تبانی فراکسیونی علیه امید ؛ ذالنور چگونه رییس شد؟

 امضای برجام به عنوان اصلی‌ترین دستاورد این سیاست، باعث برداشته شدن تحریم‌ها، رشد فروش نفت و شکوفایی اقتصادی در کشور شد اما در نهایت با روی کار آمدن دونالد ترامپ در کاخ سفید و اعلام خروج یکجانبه ایالات متحده از این توافق بین‌المللی، از مجموعه دستاوردهای اقتصادی و سیاسی برجام تنها «ناتوانی آمریکا در اجماع‌سازی علیه ایران» و «خارج شدن نام ایران از ذیل فصل هفتم منشور شورای امنیت» سازمان ملل متحد باقی ماند. با رشد تنش‌ها میان تهران و واشنگتن شرایط به گونه‌ای شد که حتی بسیاری از تحلیلگران از احتمال آغاز درگیری محدود نظامی افزایش فشارهای اقتصادی روی ایران خبر می‌دادند و خواستار فعال‌تر شدن دیپلماسی تهران برای مقابله با سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه ایالات متحده می‌شدند. با توجه به این وضعیت، امروز در شرایطی که آمریکایی‌ها تلاش دارند با سناریو سازی، ایران را در موضع اتهام قرار دهند و به این وسیله اجماعی جهانی علیه کشورمان به وجود آورند، بیش از هر روز دیگری نیاز به اتخاذ روش‌های دیپلماتیک و دوری از تنش‌زدایی در منطقه و جهان احساس می‌شود. در چنین شرایطی نیاز است که مجلس به عنوان نهاد نظارتی بالادستی که می‌تواند کمک‌های زیادی در راه تسهیل امر دیپلماسی فعال به دولت داشته باشد، همراه و همسو با دستگاه سیاست خارجی کشور عمل کند و این مهم تا حدودی با قرار گرفتن علاءالدین بروجردی در سال‌های قبل و حشمت‌ا... فلاحت‌پیشه در سال گذشته در رأس کمیسیون اثرگذار امنیت ملی و سیاست خارجی عملی می‌شد. روز گذشته اما در اتفاقی دور از انتظار، شکل‌گیری ائتلافی از دو طیف اصولگرایان معتدل و دلواپس به انتخاب نماینده یکی از تندرو‌ترین جریان‌های سیاسی کشور به ریاست این کمیسیون انجامید.

