هشدار به کل تهرانی ها / سیل کل تهران را تهدید می‌کند + جزئیات
حوادث رکنا: گفت‌وگو با علی بیت اللهی رئیس بخش خطر پذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی.
به گزارش رکنا، «بارندگی‌های اواخر تیر ماه و اوایل مرداد ماه سال جاری علاوه بر اینکه شاخص واضحی بر تغییرات اقلیمی در کل محدوده جغرافیایی کشور و همین‌طور کشورهای اطراف است، معرف توجه و اهمیت نقش سیلاب به ویژه در سکونتگاه‌های شهری است. طبق آمار اعلام شده و بررسی‌هایی که انجام شده مشخص شده که ۶۵ شهر به‌طور مستقیم در کشور در همین بارندگی‌های اخیر تحت تاثیر سیلاب‌های خسارت‌زا قرار گرفته‌اند.
شامگاه ۵ مرداد ماه سال جاری سیل ناگهانی در امامزاده داوود در شمال غربی تهران در حوضه آبریز کن از جمله این سیلاب‌های شهری بود که متاسفانه به‌رغم اینکه هم از نظر وسعت و هم از نظر مدت زمان، سیلی با ابعاد کوچک بود، اما تلفات جانی این سیلاب بیش از سیلاب‌های گسترده به عنوان مثال استان سیستان و بلوچستان بود. برآوردها و اعلام‌های مسوولان شهر نشان می‌دهد که تاکنون بیش از ۸ نفر جان خود را از دست داده‌اند و چندین نفر هم مفقود شده‌اند و تعداد مصدومان هم زیاد است.
نکته مهم در سیلاب امامزاده داوود این است که در واقع جریان سیلاب در سکونتگاه‌های جمعیتی است و این به عبارت دیگر ریسک سیلاب را بالا می‌برد علاوه بر آنکه در ارتفاعات شمالی مشرف بر کلانشهر تهران ما همواره به همراه حوضه آبریز کن، در شش حوضه آبریز به موازات آن به سمت شرق در ارتفاعات شمالی تهران این خطر بالقوه وقوع سیلاب‌های ناگهانی را احساس می‌کنیم و در سالیان گذشته هم این تجربه را داشته‌ایم. نکته مهم و جالب این است که در سال ۱۳۳۳ نیز در همین نقطه امامزاده داوود سیلاب مخربی رخ می‌دهد که باعث تلفات جانی می‌شود.
علاوه بر آن در تجریش در سال ۱۳۶۶ ما تجربه سیل را نیز داشتیم که تلفات جانی زیادی داشت. در سال ۱۳۹۸ نیز در سیلاب دروازه قرآن شیراز ۲۱ نفر کشته شدند با اینکه آنجا هم مدت زمان سیلاب ۱۲ دقیقه بیشتر نبود. با این نگاه مقدماتی به خطر سیلاب و با توجه به اهمیت این مخاطره در سیلاب‌های شهری، ببینیم که وضعیت شهر تهران با توجه به تغییرات اقلیمی که اقلیم‌شناسان و هواشناسان اعلام می‌کنند و همچنین اعلام وقوع باران‌های سیلابی و سیلاب‌های ناگهانی در اکثر نقاط کشور و از جمله در تهران، چگونه است.
کن، حوضه ی آبریز برای سیلاب
دره‌ای در غرب کن وجود دارد که یک حوضه آبریز برای سیلاب است. محدوده کن که دربرگیرنده حوضه آبریز امامزاده داوود نیز هست یک حوضه وسیع و سیلابی با شیب تند است. محدوده درکه، فرحزاد، گلاب‌دره و تجریش و دربند و دارآباد، دره‌رودها و آبراهه‌ها و مسیل‌های پرشیب مشرف بر شهر تهران هستند که متاسفانه در اغلب این موارد، ادامه مسیر این آبراهه‌ها با احداث بناهای متعدد قطع شده و مسیر سیلابی امکان جاری شدن نرمال خود را از دست داده است.
