عزاداری بشود اما متفاوت ؛ پیشنهادهای علما برای مراسم محرم
آنچه مهم است و اسلام بر آن نظر دارد این است که حفظ و صیانت جامعه و امت اسلامی بر همه چیز مقدم است.
روزنامه ایران : در فاصله یک ماه مانده تا آغاز ماه محرم، سؤالی که بیشتر در جامعه مطرح می‌شود این است که تکلیف عزاداری‌های این ماه چه خواهد شد. پیشتر رئیس جمهوری تصمیم ستاد ملی مبارزه با کرونا مبنی بر برگزاری این مراسم را اعلام کرده است. تصمیمی که البته یک تبصره مهم داشت؛ رعایت الزامی اصول بهداشتی و پروتکل‌های مقابله با کرونا. در واقع تا اینجا تأکید رئیس جمهوری و دولت بر این بوده که نه عزاداری محرم باعث فراموشی پروتکل‌های بهداشتی شود و نه کرونا باعث تعطیلی مراسم محرم. در این ارتباط از جمله می‌توان به سخنان حسن روحانی در جلسه روز 4 مرداد ماه هیأت دولت اشاره کرد. جایی که او تأکید کرد: «کسی نمی‌تواند بین دین و علم فاصله ایجاد کند. علم در کنار دین و دین کنار علم است و از همدیگر جدایی ندارند. از همه متولیان امر از علما، مراجع، مداحان و فضلا و هم متولیان مکان از مساجد، حسینیه‌ها و تکایا می‌خواهم دست به دست همدیگر بدهیم و در چارچوب اصول دین به فکر سلامتی همدیگر باشیم.» آنطور که تا اینجا نیز توسط دولت اطلاع‌رسانی شده، اعلام این موضوع در فاصله یک ماه مانده تا آغاز مراسم عزاداری محرم به آن دلیل بوده که فرصت کافی برای مهیا شدن جهت انجام مراسم با رعایت اصول بهداشتی وجود داشته باشد. در این بین نیز همواره تأکید شده که هیچ چیزی از نظر دولت مهمتر از حفظ جان شهروندان نیست و دولت دوازدهم همان دولتی است که برای این مهم در ماه‌های گذشته علی‌رغم فشارها و حتی شنیدن تهمت‌هایی، بر انجام محدودیت‌ها جهت حفظ جان شهروندان تأکید کرده بود.
هم سوگواری، هم رعایت بهداشت
در این شرایط به نظر می‌رسد همین موضع هم بیش از بقیه مواضع مورد قبول روحانیون و مراجع دینی باشد. در روزهای گذشته عموماً دو دسته مخالفت عمده با سیاست ستاد ملی مقابله با کرونا در قبال مراسم عزاداری محرم وجود داشت؛ عده اول کسانی بودند که بر تعطیلی کامل این مراسم تأکید داشتند و عده دوم هم مدعی بودند اصرار بر رعایت الزامات بهداشتی بهانه‌ای است برای به حاشیه بردن اهمیت فرهنگ عاشورا در جامعه. به جز این دو طیف اما بسیاری از علما و کارشناسان و برخی مراجع عظام ترکیب پروتکل‌های بهداشتی با مراسم عزاداری‌ها را ممکن دانسته‌اند. حالا فرصتی مهیا شده تا علما و بزرگان دینی نقطه نظرات خود را در این باره مطرح کنند.
آیت‌الله مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه از جمله کسانی است که بر لزوم برگزاری مراسم محرم، توأمان با رعایت اصول بهداشتی تأکید کرد. وی دیروز در دیدار حجت‌الاسلام والمسلمین قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی ضمن تأکید بر اینکه «به هیچ عنوان نمی‌توان جلوی برگزاری مراسم عاشورا را گرفت»، گفت: «اگر ضابطه و معیاری در این خصوص نداشته باشیم، مشکلاتی پیش خواهد آمد، بنابراین قطعاً باید متولیان امر در این خصوص توجه کافی و لازم را داشته باشند تا هم دغدغه‌های مذهبی و دینی مردم مورد توجه قرار گیرد و هم پروتکل‌های بهداشتی و سلامت آنها حفظ شود.»
حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد مروی، تولیت آستان قدس رضوی هم از دیگر شخصیت‌های دینی بود که به حمایت از موضع ستاد مقابله با کرونا در این خصوص پرداخت. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، وی با بیان اینکه موضع آقای رئیس‌جمهوری در خصوص برگزاری مراسم عزاداری با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، بسیار خوب بود، تصریح کرد: آنچه ما از فرمایشات و تدابیر مقام معظم رهبری می‌توانیم استنباط کنیم، این است که عزاداری نباید تعطیل شود، اما باید سعی کنیم با ابتکارات و ابداعاتی ضمن رعایت کامل دستورالعمل‌های بهداشتی فضای عزاداری در کشور ایجاد شود. مروی اضافه کرد: همان‌گونه که بین کسب‌وکار، فعالیت اقتصادی و اجتماعی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی دوگانگی وجود ندارد و اکنون بازار، کسب‌وکار و ادارات با رعایت دستورالعمل‌ها در حال فعالیت هستند، در برگزاری مراسم عزاداری و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی نیز دوگانگی وجود ندارد، اما باید با ابتکار، خلاقیت و نوآوری از روش‌هایی استفاده کرد که موارد بهداشتی در عزاداری‌ها به‌طور کامل اجرایی شود.
