میراث اداری ساسانیان در ایران دورۀ سامانی

چکیده

با سقوط شاهنشاهی ساسانیان و ورود اسلام به ایران و تشکیل خلافت اسلامی توسط امویان و عباسیان، سامانیان اولین حکومت ایرانی بودند که موفق شدند ساختار اداری منسجم و کارآمدی را تأسیس کنند و معیار و الگویی برای حکومت‌های بعداز خود شدند.پرسش اصلی پژوهش پیشِ‌رو این است که نقش دهقانان و دبیران در انتقال سنت‌های اداری ساسانیان و سیاست سامانیان برای احیای ساختار اداری و مبانی نظری اندیشۀشاهنشاهی دربار ساسانیان چگونه بوده است؟ این مقاله درصدد است با روش توصیفی-تحلیلی، نقش دهقانان و دبیران در انتقال سنت‌های اداری ساسانیان به دورۀ اسلامی به‌ویژه سامانیان، چگونگی احیا، تشکیل و الگوبرداری از ساختار اداری وکوشش برای تجدید مبانی نظری اندیشۀنظام شاهنشاهی دربارساسانی را توصیف وتحلیل کند.فرضیۀاصلی این است که ازنظرِ الگو،روش و مبانی نظام اداریِ سامانیان اقتباسی از دورۀساسانیان است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهدکه دهقانان ودبیران نقش اساسی در انتقال سنت‌های اداری ساسانیان به دورۀاسلامی داشته‌اندوسامانیان با احیای ماهیت،شیوه‌ها و اصطلاحات دیوان‌های ساسانی و تجدیدمبانی نظری دربار ساسانیان ازطریق ترجمۀمتون پهلوی،ایجاد دربار مجلل و انتساب به خاندان ساسانی در راستای کسب مشروعیت سیاسی توانستند گام‌های اساسی دربنیادنظام اداری کارآمد بردارند.

کلیدواژه‌ها: دربار؛ دهقانان؛ دبیران؛ دیوان؛ ساسانیان؛ سامانیان

نویسندگان:

سامان ستاریان: دکتری تاریخ ایران اسلامی مرکز تحصیلات تکمیلی پیام نور

هوشنگ خسرو بیگی: دانشیار گروه تاریخ مرکز تحصیلات تکمیلی پیام نور

جمشید نوروزی: استادیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور تهران

سید حسن قریشی: استادیار تاریخ دانشگاه پیام نور قم

مجله پژوهش های تاریخی ایران و اسلام - دوره 11، شماره 20، پاییز و زمستان 1396.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.