از "ژنتیک درمانی" تا امیدی نو برای درمان سرطان

دکتر آرش خجسته، دانشیار گروه جراحی دهان، فک و صورت دانشکده دندان‏پزشکی و گروه مهندسی بافت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‬‌وگو با ایسنا، با اشاره به دستاوردهای جدید دانشکده فناوری‌های نوین، این مساله را نتیجه همکاری و همراهی حوزه صنعت و یا علوم مرتبط با صنعت مانند علوم مهندسی و پایه با علوم پزشکی عنوان کرد و ادامه داد: این همگرایی و رسیدن به وحدت در نهایت منجر به ارتقای سطح سلامت و رفاه اجتماعی می‌شود.

این عضو هیأت علمی دانشگاه، راه‌اندازی دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی را با توجه به جدایی دانشگاه‌های علوم پزشکی از غیرپزشکی ضروری دانست و گفت: وجود این دانشکده برای برقراری ارتباط بین این دو حوزه و استفاده از فناوری‌های نوین در راستای ارتقای سطح سلامت و رفاه جامعه یک ضرورت است.

وی با بیان اینکه بیشترین تمرکز دانشکده بر میان‌رشته‌ای‌هاست ، تصریح کرد: تمام رشته‌های راه‌اندازی‌شده در دانشکده بین‌رشته‌ای بوده و اعضای هیأت علمی نیز از هر دو گروه علوم پزشکی و فنی و مهندسی جذب شده‌اند.

خجسته با اشاره به راه‌اندازی 4 رشته مهندسی بافت، سلول‌درمانی، بیوتکنولوژی یا زیست فناوری و رشته پزشکی مولکولی در دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی، اظهار کرد: حدود 70 دانشجوی Phd در دانشکده و در 12 آزمایشگاه دانشکده به آموزش و پژوهش می‌پردازند.

عقد تفاهم‌نامه همکاری مشترک با دانشگاه‌های صنعتی

وی با اشاره به اقدامات دانشکده در راستای برقراری ارتباط با دانشگاه‌های فنی مهندسی، به برگزاری جلسات مشترک با دانشگاه‌های امیرکبیر و خواجه نصیر اشاره کرد و گفت: در این راستا به دنبال ایجاد رشته، بخش و در یک برنامه‌ریزی 4 ساله دانشکده مشترک با دانشگاه خواجه نصیر هستیم. کارگروه این طرح شکل گرفته و آئین‌نامه‌ها برای جذب عضو هیأت علمی و دانشجوی مشترک دو دانشگاه در حال تنظیم و تدوین است.

وی با اشاره به سایر همکاری‌ها با دانشگاه خواجه نصیر به تدوین پروپوزال پژوهشی مشترک اشاره کرد و گفت: در این رابطه اجرای یک طرح پژوهشی مشترک برای ساخت مواد جایگزین شونده استخوان برای بیماران دارای مشکلات استخوانی آغاز شده که احتمالاً به پایان‌نامه‌های مشترک دانشجویی نیز ختم می‌شود.

دکتر خجسته همچنین با اشاره به برگزاری کارگروه‌های مشترک با دانشگاه امیرکبیر، اظهار کرد: در فاز اول همکاری مرکز رشد مشترک بین دو دانشگاه افتتاح شده و سایر فعالیت‌ها در حوزه فناوری در حال برنامه‌ریزی است.

حرکت دانشکده به سمت بکارگیری فناوری‌های نوین آموزش پزشکی

دانشیار گروه جراحی دهان، فک و صورت دانشکده دندان‏پزشکی با بیان اینکه امروزه فناوری تنها به یک وسیله و ابزار ختم نمی‌شود و بسیار پیشرفته‌تر است، گفت: علاوه بر تکنولوژی‌های نوین پزشکی، امروزه انواع فناوری مانند سیستم آموزش مجازی، کتب درسی سه‬ بعدی، واقعیت مجازی، شبیه‌سازی تالارهای تشریح سه‌بعدی و سایر فناوری‌ها وارد سیستم آموزش پزشکی دنیا شده که ورود به آن جزو چشم‌اندازهای ماست.

آغاز مطالعات پژوهشی "سلول‌درمانی"

دکتر خجسته در ادامه با تشریح اقدامات و دستاوردهای پژوهشی دانشکده به آغاز مطالعات پژوهشی در حوزه سلول‌درمانی به جای درمان دارویی اشاره کرد و گفت: دنیا به این سمت حرکت کرده و مطمئناً سلول درمانی در دهه‌های آینده سهم بزرگی در حوزه درمان‌های نوین پزشکی خواهد داشت.