از آن جمله می‌شود به محدوده امامزاده داوود اشاره کرد که موضوع روز هم هست. در این حوضه آبریز با مساحت بسیار کم، طویل‌ترین آبراهه حدود 3700 متر طول دارد، اما شیب تند حوضه بالادست این امکان را فراهم می‌کند که در صورت بارندگی‌های رگباری کوتاه‌مدت، سیلاب با سرعت و قدرت تخریب بالایی جریان پیدا کند که در ۵ مردادماه هم شاهد بودیم. سیلاب در حوضه آبریز امامزاده داوود، ناشی از حدود ۲۰ دقیقه بارش شدید به ارتفاع حدود ۲۷ میلی‌متر بارندگی بوده که سیلاب از چنین بارندگی کوتاه‌مدتی ایجاد شده. در حوضه پرشیب بالادست که شیب آن در برخی نقاط به بیش از ۷۰ درصد نیز می‌رسد موجب حرکت شدید و شتابان روان آب می‌شود و با توجه به سرعت بالایی که دارد قدرت حمل بیشتری پیدا می‌کند.
قلوه‌سنگ‌ها، تخته‌سنگ‌ها و درختان به عنوان بار، وارد این سیلاب شده و وارد امامزاده داوود و بناهای متعدد اطراف آن می‌شوند. در این مقطع که سیلاب می‌رسد، متاسفانه مسیر طبیعی دستخوش تغییرات می‌شود و کانالی برای ورود آب در این دره احداث شده که توانایی گذر آب را با بار جامد به ویژه در پیشانی ورود سیلاب نداشته است. در همان بدو ورود روان‌آ ب و جریانات سیلابی در سطح مقطع این کانال، انسداد مسیر صورت می‌گیرد و آب به روی معابر جریان پیدا می‌کند و وارد صحن امامزاده داوود و نیز موجب خسارت‌های زیادی به ساخته‌های اطراف آن می‌شود که واقعا یک سیل ناگهانی کوتاه در مدت چند دقیقه موجب تخریب بناها می‌شود. متاسفانه به دلیل وجود بنا در صحن امامزاده داوود آب تجمع پیدا می‌کند و تا ارتفاع یک یا یک و نیم متر هم بالا می‌آید که بعدا به دلیل شکستگی درها و دیوارها، جریان سیلابی ادامه پیدا کرده و به سمت جنوب حرکت می‌کند.
این وضعیت در یک حوضه آبریز بسیار کوچکی به اسم حوضه آبریز فرعی امامزاده داوود از حوضه دره کن اتفاق می‌افتد ولی همین وضعیت در دره‌های مشرف در شهر تهران با شدت بیشتر ممکن است وجود داشته باشد و احتمال ایجاد سیلاب نیز وجود دارد به این خاطر که وسعت این حوزه‌ها و نیز سکونتگاه‌ها بیشتر است. بنابراین خطر سیلاب و به ویژه سیلاب‌های تابستانی و سیلاب‌های ناگهانی در شهر تهران نظیر تعداد دیگری از شهرهای بزرگ کشور یک خطر جدی است.
البته اقدامات متعددی برای مقابله با سیل و خطرات سیل می‌شود انجام داد. کنترل احداث بنا در حریم بستر دره‌ها، رودخانه و مسیل‌ها امر بسیار مهمی است علاوه بر آن دو اقدام عمده اجرایی و زودبازده هم این است که می‌توان با احداث بندهای سرعت‌گیر و رسوب‌گیر در بالادست این دره‌ها که مشرف به شهر تهران است، بار جامد سیلاب و سرعت آن را کاهش داد تا قدرت تخریب آن به صورت قابل ملاحظه‌ای کاهش پیدا کند.
علاوه بر این، هشدار میدانی سیل به ویژه برای کلانشهر تهران و ۷ حوضه آبریز آن اقدام ضروری و ویژه‌ای است که اجرای این طرح علاوه بر کم هزینه بودن و بی‌نیاز به استفاده از تجهیزات خارجی، نه تنها در تهران بلکه در بسیاری از شهرهایی که در معرض خطر سیلاب هستند، باعث کاهش تلفات جانی می‌شود. امیدوارم درس‌هایی که از سیل امامزاده داوود گرفتیم مثل سیلاب ۱۳۹۸ فراموش نکنیم.»
دیدگاه تان را بنویسید