چرا روابط ایران و مصر عادی نمی شود؟

ایران و مصر با انجام دیدارها و ارتباطات گسترده به دنبال ارتقای سطح نمایندگی دیپلماتیک و هماهنگی امنیتی هستند، اما موانعی نیز در این مسیر بر سر راه دو کشور وجود دارد.
 اخیراً در بحبوحه تسریع ارتباطات میان مصر و ایران، روابط دو کشور به طور چشم‌گیری بهبود یافته در حالی که ناظران بر این باورند که این امر ناشی از دلایل عملگرایانه است تا تمایل واقعی به بازگرداندن روابط عادی میان دو کشور.
یک روز پس از حمله رژیم صهیونیستی به ایران در بامداد روز شنبه، بدر عبدالعاطی، وزیر أمور خارجه مصر در گفت‌وگوی تلفنی با سید عباس عراقچی، همتای ایرانی خود بار دیگر اعلام کرد قاهره هر گونه اقدامات و سیاست‌های یکجانبه و تحریک‌کننده‌ای که تهدیدکننده امنیت و ثبات منطقه باشد و ملتهب شدن أوضاع را موجب شود محکوم می‌کند.

بنا بر بیانیه وزارت أمور خارجه مصر، عبدالعاطی بر ضرورت جلوگیری از تنش و اتخاذ گام‌های کمک‌کننده به تحقق آرامش و عدم کشاندن خاورمیانه به جنگ منطقه‌ای که عواقب بدی برای ملت‌های منطقه به دنبال دارد، تاکید کرد.

در این بیانیه آمده است که در این گفت‌وگوی تلفنی درباره تلاش‌های مصر با هماهنگی قطر و امریکا برای دستیابی به توافق آتش بس در نوار غزه و ورود کامل و بی‌قید و شرط کمک‌های انسان‌دوستانه و پزشکی به نوار غزه و آزادی گروگان‌ها و اسیران رایزنی انجام شد.

هم‌زمان، منابع العربی الجدید فاش کردند که در دیدار عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر با مسعود پزشکیان، همتای ایرانی وی در حاشیه اجلاس سران بریکس که در کازان روسیه برگزار شد، دو طرف در چارچوب طرح‌های مجازی که قاهره را زیر فشار منطقه یا امریکا قرار نمی‌دهد، بر سر گام‌های جدید در راستای توسعه عرصه‌های همکاری میان دو کشور به توافق رسیدند. در اولین دیدار السیسی و پزشکیان، قاهره و تهران بر سر آغاز رایزنی‌های دیپلماتیک در راستای بررسی راه‌های ارتقای سطح نمایندگی دیپلماتیک در چارچوب ایجاد فضایی کلی برای عادی‌سازی کامل روابط مصر و ایران در دوره آتی توافق کردند.

پیش از دیدار روسای جمهور مصر و ایران در روسیه، سید عباس عراقچی در سفر منطقه‌ای خود که لبنان، سوریه، عراق، عربستان، قطر و عمان را شامل می‌شد، به قاهره نیز سفر کرده بود که این سفر در نوع خود، اولین سفر یک مقام ایرانی در سطح وزیر أمور خارجه به مصر از سال 2013 بوده است.

دیدار السیسی و پزشکیان در محافل رسمی «برپایی مرحله جدیدی از مراحل توسعه روابط میان دو کشور» توصیف شده است. بر اساس اطلاعات این پایگاه خبری، دو طرف در دیداری که در کازان انجام شد، بر سر راه‌اندازی سازوکار پایدار مشترک در راستای هماهنگی امنیتی و نظامی در خصوص بحران‌های دارای اهتمام مشترک دریای سرخ، لبنان و غزه توافق کردند که این، بزرگترین توافق میان قاهره و تهران از زمان تنزل سطح روابط دو کشور است.

مصر پس از انتقال چندین پیام میان دولت امریکا و رژیم صهیونیستی به ایران به یک کانال ارتباطی غیرمستقیم و واسطه مورد اعتماد تبدیل شده است.

بنا بر اعلام منابعی به العربی الجدید، در مانور‌های دریایی که اخیراً با مشارکت نیروهای عربستانی و ایرانی در کنار یکدیگر انجام شد نیز مصر با مشارکت نیروهای خود، در این مانور‌ها نقش ایفا کرد.

بنا بر اعلام وزارت دفاع عربستان، این کشور اخیراً در دریای عرب با چند کشور دیگر از جمله ایران و ترکیه مانور‌های نظامی مشترک انجام داده است.

