آیا می دانستید که نازک ترین سد دنیا در کشور ما قرار دارد؟ بله درست است طاق شاه عباسی که به عنوان نازک ترین سد در جهان شناخته می شود، در کشور ما قرار دارد. سد شاه عباسی (طاق شاه عباسی) در بین تمام بناهای تاریخی که در ایران قرار دارند، رکورد دارتر می باشد. این سد توانسته که به مدت 550 سال لقب بلندترین سد در کل دنیا را به خود اختصاص دهد و به عنوان قدیمی ترین و بزرگترین سد قوسی در کل دنیا شناخته می شود. ارتفاع این سد 60 متر می باشد. از دیگر رکوردهای این سد، مربوط به عرض تاج آن می باشد که حدود 1 متر است و عرض تاج هیچ سدی در جهان به این اندازه نیست. سدی که برای دیدن آن باید راهی استان خراسان جنوبی و روستای خرو شویم و بعد از آن دیدنی های سد شاه عباسی را که در بالای چشمه مرتضی علی و بر روی دره ای واقع شده را خواهیم دید. در این مقاله علاوه بر شناخت تاریخچه سد شاه عباسی، با راه های دسترسی به سد شاه عباسی نیز آشنا خواهیم شد.

معماری طاق شاه عباسی

دیدنی های سد شاه عباسی که در نزد مردم این منطقه با نام طاق شاه عباسی نیز شناخته می شوند، دارای معماری بس شگفت انگیزی هستند. از جالب ترین بخش های معماری این سد، طاق آن است که هنر طراحان و معماران قدیم ایران است. آجرهای طاق این سد که به صورت شعاعی تا بدنه کوه امتداد یافته و دارای پهنای مشخصی نمی باشند در نوع خود قابل توجه هستند. خیلی جالب است بدانید که معماران ایرانی در زمان های گذشته از مقاومت شکلی بناها و مقاومت مصالح آگاهی لازم و کافی داشته زیرا آن ها قسمت بالای سد را برای اینکه بتواند در برابر فشار آب مقاومت قابل قبولی داشته باشد، حالت قوسی درست کرده اند. با این کار آن ها توانسته اند پهنای بیشتری از دهانه دره را پوشش دهند. این راه حل که برای نگه داشتن آب در پشت سد به کار برده شده و آن هم در زمان های قدیم، نشان از هوش بالا و درک معماری سد سازی معماران ایران قدیم دارد.

سنگ نگاره های بزکوهی بر روی طاق شاه عباسی

تاریخچه سد شاه عباسی با سنگ نگاره های زیبایی از بز کوهی که بر روی آن حک شده، بسیار دیدنی و تماشایی است. گفته می شود که قدمتش به دوران صفویه باز می گردد. در واقع برخی اعتقاد دارند که این حکاکی یک نوع درخواست فراوانی آب، نعمت و زایندگی بوده است. برخی نیز بر این عقیده استوار هستند که این سنگ نگاره های بز کوهی در واقع فرشتگان نگهبان آب و افزایش آن و فراوانی نعمت می باشند. این منطقه در میان مردم محلی با عنوان تفرجگاه مرتضی علی (ع) نیز شناخته می شود.

چشمه مرتضی علی (ع)

این چشمه ویژگی منحصر به فردی دارد و آن این است که در این چشمه آب سرد و گرم به موازات همدیگر در جریان هستند. در واقع از یک جهت چشمه، آب سرد و از دیگر جهت آن آب گرم بیرون می آید. تفاوت ساختاری آب گرم و غلظت آن نسبت به آب سرد سبب می شود که وقتی این جریان آب ها وارد رودخانه می شوند تا حدود 300 متر همچنان مجزا و به موازات یکدیگر حرکت کنند، بدون اینکه با یکدیگر ترکیب شوند. بنابراین در بستر رودخانه می توان این دو جریان آب گرم و سرد را از یکدیگر تفکیک کرد. اختلاف دمای این دو جریان آب گاهی تا 10 درجه سانتیگراد نیز می رسد. این مورد از زیبایی های قابل درک در زمان دسترسی به سد شاه عباسی هست.