پناهگاهی رنگی برای آزاردیدگان / با "شوق زندگی" کودکان آسیب دیده مشهد تنها نمی مانند + فیلم

Play Video

 حجم ویدیو: 67.79M |  مدت زمان ویدیو: 00:09:15

مجتمع قضایی شوق زندگی متفاوت ترین مجموعه قضایی در سراسر کشور است. مجتمع قضایی شوق زندگی در شهر مشهد و در جوار حرم امام رضا (ع) قرار گرفته است. در مجموعه شوق زندگی انواع حمایت های روانی و اجتماعی از سوی مددکاران اجتماعی و روانشناسان از افراد آسیب دیده اجتماعی انجام می شود. کودکان کار، کودکان بد سرپرست یا فاقد سرپرست موثر، کودکان تحت آزار جسمی یا جنسی و نوجوانان، دختران و زنان آسیب دیده از جمله افرادی هستند که در مجموعه شوق زندگی به آنها رسیدگی می شود. در مجتمع قضایی شوق زندگی نه تنها فضایی شاد و دلچسب برای حضور آسیب دیدگان اجتماعی فراهم شده است، بلکه زنان آسیب دیده نیز می توانند محصولات تولیدی خود از قبیل ترشی، مربا، عسل، لباس، عروسک و ... را در فضایی آزادانه به فروش برسانند.

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، افزایش آمار فقر، اعتیاد، طلاق، کودک آزاری، خشونت خانگی و سایر آسیب های اجتماعی در سال های اخیر بر کسی پوشیده نیست و هیچ کدام از مسئولان نیز نمی توانند انکار کنند که تشدید دشواری های معیشتی در چند سال گذشته منجر به رشد آمار کودکان، نوجوانان، دختران و زنان آسیب دیده در بسیاری از شهرهای ایران از جمله کلانشهرهای کشورمان شده است.

در این میان اما با وجود بی توجهی بسیاری از نهادهای مسئول نسبت به لزوم رسیدگی مناسب به افراد آسیب دیده اجتماعی در ایران، تعداد اندکی از نهادها از جمله دادستانی مشهد راهکارهایی منحصر به فرد را برای کمک به اقشار آسیب دیده اجتماعی بخصوص کودکان، نوجوانان، دختران و زنان آسیب دیده اندیشیده اند که اجرای آن در تمام مجتمع های قضایی و سایر دستگاه های متولی رسیدگی به آسیب دیدگان اجتماعی کشور می تواند منجر به ترویج «شوق زندگی» در میان اقشار آسیب دیده شود.

دادستانی مشهد در همین راستا با همکاری شهرداری این شهر، مجتمع شناسایی و کاهش آسیب های اجتماعی «شوق زندگی» را راه اندازی کرده است. مرکزی که برخلاف سایر مجتمع های قضایی، نه تنها خبری از مجرمان سرکش، ماموران و قضات اخمو و دستبند و پابند در آن نیست، بلکه تا دلتان بخواهد، در آن عروسک، تاب، سرسره، اسباب بازی، میز پینگ پنگ و سایر لوازم تفریحی برای کودکان دیده می شود و دیوارهای تمام اتاق های آن مانند یک مهد کودک یا مدرسه ابتدایی پر است از طرح ها و نقش های کودکانه.

همکاری تنگاتنگ دادستانی مشهد با سازمان های مردم نهاد

رنگ آبی روی دیوارهای مجتمع «شوق زندگی» از آرامشی حکایت دارد که مسئولان این مجتمع می خواهند از همان ابتدای ورود به مجموعه به زنان و کودکان آسیب دیده اجتماعی القا شود. آن قدر هم در این مجتمع به اقشار آسیب دیده اجتماعی آزادی داده شده است که کودکان می توانند نقاشی های خود را روی تابلوی اعلانات نصب کنند و زنان هم می توانند در بخش مخصوصی که برایشان تدارک دیده شده است، محصولات خانگی تولیدی خود از قبیل ترشی، مربا، عسل، لباس، عروسک و ... را بفروشند.

اما با وجود تمام جذابیت ها و فانتزی های مجتمع «شوق زندگی»، در این مرکز قضایی کاملا به صورت جدی به پرونده های مربوط به زنان، کودکان و نوجوانان آسیب دیده و حتی کسانی که آنها را آزار می دهند، رسیدگی می شود و مسئولان مجتمع تلاش های زیادی را برای بهبود شرایط خانواده های آسیب دیده و اصلاح وضعیت روحی کودکان و نوجوانان بی سرپرست و فاقد سرپرست موثر انجام می دهند و سعی می کنند حتی برای آزارگران زنان، کودکان و نوجوانان هم شرایط مناسبی را جهت انجام درمان های روانشناسی ایجاد کنند.