در این خصوص، مصر به دنبال این است تا در چارچوب اقدامات و تلاش‌ها برای پایان دادن به بحران یمن، دیداری را با حضور احزاب یمنی فعال در صحنه ترتیب دهد. در این خصوص مقامات مصری مربوطه برای اطلاع از موضع انصارالله یمن برای امکان دیدار با گروه های عضو دولت مورد حمایت عربستان در یمن، حزب اصلاح و شورای انتقالی این کشور، به هماهنگی با مقامات انصارالله، ادامه می‌دهند.

بر اساس اطلاعات العربی الجدید، ارتباطات مصر در این زمینه، با هماهنگی کامل ایران و عربستان انجام می‌شود و این امر با استقبال انصارالله همراه شده است.

در این باره، عمار فاید، پژوهشگر سیاسی در گفت‌وگو با العربی الجدید بیان کرد مصر در درجه اول از ایران خواهان کاهش تنش در باب المندب است چراکه این امر بر اقتصاد مصر تاثیر می‌گذارد.

فاید ادامه داد قاهره همچنین به دنبال جلوگیری از گسترش تنش جنگ جاری به رویارویی مستقیم تهران و تل آویو است چرا که این رویارویی، برای اقتصاد و منافع مصر در دریای سرخ و عراق و غیره پیامدهایی به همراه دارد. اما همه این عوامل لزوماً به معنای این نیست که روابط مصر و ایران مانند روابط مصر و ترکیه به سمت توسعه چشم‌گیر پیش می‌رود.

این پژوهشگر افزود که مصر از لحاظ راهبردی با امریکا و غرب و از لحاظ منطقه‌ای با کشورهای شورای همکاری و «اسرائیل» ارتباط بیشتری دارد و هر گونه اقدام جدی در خصوص ایران، ممکن است برای قاهره پیامد‌های منفی به همراه داشته باشد. این امری است که در سایه شرایط اقتصادی کنونی وضعیت مصر را به خطر نمی‌اندازد.

از طرفی دیگر، عصام عبدالشافی، از اساتید علوم سیاسی بر این باور است که به چند دلیل، در این بازه زمانی، مشکلات زیادی در زمینه ایجاد روابط حتی تاکتیکی یا موقتی میان مصر و ایران وجود دارد.

عبدالشافی تصریح کرد اولین دلیل، میزان فشار امریکا بر مصر است. روشن است با آمدن ترامپ میزان فشاری که او می‌تواند درباره ایجاد روابط با ایران بر مصر وارد کند، شدیدتر از جو بایدن، رئیس جمهوری حال حاضر امریکاست.

این استاد علوم سیاسی، افزود دومین دلیل، ارتباط ایران با محور مقاومت و ارتباط مصر با «اسرائیل» است؛ بنابراین باور من این است تهران و قاهره در مقابل یکدیگر قرار دارند در نتیجه ایده ارتقای روابط در این دوره بسیار کوتاه، قابلیت اجرایی شدن ندارد.

عبدالشافی گفت که سومین دلیلی که امکان بهبود روابط مصر و ایران را کم رنگ می‌کند، با وجود سیاست‌های عادی‌سازی روابط انجام شده میان عربستان و امارات با ایران، این است که روابط ریاض و ابوظبی با تهران، روابط تاکتیکی است و نه راهبردی.

وی معتقد است عربستان و امارات تمایل ندارند که روابط مصر و ایران در این مرحله خوب باشد.

از طرفی دیگر سعید شاوردی، پژوهشگر ویژه امور ایران، ضمن اشاره به قصد ایران برای بازگرداندن روابط از زمان‌های طولانی، اعلام کرد که دولت جدید این کشور به دنبال بازگرداندن روابط با مصر است و در صورت وقوع این امر، منافع دو ملت تامین و فرصت‌های زیادی برای همکاری در بسیاری از حوزه‌ها فراهم خواهد شد.

شاوردی در ادامه به تلاش‌های دولت پزشکیان برای بازگرداندن روابط از جمله سفر وزیر أمور خارجه ایران به قاهره و دیدار با رئیس جمهوری مصر و مقامات ارشد این کشور اشاره کرد و امریکا و رژیم صهیونیستی که بازگرداندن روابط قاهره و تهران را تهدیدی برای امنیت این رژیم به شمار می‌آورند، را از موانع اصلی پیشروی این امر دانست و گفت که واشنگتن و تل آویو تلاش می‌کنند تا ایران و مصر را از یکدیگر دور کنند.

منبع:العربی الجدید