ائتلاف دربرابر امید

روز گذشته سرانجام انتخابات هیات رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس پس از کش و قوس‌های فراوان برگزار شد و در نهایت مجتبی ذوالنور بر کرسی ریاست این کمیسیون نشست. همچنین محمدمهدی برومندی و محمدجواد جمالی به عنوان نواب رئیس کمیسیون امنیت ملی انتخاب شدند. پیش از این و در سال گذشته برومندی و دهقانی فیروزآبادی نواب رئیس بودند. سیدحسین نقوی حسینی سخنگوی فراکسیون ولایی (اصولگرایان) نیز سخنگوی کمیسیون امنیت ملی شد که سال گذشته این سمت در اختیار علی نجفی عضو فراکسیون امید بود. هاجر چنارانی و قاسم جاسمی از نمایندگان اصولگرا هم به عنوان دبیران کمیسیون انتخاب شدند، که در سال گذشته جمالی نوبندگانی و محسن علوی نمایندگان عضو فراکسیون مستقلین دبیران کمیسیون بودند. قرار بود انتخابات هیات رئیسه این دوره کمیسیون، هفته گذشته برگزار شود که به دلیل تاخیر تعدادی از اعضای کمیسیون برای حضور در جلسه و به گفته علیرضا رحیمی، آبستراکسیون تعدادی از اعضای این کمیسیون انتخابات به این هفته موکول شد. کاندیداهای ریاست این کمیسیون فلاحت‌پیشه، ذوالنور، کواکبیان و بروجردی بودند که کواکبیان به نفع فلاحت‌پیشه و بروجردی به نفع ذوالنور انصراف داد؛ انصراف‌هایی معنادار که نشان از عمق نگاه سیاسی جناح‌های سیاسی در مجلس و جهت‌گیری سیاسی واقعی آن‌ها داشت. سال گذشته اعتماد فراکسیون امید به چهره‌ای معتدل در کنار اعتماد اصولگرایان نزدیک به علی‌لاریجانی به فلاحت‌پیشه سبب شد که این چهره معتدل در رأس امور فراکسیون امنیت ملی و سیاست خارجی قرار بگیرد و حدأقل تنش جدیدی برای دولت در سطح منطقه و جهان ایجاد نشد. این روزها اما عدم ائتلاف فراکسیون امید با مستقلین بر سر ریاست علی لاریجانی باعث شد که مستقلین که برخی از چهره‌های مطرح آن‌ها با لیست اصلاح‌طلبان وارد مجلس شده بودند، حتی بر سر رؤسای فراکسیون‌ها نیز راضی به ائتلاف با امیدی‌ها نشوند. کمیسیون امنیت ملی از 10 نماینده فراکسیون ولایی، 8 نماینده فراکسیون امید و 5 نماینده مستقلین تشکیل شده است. از پنج چهره طیف مستقلین در جلسه دیروز، صفاری نطنزی که طرفدار فلاحت‌پیشه بود غیبت کرد، یک نفر رأی باطله به علاءالدین بروجردی داد و محمدجواد جمالی نوبندگانی با رأی به ذوالنور باعث شد که او با 11 رأی در مقابل 10 رأی فلاحت پیشه به پیروزی برسد. ترجیح منافع جناحی در این جریان بر منافع ملی سبب شد که چهره‌ای که روزگاری با انتشار خبری غلط باعث سوءاستفاده رئیس‌جمهور آمریکا شد، مسئولیت امنیت ملی و سیاست خارجی را در مجلس شورای اسلامی برعهده گیرد. مجتبی ذوالنور در تیر ماه 97 در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد مدعی شده بود که «وقتی آقای اوباما در جریان بحث برجام تصمیم گرفت به آقایان حال بدهد، به 2500 نفر از ایرانیان تابعیت اعطا کرد و برخی آقایان و مسئولان با یکدیگر مسابقه گذاشتند که فرزندانشان جزو این 2500 نفر باشند» و این اظهارات او مورد استناد ترامپ قرار گرفت. رئیس‌جمهور آمریکا چند روز بعد در توئیتی نوشت: «دولت باراک اوباما در جریان مذاکرات هسته‌ای به دو هزار و 500 ایرانی، از جمله برخی مقامات جمهوری اسلامی، تابعیت آمریکا اعطا کرد». این اظهارات از سوی مقامات دو کشور در حالی مطرح می‌شد که آمار وزارت امنیت داخلی آمریکا تغییر عمده‌ای در تعداد ایرانیان دارای اقامت دائم یا موقت نشان نمی‌داد.

فلاحت‌پیشه: علیه من و فراکسیون امید تبانی کردند

حشمت‌ا... فلاحت‌پیشه در گفت‌وگو با خبرآنلاین به بیان آنچه در کمیسیون امنیت ملی رخ داد و کرسی ریاست از او گرفته شد پرداخت. او تصریح کرد: «سال گذشته هم که رای آوردم لطف همکاران عزیز در فراکسیون امید بود. تنها جریانی که برنامه من را دید و دو سال از من حمایت کرد این فراکسیون بود و قدردان زحماتشان هستم. یکی از مشکلات مجلس این است که براساس عملکرد افراد رای‌گیری نمی‌شود. کسی از من نپرسید عملکردت چه بوده است، برای من مهم بود که کمیسیون امنیت در همه عرصه‌ها حضور داشته باشد ولی فراکسیون‌ها بیشتر زورآزمایی سیاسی دارند و نوعی تبانی فراکسیونی در این انتخابات صورت گرفت و این اتفاق افتاد.

تأثیر کمیسیون امنیت ملی بر روابط خارجی

هر چند اهمیت نهادی چون مجلس شورای اسلامی بر کسی پوشیده نیست، اما شرایط قانونی در کشور به گونه‌ای است که این نهاد تأثیرش در تصمیم‌گیری‌ها وابسته به قدرت اشخاصی است که در آن جایگاه حضور دارند. پیروز مجتهدزاده، استاد دانشگاه تهران در این خصوص به «آرمان» می‌گوید: «کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی تأثیر چندانی بر روند دیپلماسی و عملکرد دستگاه سیاست خارجی کشور ندارد. در راستای انتخاب شخصی که پیش از این با مصاحبه‌های خود چالش‌هایی در سیاست خارجی کشور ایجاد کرده نیز باید گفت سیاست خارجی ما نباید چنین متزلزل باشد که با یک یا چند مصاحبه دچار چالش شود». به طور کلی باید انتظار داشت که با روی کار آمدن ذوالنور در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، نقش این کمیسیون در تصمیم‌گیری‌های کلان کشور کاهش یابد و دولت به روند گذشته خود ادامه دهد.