البته باید توجه داشت که بسیاری از خدماتی که در مجتمع شوق زندگی به زنان، کودکان و نوجوانان آسیب دیده ارائه می شود، توسط سازمان های مردم نهادی صورت می گیرند که از سوی دادستانی مشهد به صورت معنوی حمایت شده اند. یعنی دادستانی مشهد در مجتمع شوق زندگی در راستای استفاده از ظرفیت های مردمی، دفاتری را به سازمان های مردم نهاد فعال در حوزه آسیب های اجتماعی در این شهر اختصاص داده است تا آنها بتوانند به صورت تخصصی و جداگانه به بررسی مشکلات کودکان، نوجوانان، دختران و زنان آسیب دیده از اقشار مختلف جامعه بپردازند.

حفظ کرامت انسانی آسیب دیدگان اجتماعی در "شوق زندگی"

این مجتمع جذاب اما توسط یک بانوی فعال اجتماعی به نام نیره عابدین زاده، معاون دادستان مشهد اداره می شود. کسی که درباره مجموعه تحت اداره اش به خبرنگار رکنا گفت: ما در مجموعه «شوق زندگی» سعی می کنیم با رویکرد جدیدی به مسائل و آسیب های اجتماعی نگاه کنیم تا با جلب همکاری تمام دستگاه ها بخصوص سازمان های مردم نهاد، فضایی را فراهم کنیم که در آن ضمن حفظ کرامت انسانی تمام افراد آسیب دیده به آنها کمک کنیم.

وی افزود: ما در مجموعه شوق زندگی تلاش می کنیم با نگاه روانشناسانه و تخصصی به تمام افرادی که وارد این مجموعه می شوند، کمک کنیم و محیطی را فراهم کنیم که مراجعان ما با یک محیط خشک و اداری مواجه نشوند. همچنین ما معتقدیم افرادی که می خواهند در آسیب های اجتماعی دیگران مداخله کنند، باید خودشان دانش و آرامش لازم را داشته باشند که بتوانند به دیگر افراد کمک کنند.

عابدین زاده ادامه داد: ما در مجموعه شوق زندگی تلاش می کنیم که با رویکرد نرم افزاری و سخت افزاری به گونه ای به افراد آسیب دیده اجتماعی بخصوص در حوزه کودکان و نوجوانان کمک کنیم که آنها گمان کنند این مجموعه یک پناهگاه اختصاصی برای آنهاست. همچنین ما در مجموعه شوق زندگی تلاش می کنیم آسیب های اجتماعی را به شکلی کنترل کنیم که مردم خودشان به ما سر بزنند و به ما اعتماد داشته باشند.

معاون دادستان مشهد تاکید کرد: ما هدف بزرگی برای کاهش آسیب های اجتماعی در شهر مشهد داریم و بنابراین بیشتر تمرکز خودمان را روی کار خودمان می گذاریم و زیاد منتظر دریافت بودجه های عقب مانده و عمل به وعده های روی زمین مانده نمی مانیم، چون احساس می کنیم نباید فرصت ها را از دست بدهیم، بلکه باید کودکان را ببینیم و بشنویم و به آنها به هر شکلی که تمایل دارند، کمک کنیم، چون معتقدیم آینده این کشور باید به دست افرادی بیفتد که حال دل خوبی دارند.

ارائه خدمات روانشناسی به زنان و دختران در معرض آسیب

صرف نظر از کودکان و نوجوانان، یکی از مهمترین گروه هایی که در مجتمع شوق زندگی توسط یکی از سازمان های مردم نهاد همکار این مرکز به نام «ندای مهر» به آنها خدمات اختصاصی ارائه می شود، دختران و زنان در معرض آسیب های اجتماعی هستند که کارشناسان ندای مهر تلاش می کنند با حمایت های روانی و اجتماعی از آنها، در جهت بهبود وضعیت زندگی زنان و کودکان آسیب دیده گام بردارند.

کارشناسان مرکز ندای مهر می گویند که در این مرکز دختران و زنان آسیب دیده اجتماعی را به صورت خودمعرف جذب می کنند و سعی دارند خدمات روانشناسی، روانپزشکی، مددکاری اجتماعی و پزشکی حقوقی را به آنها ارائه کنند. البته خدمات اصلی مرکز ندای مهر در حوزه روانشناسی و گروه درمانی است، اما این مرکز تلاش می کند در حوزه اشتغالزایی، توانمندسازی و حرفه آموزی نیز به دختران و زنانی که در معرض آسیب های اجتماعی قرار دارند، کمک کنند.