دعوت جامعه به عزاداری متفاوت
همچنین دیروز محسن غرویان، آیت‌الله مسعودی خمینی، محمد مقدم، محمدعلی ایازی و مرتضی جوادی آملی هم از دیگر چهره‌های روحانی بودند که در این رابطه به اظهار نظر پرداختند.
مسعودی خمینی در گفت‌و‌گو با جماران هر دو مسأله سوگواری و حفظ جان انسان‌ها را واجب دانست و تأکید کرد که در این موقعیت موضوع دوم، یعنی جان شهروندان اهمیت بیشتری دارد. وی در این گفت‌و‌گو بر لزوم برگزاری مراسم عزاداری با رعایت کامل اصول بهداشتی تأکید کرد و گفت: «اسلام، قرآن و خود امام حسین(ع) این را به ما می‌فهماند که اهم، رعایت حال مردم است تا جان‌شان به خطر نیفتد.» محمد مقدم، عضو مجمع روحانیون مبارز نیز ضمن تأکید بر ضرورت رعایت نکات بهداشتی در سوگواری‌ها گفت: «باید جامعه را آگاه کنیم تا خدای ناکرده به نام دین و امام حسین(ع) یا ارزش‌های فرهنگی اجتماعاتی به وجود نیاید که لانه رشد این بیماری محسوب شود. چنین مسأله‌ای در فضای دینی حرام است و در فضای پزشکی که همه بر رعایت پروتکل‌ها تأکید دارند، خلاف عقل و وجدان سالم انسان‌هاست.» مقدم با بیان اینکه مسأله کاملاً روشن است، گفت: «امروز افراد و دست اندرکاران فضای فکری و فرهنگی جامعه باید این مسأله را روشن و واضح برای مردم توضیح دهند. باید بخواهند مردم برای عزاداری در گوشه خانه خود بنشینند و در قرنطینه برای امام حسین(ع) عزاداری کنند.»
سیدمحمدعلی ایازی نیز در گفت‌و‌گو با جماران گفت: «اگر در مراسم محرم افراد بی‌مبالاتی حضور پیدا کنند و با این شعار که «امام حسین خودش نگهدار ماست»پروتکل‌ها را رعایت نکنند، تعداد مبتلایان افزایش چشمگیری پیدا می‌کند.» به گفته این قرآن‌پژوه «لزومی ندارد مراسم را حتماً به‌صورت مستقیم برگزار کنیم. باید ببینیم با چه روش‌هایی می‌توان به شکلی مناسب مجالس را برگزار کنیم. مراسم امسال ماه مبارک رمضان تعطیل شد، اما مراسمی که به‌صورت آنلاین و به اشکال دیگر برگزار شد، کمتر از مجالس سال‌های قبل نبود و همین الگو می‌تواند مدنظر قرار گیرد.»
محسن غرویان نیز در گفت‌و‌گو با «ایرنا» برگزاری عزاداری محرم با رعایت اصول بهداشتی را اقتضای عقل و شرع دانست. مدرس فلسفه اسلامی حوزه علمیه قم گفت: «همان‌طور که مسئولان گفتند، مراسم باید با حضور کمتر مردم و با فاصله‌گذاری اجتماعی و رعایت مسائل بهداشتی انجام شود. زیرا این امکان وجود ندارد که مانند سابق افراد در حسینیه‌ها و مساجد تجمع کنند. بلکه باید مردم با ماسک، دستکش، مواد ضدعفونی کننده و رعایت مسائل بهداشتی و فاصله اجتماعی در مراسم عزاداری حاضر شوند.» غرویان با اشاره به اینکه باید در ایام محرم و صفر امسال شیوه جدیدی در چگونگی برگزاری مراسم عزاداری به کار برد، اظهارداشت: «شکل بسیاری از این نذرهایی که مردم می‌دهند به دلیل شیوع کرونا باید تغییر کند. یعنی نذرها براساس شرایط زمانی و مکانی تغییر کند و از نظر فقهی نیز مشکلی ندارد.»
حجت‌الاسلام مرتضی جوادی آملی نیز در گفت‌و‌گو با «جماران» گفت: «آنچه مهم است و اسلام بر آن نظر دارد این است که حفظ و صیانت جامعه و امت اسلامی بر همه چیز مقدم است. همان‌طور که باید هویت اصل اسلام نیز محفوظ باشد و هیچ‌وقت در هیچ شرایطی نباید مورد غفلت باشد، صیانت از امت اسلامی، سلامت و نیک‌بختی جامعه نیز از مقاصدی است که اسلام بر آن نظر دارد.» وی تأکید کرد: «مراجع عظام تقلید نظرات خود را در این رابطه بیان داشته‌اند و شایسته است که دیگر به مخالفت‌ها و واکنش‌های احتمالی عده‌ای توجه نشود. در چنین شرایطی ما باید جامعه را به سمتی سوق دهیم که بر اساس معیارهای فقاهت حرکت کند و با این کار از بروز هرگونه تنش و اختلاف جلوگیری کنیم.»