پشت پرده سفر وزیر دفاع چین به ایران

ژنرال وی فنگه، وزیر دفاع چین، به تهران سفر کرد. او با سردار سرتیپ محمد رضا آشتیانی، وزیر دفاع ایران و سرلشکر محمد باقری،  رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران مذاکره کرده و نزد ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران نیز پذیرفته شد. طرفین آخرین رویدادهای بین المللی و منطقه ای، توسعه روابط راهبردی و همکاری در عرصه تدافعی و امنیت و همچنین، راه های ارتقای سطح تعامل میان نیروهای مسلح دو کشور را بحث و بررسی کردند.

بیانیه های رسمی نشان می دهند که پکن و تهران برای رویارویی مشترک علیه چالش ها و خطرات، دفاع از منافع متقابل و حمایت از صلح منطقه ای و جهانی آمادگی دارند. افزون بر آن، طرفین بر آمادگی خود برای استفاده فعال از مکانیسم های تعامل، ارتقای همکاری های عمل گرایانه و کمک به ارتقای سطح روابط میان دو ارتش تاکید کرده اند. ایران ضمن حمایت از ماهیت راهبردی همکاری های ایران و چین، از سیاست امریکا به شدت انتقاد کرد.

سفر وزیر دفاع چین به ایران اتفاقی گذرا نیست. نخست این که این دیدار در شرایطی از تشدید شدید تنش ها در روابط غرب و شرق انجام شده که کانون آن، بحران اوکراین است. نکته دوم در این است که پکن و تهران افشای برخی از جزئیات توافقنامه مشترک 25 ساله را آغاز کرده اند. پکن متعهد شده است که در ازای صادرات پایدار نفت ایران، 400 میلیارد دلار در این کشور سرمایه گذاری کند. در این زمینه، چین فعالانه عمل می کند و متوجه است که دولت جو بایدن در ایالات متحده برای امضای توافق هسته ای با ایران تعجیل نشان می دهد.

به نظر می رسد که علت سفر ژنرال وی فنگه به تهران، حل و فصل مساله ضمانت در صادرات نفتی با ایران هم هست، زیرا این امر برای اقتصاد چین بسیار مهم محسوب می شود. اما، تاکنون، کمترین سخنی در خصوص ظهور اتحاد ضد امریکایی پکن – تهران ایراد نشده است. در این زمینه هر کدام از این کشورها بازی خود را پیش می برند.

ایران در موقعیت دشواری قرار دارد: از سوی غرب، امریکا و از سوی شرق، چین، تحت فشارش قرار داده اند. البته، چین می داند که حمایت از اتحاد با ایران فقط در سطح همکاری نظامی و تجارت دو جانبه منابع انرژی است. از این رو، برنامه نخست، همکاری در عرصه سرمایه گذاری است که ایران به آن نیاز مبرم دارد.

گزینه های توسعه همکاری ها در مثلث ایران – چین – روسیه نیز مطرح است. در هر صورت این امر می تواند به یک عامل امنیتی در خاورمیانه و بشارت دهنده واقعی شکل گیری یک جهان چند قطبی تبدیل شود.