نکته مهم دیگری که باید به آن توجه داشت این است که به گفته کارشناسان مرکز ندای مهر، تعداد مراجعان این نهاد خیریه که پیش از راه اندازی مجتمع شوق زندگی نیز فعال بوده است، بعد از ایجاد دفتر در مجتمع شوق زندگی بسیار افزایش یافته و آنها توانسته اند علاوه بر مواردی که از طرف سازمان بهزیستی به آنها معرفی می شود، به سوژه های خودمعرف یا معرفی شده از سوی دستگاه قضایی نیز رسیدگی کنند.

با "شوق زندگی" کودکان آسیب دیده مشهد دیگر رها نمی شوند

«سایبان مهان» یکی دیگر از سازمان های مردم نهاد است که به صورت رایگان و داوطلبانه با مجتمع قضایی شوق زندگی همکاری می کند. در این مرکز انواع خدمات روانشناسی به اقشار آسیب دیده به ویژه به کودکان ارائه می شود. خیریه سایبان مهان از اسفند 99 همکاری خود را با دادستانی مشهد آغاز کرده است و در این فرآیند، 120 کودک آسیب دیده روانی، جسمی و جنسی به این خیریه معرفی شده اند تا تحت درمان تخصصی و آموزش قرار گیرند.

سایبان مهان تلاش می کند ضمن همکاری با مجتمع قضایی شوق زندگی، به کودکان آسیب دیده و خانواده های آنها کمک کند. اکنون هم 87 پرونده فعال مربوط به کودکان آسیب دیده در این مرکز در جریان است که اقدامات مربوط به روان درمانی و مشاوره برای آنها انجام می شود و البته کودکان دارای موارد خاص روانی، از سوی این مرکز به روانپزشک ارجاع داده می شوند. در این میان اما متاسفانه از 120 پرونده ارجاع شده به مرکز سایبان مهر، خانواده 22 کودک آسیب دیده حاضر نشده اند که فرزندان آنها به این مرکز مراجعه کنند.

پیش از همکاری مرکز سایبان مهان با مجتمع قضایی شوق زندگی، برای کودکانی که در خانواده های خود تحت آزار قرار می گرفتند، صرفا یک پرونده قضایی تشکیل می شد و این کودکان رها می شدند، اما اکنون دیگر کودکان آسیب دیده مشهد رها نمی شوند و هم زمان با ارائه یک پرونده کودک آزاری به مجتمع شوق زندگی، فرآیند درمانی برای کودکان آسیب دیده و خانواده های آنها و حتی آزارگران کودکان طی می شود تا چرخه کودک آزاری با درمان های روانشناسی شکسته شود.

آسایش خاطر مادران و کودکان در "شوق زندگی"

بیشتر افراد آسیب دیده ای که به مجتمع شوق زندگی آورده می شوند، کودکان کار، کودکان آسیب دیده، نوزادان رهاشده، بی سرپرست یا فاقد سرپرست موثر، زنان و دختران آسیب دیده، سالمندان و بیماران اعصاب و روان هستند که تمام آنها می توانند با خیالی راحت از قضاوت نشدن، به این مجتمع قضایی مراجعه کنند و خدمات و حمایت های اجتماعی و روانی مورد نیاز خود را دریافت کنند.

در مجتمع قضایی شوق زندگی تلاش شده است که از کوچکترین فضاها برای ایجاد مکانی امن و آسوده برای مراجعه کنندگان استفاده شود. به همین خاطر در این مجتمع «اتاق مادر و کودک» دایر شده است تا مادران به همراه کودکان خود بتوانند در این اتاق استراحت کنند یا به فرزند خود شیر بدهند یا او را با انواع اسباب بازی ها یا عروسک هایی که در این اتاق قرار داده شده است، سرگرم کنند.

از جمله مهمترین تفاوت بین مجموعه شوق زندگی با سایر مجتمع های قضایی که در آن به مشکلات اقشار آسیب دیده رسیدگی می شود، وجود تعداد زیادی واحد مددکاری روانی و اجتماعی در این مرکز است و اساسا به ازای تمام واحدهای دادگستری که در مجتمع شوق زندگی فعالیت می کنند، واحدهای مددکاری متناظر نیز وجود دارند. در این واحدها نیز تلاش می شود با ارائه مشاوره های روانی و اجتماعی به کودکان، نوجوانان و زنان آسیب دیده رسیدگی شود و جالب این که در واحدهای مشاوره کودکان، صندلی های کودکانه ای قرار داده شده است.

