت: «افزایش اکتشاف و تولید نفت ایالات متحده قیمت‌ها را کاهش می‌دهد و اقتصادهای نفت محور خلیج فارس را به خطر می‌اندازد».
همچنین انتظار می‌رود که ترامپ اجرای پروژه‌های گاز طبیعی مایع را سرعت بخشیده، مجوزهای معلق شده توسط بایدن را را اجرایی کرده و صادرات ایالات متحده به ویژه به اروپا را افزایش دهد. قطر که یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گاز در کنار ایالات متحده است، به احتمال زیاد بیشترین آسیب را خواهد دید، اما تاکنون نگرانی‌های خود را کمرنگ جلوه داده است.