وی به استفاده از فرآورده‌های سلولی و سلول‌درمانی در درمان سرطان طی پژوهش‌های اخیر اشاره کرد و گفت: فرآوری فرآورده‌های سلولی از دیگر شاخه‌های فناوری‌های نوین پزشکی است و در این راستا دانشکده نیز به سمت درمان سلولی برای بیماران مورد نیاز اقدام می‌کند. در همین راستا 3 آزمایشگاه کشت سلولی فعال در دانشکده ایجاد شده و طی آن کشت انواع سلول‌های بنیادی به دانشجویان آموزش داده می‌شود.

راه‌اندازی آزمایشگاه سلول‌های پرتوان القایی

وی با بیان اینکه دانشکده فناوری نوین همچنین سال گذشته موفق به راه‌اندازی آزمایشگاه سلول‌های پرتوان القایی شد، اظهار کرد: در این روش سلول‌های تمایز یافته بدن از جمله سلول پوست با دستکاری ژنتیکی یک مرحله به عقب برگردانده و جوان‌تر می‌شود.

دکتر خجسته با اشاره به دستاوردهای دانشکده در حوزه سلول درمانی، اظهار کرد: دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در حوزه فرآوری سلول‌های بنیادی از منشأ پالم دندان و همچنین چربی‌های اضافه بدن در کشور پیشرو بوده، با این حال طی مراحل کارآزمایی بالینی و ثبت این فعالیت‌های پژوهشی به عنوان یک درمان سلولی زمان‌بر است.

گام‌های مؤثر در "ژنتیک درمانی"

رئیس دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به سایر پروژه‌های در دست اجرای دانشکده فناوری‌های نوین به "ژنتیک درمانی یا دست‌کاری‌های ژنتیکی" برای درمان بیماری‌ها اشاره کرد و گفت: این طرح پژوهشی توسط اعضای هیأت علمی دانشکده و برای برخی بیماری‌های خاص مانند بیماری پوستی پروانه‌ای یا EB که هنوز درمان قطعی آن مشخص نشده، تعریف و اجرا شده است. این طرح هم‌اکنون در مراحل آزمایشگاهی قرار دارد، البته با تأمین منابع مالی می‌تواند برای درمان انواع بیماری‌های غیر قابل درمان نیز گسترش یابد.

وی ادامه داد: ژنتیک درمانی در حال حاضر یکی از افق‌های جدید پیش رو برای درمان بسیاری از بیماری‌های ناعلاج است، به گونه‌ای که با پیشرفت این علم شاید تا 5 دهه دیگر برای درمان بسیاری از بیماری‌های بدخیم نیازی به جراحی‌های سنگین و یا دوره‌های سنگین شیمی درمانی نداشته باشیم.

تقویت توریست درمانی با ورود به حوزه فناوری‌های نوین پزشکی و طب بازساختی

دکتر خجسته با تاکید بر ضرورت ورود مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های کشور به علوم و فناوری‌های نوین پزشکی، اظهار کرد: اگر تحقیق و پژوهش درباره این علوم در داخل کشور آغاز نشود، طی چند سال آینده بیماران برای دریافت درمان‌های نوین مجبور به پرداخت هزینه‌های ارزی بالا برای خروج از کشور خواهند بود. باید توجه داشت که اگرچه آغاز این راه در ابتدا هزینه زیادی دربردارد ، اما در درازمدت قطعاً منجر به راحتی بیمار، حفظ ارز در داخل کشور و همچنین تقویت توریست درمانی و اقتصاد مبتنی بر دانش واقعی خواهد شد.

امید "پزشکی شخصی‌محور" برای درمان سرطان

رئیس دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به سایر مشترکات ناشی از ادغام فناوری با علوم پزشکی به حوزه "پزشکی شخصی محور" اشاره کرد و ادامه داد: در این روش هر بیمار به صورت اختصاصی و با شرایط و مشخصه‌های خاص همان بیمار درمان می‌شود. به عنوان نمونه در رابطه با بیماری سرطان، نمونه سلول‌های سرطانی بیمار در یک محیط سه‌بعدی ماکروفلوئیدیک کشت داده شده و تأثیر رژیم‌های مختلف دارویی و شیمی‌درمانی قبل از آزمایش بر روی بیمار در آن محیط سه‌بعدی شبیه‌سازی شده و در نهایت داروی دارای بیشترین و بالاترین تأثیر برای بیمار استفاده می‌شود.

وی با بیان اینکه در این روش درمانی هم هزینه بیمار و هم عوارض بیماری کم می‌شود، عنوان کرد: این طرح پژوهشی از حدود یک سال پیش با مرکز تحقیقات سرطان آغاز شده و نتایج اولیه آن نیز بسیار امیدوارکننده است.