انجام پژوهش های علمی روی آسیب دیدگان اجتماعی

در مجتمع شوق زندگی واحدی ویژه پژوهش وجود دارد که در آن تمام پرونده های زنان، کودکان و نوجوانان آسیب دیده ای که در این مجتمع به آنها رسیدگی می شود، از نظر علمی مورد بررسی قرار می گیرد تا راهکارهای کاهش آسیب های اجتماعی در شهر مشهد از طریق این واحد به مسئولان دستگاه قضایی و سایر نهادهای امدادی و حمایتی این شهر ارائه شود.

آن طور که کارشناسان واحد پژوهش مجتمع شوق زندگی می گویند، در این واحد تمام افراد آسیب دیده به صورت موضوعی دسته بندی می شوند و به پرونده های کودکان تحت آزار، زنان آسیب دیده، دختران در معرض آسیب های اجتماعی، نوجوانان آسیب دیده، دختران فراری از خانواده، افراد دچار اختلالات اعصاب و روان، اشخاصی که اقدام به خودکشی می کنند و سایر افراد آسیب دیده به صورت مجزا رسیدگی می شود.

واحد پژوهش مجتمع قضایی شوق زندگی همچنین به تمام واحدهای مددکاری موجود در این مجتمع کمک می کند تا با استفاده از آمارها و اطلاعاتی که از پرونده های اقشار آسیب دیده استخراج می شود، بتوانند کمک های بهتری را به تمام گروه های آسیب دیده ارائه کنند. در واقع، در واحد پژوهش فرآیندهای مشخصی جهت انجام اقدامات مداخله اجتماعی و روانی برای واحدهای مددکاری تدوین می شود تا این واحدها بتوانند اقدامات روانشناسی یا قانونی لازم را برای اقشار آسیب دیده انجام دهند.

رسیدگی به پرونده های خودکشی در میان آسیب دیدگان مشهد

همچنین طبق گفته کارشناسان واحد پژوهش مجتمع شوق زندگی، تمام مددکاران مربوطه می توانند در جریان فرآیند مربوط به رسیدگی و انجام پژوهش روی تمام افرادی که به عنوان مددجو به این مجتمع قضایی مراجعه می کنند، قرار بگیرند. در مجتمع شوق زندگی نیز تلاش می شود ضمن طی تمام فرآیندهای قانونی مربوط به پرونده های مددجویان آسیب دیده، حمایت های روانی و اجتماعی لازم نیز با کمک دستگاه های دولتی و سازمان های مردم نهاد از این افراد صورت گیرد.

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که براساس اظهارات کارشناسان واحد پژوهش مجتمع قضایی شوق زندگی، متاسفانه کودک آزاری یکی از بیشترین پرونده هایی است که به این مجتمع ارائه می شود و موضوع تاسف‌بارتر این که در سال های اخیر تعداد افرادی که در سنین مختلف در شهر مشهد اقدام به خودکشی می کنند و پرونده آنها به این مجتمع ارائه می شود نیز افزایش یافته است.

لزوم گسترش "شوق زندگی" در سراسر کشور

در مجموع هم باید به این نکته توجه داشت که با وجود افزایش میزان بروز انواع آسیب های اجتماعی در سال های اخیر در شهرهای مختلف کشورمان از جمله مشهد، وجود مجموعه هایی مانند مجتمع قضایی شوق زندگی که در آن علاوه بر رسیدگی حقوقی و قانونی به پرونده آسیب دیدگان اجتماعی، تلاش می شود با استفاده از ظرفیت سازمان های مردم نهاد به افراد آسیب دیده انواع حمایت های روانی و اجتماعی ارائه شود، می تواند به کاهش آسیب های موجود و پیشگیری از وقوع آسیب های اجتماعی در آینده کمک کند.

بنابراین گسترش مجموعه هایی مانند مجتمع قضایی شوق زندگی که در آن فضایی مفرح و دلچسب برای کودکان، نوجوانان، دختران و زنان آسیب دیده وجود دارد، توسط قوه قضاییه، سازمان بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی (ره)، اورژانس اجتماعی و شهرداری ها در سطح کشور، یکی از مهمترین اقداماتی است که نهادهای اجرایی و امدادی ایران باید به انجام آن بپردازند.