چالش پژوهش به دنبال افزایش نرخ ارز

وی با تاکید بر ضرورت و اهمیت حمایت بیشتر از نیروهای انسانی توانمند در داخل کشور، اظهار کرد: بر اثر تحریم و افزایش قیمت ارز بسیاری از محققان و دانشمندان ما دچار مشکل شده و اغلب طرح‌های تحقیقاتی که با مشقت فراوان طرح‌ریزی شده بود، امروز به علت کمبود بودجه امکان ادامه نداشته و متوقف شده، یا با بودجه شخصی محققان و اعضای هیأت علمی در حال اجراست.

دکتر خجسته با اشاره به سایر تبعات منفی مساله تحریم، عنوان کرد: متأسفانه مساله تفاوت بالای قیمت ارز باعث شده بسیاری از اعضای هیأت علمی که پیش از این رغبتی به خروج از کشور نداشتند، امروز به خاطر برخی محدودیت‌ها و کمبود منابع در کنار مشکلات زیرساختی و عدم حمایت از پژوهش، به فکر خروج از کشور افتاده تا باز هم با یک فرایند یا موج فرار مغزها با شیب مثبت روبرو باشیم.

ضرورت اصلاح دید مسؤولان نسبت به فناوری‌های نوین

رئیس دانشکده فناوری‌های نوین دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه بر اهمیت فرهنگ‌سازی در رابطه با فناوری‌های نوین تاکید کرد و گفت: در همه جای دنیا تولید یک فرآورده و محصول جدید سلامت محور بین 5 تا 10 سال زمان می‌برد، بنابراین تصور سریع بازده بودن درآمد ناشی از فناوری دانش محور مانند سایر حیطه‌های فناوری اشتباه بزرگی است.

وی با تاکید بر اینکه تولید محصول و فرآورده جدید در حوزه سلامت قطعاً نیازمند تست‌های متعدد، مطالعات پیش بالینی آزمایشگاهی و حیوانی، کسب تاییدیه کمیته اخلاق، تطابق با پروتکل‌های بین‌المللی و رعایت کرامت بیمار و سایر مخلوقات است، اظهار کرد: به عنوان نمونه یک مطالعه حیوانی بر روی سگ 24 ماه، مطالعه آزمایشگاهی 12 تا 18 ماه، انجام یک کارآزمایی بالینی 3 تا 5 سال و بنابراین دستیابی به یک دارو یا فرآورده سلولی اولیه به یک استاندارد جهانی حداقل 8 تا 10 سال زمان می‌برد.

دکتر خجسته با بیان اینکه مسؤولان نباید انتظار داشته باشند که فناوری‌های نوین حوزه سلامت و مرز دانشی فردای افتتاح به چرخه درآمدزایی برسند، عنوان کرد: این دید باید اصلاح شود، درغیراین صورت افراد فعال و کنش‌گران این حوزه برای بقا و کسب درآمد مجبور به کپی‌برداری از سایر مراکز و کشورها خواهند شد.

راه‌اندازی 6 شرکت دانش‌بنیان در دانشکده
تأسیس مرکز رشد طب بازساختی

رئیس دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به فعالیت شرکتهای دانش‌بنیان و مراکز رشد در کنار فناوری سلامت‌محور با هدف فعالیت در حیطه اقتصاد سلامت، اظهار کرد: در همین راستا دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی تنها دانشکده‌ای است که امتیاز تأسیس مرکز رشد طب بازساختی را از شورای گسترش وزارت بهداشت اخذ کرده است.

دکتر خجسته با اشاره به شعار و برند روز اول راه‌اندازی دانشکده مبنی بر "هر عضو هیأت علمی برابر است با یک شرکت دانش‌بنیان"، تصریح کرد: در همین راستا امروز از 15 عضو هیأت علمی دانشکده 6 نفر شرکت دانش‌بنیان تأسیس کرده‌اند. به عبارت دیگر در طول سه سال گذشته با ایجاد 6 شرکت دانش‌بنیان 50 درصد این شعار محقق شده است.

رئیس دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی در پایان با بیان اینکه تمام این مراکز یعنی 6 شرکت دانش‌بنیان، یک مرکز رشد و دو هسته فناور در همین فضای محدود 600 متری دانشکده محقق شده است، گفت: البته قطعاً این فضا و امکانات محدود پاسخگو نیست، ولی نمی‌توان تا زمان دریافت امکانات و دستیابی به شرایط ایده‌آل دست روی دست گذاشته و پژوهش و تحقیق را متوقف کرد، چراکه دنیا سال‌هاست در این مسیر گام نهاده و ما نیز باید با فناوری دنیا همگام شویم .