صحیفه سجادیه یکی از ارزشمندترین کتب مرجع اسلامی به شمار می‌رود که از جایگاه بسیار ویژه‌ای برخوردار است در‌نتیجه بسیاری از بزرگان و فقها، این کتاب را بعد از قرآن و نهج‌البلاغه، بزرگ‌ترین گنجینه مکتوب شیعه می‌دانند.کتاب صحیفه سجادیه به قلم امام سجاد (ع) نگاشته شده و تلاش می‌کند آموزه‌های مهم خود را با زبانی شیوا و دلپذیر، در قالب دعا برای خواننده بازگو کند.

نگارش این کتاب در قالب مجموعه‌ای از ادعیه‌ها، علاوه بر بلاغت کلام و هنرنمایی امام، به اقتضای دوران و جهت فرار از سانسور حکومت وقت بوده است. پس چنانچه قصد خرید صحیفه سجادیه را دارید، بهتر است بدانید که نفیس‌ترین و به‌صرفه‌ترین نسخه آن توسط انتشارات پیام عدالت به چاپ رسیده و در دسترس عموم عزیزان قرار دارد.

ارزش و احترام این کتاب به قدری بالاست که شماری از بزرگان دینی همانند بدون وضو به آن دست نمی‌زنند. به همین خاطر، گرچه مطالعه صرف آن ارزشمند و جذاب است اما اگر می‌خواهید از خواندن دعاهای کتاب به معنی واقعی کلمه فیض ببرید، باید آداب حاجت خواهی از صحیفه سجادیه را بدانید و برای رسیدن به این آداب کافیست ما را تا انتهای این مقاله همراهی کنید.

ارکان دعا در صحیفه سجادیه

خواندن و فیض بردن از دعاهای صحیفه سجادیه همانند دعاهای کتاب مفاتیح الجنان چند رکن اساسی دارد که بهتر است قبل از آشنایی با آداب، آن‌ها را بشناسید:

رکن اول: وجود جاذبه بین داعی و مدعو

کسی که ادعیه صحیفه سجادیه را می‌خواند، باید یک ارتباط معنوی با خالق خود برقرار کند و جایگاه بندگی خود را بشناسد. بنده واقعی آن است که دعاها را نه به خاطر حاجت‌خواهی، بلکه برای تقرب به درگاه معبود خود بخواند پس در آداب دعا، خودِ خواستن فعل است، نه گرفتن.  

رکن دوم: خلوص داشتن در خواسته

رکن دوم فیض بردن از ادعیه صحیفه سجادیه، این است که داعی سراپا خواست باشد و در پیشگاه مقصود، روح خود را عریان کند. دعا و خواستن از پروردگار مانند آب مطهری است که آلودگی‌ها نفس را می‌شوید و پاک می‌گرداند. برای رسیدن به این مقام، داعی باید چند شرط را از جمله موارد ذیل رعایت کند:

• عبودیت و بندگی
• باور قلبی داشتن به قدرت و منش الهی
• نزدیکی به پروردگار و قرب الهی
• اخلاص داشتن در هنگام دعا
• خواست و طلب باید حقیقی و از صمیم قلب باشد.
• رعایت ادب در هنگام تضرع و آداب دعا خوانی

رکن سوم: شناختن خدای یکتا

انسان در هنگام عبادت و دعا خواندن در محضر پروردگار، باید معبود خود را بشناسد و به یکتایی او ایمانی راسخ داشته باشد. در لحظه تضرع هیچ محرم رازی جز معبود پیش روی داعی نیست و قربت وی با خدای جاودان خود، به قدری است که جز وحدانیت او چیز دیگری را نتواند ببیند.

آداب حاجت خواهی از صحیفه سجادیه چگونه است؟

دعا کردن فقط حاجت خواهی نیست، بلکه یک نیاز و حتی ضرورت انسانی است. انسان احتیاج دارد که در درگاه معبود و معشوق خود حضور به عمل بیاورد، از او طلب کند و باور داشته باشد که شایسته لطف و کرم او هست. این احساس لیاقت در همان خواستن خالصانه تبلور می‌یابد، به گونه‌ای که داعی حتی اگر حاجتی نیابد نیز به خواسته‌اش رسیده و قرابت پروردگار را با تمام وجود لمس می‌کند پس به راستی که هیچ حاجتی از این بالاتر نیست.

با این وجود ابراز نیاز و درخواست داشتن از پروردگار رسم و شیوه خاص خود را دارد. حجت‌الاسلام والمسلمین محمدامین صادقی ارزگانی در جهدی خالصانه، تلاش کرده‌اند آداب حاجت خواهی از صحیفه سجادیه را به استناد منابع مختلف تاریخی از جمله خود قرآن، استخراج کرده و در قالب دفترچه‌ای کوتاه در اختیار مؤمنین مشتاق حق قرار دهند.

آنچه در ادامه می‌خوانید خلاصه‌ای کوتاه از آداب حاجت خواهی صحیفه سجادیه است:

آداب اول : حاجت خواهی نیازمندانه

دعاگویی که خاضع نباشد، خالص نیست. دعاهای صحیفه سجادیه همگی در کمال خلوص و نیازمندی نوشته شده‌اند. این موضوع در تمامی ابعاد کتاب تجلی دارد، به گونه‌ای که امام سجاد (ع) اولین دعای کتاب را با حمد و ستایش پروردگار آغاز کرده و نیازمندانه به درگاه وی می‌شتابد. شایسته است داعی سر خود را پایین بیندازد و با تضرع و خواهش دست به دعا بردارد.

آداب دوم: امید

از جمله مهم‌ترین آداب حاجت خواهی از صحیفه سجادیه آن است که دعاها امیدوارانه باشد. چنانچه داعی به استجابت دعا امیدی ندارد، چرا دست به دعا از درگاه خداوند برداشته؟ ناامید از پروردگار خود یک گناه بزرگ است، پس ضرورت دارد که مدعو با نگاهی مثبت‌نگرانه و امیدوارانه از خدای خود طلب نیاز کند.

همان گونه که حق تعالی در قرآن کریم می‌فرماید: وَ ما بِکُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ؛ (و هر نعمتی که دارید از جانب خداوند است).

آداب سوم: خضوعی فقیرانه

مگر غیر از این است که بنده در محضر خداوند عالم مطلقاً چیزی برای ارائه ندارد؟ چه نفس مغرور و سرکشی است، ذات آدمی که تصور می‌کند از پروردگار بی‌نیاز است یا در حد و حدودی به لطف او احتیاج دارد.

مدعو خالص باید خود را کنار بگذارد و بداند که تنها دریافت کننده می‌باشد. این فقط خداوند است که بی‌نیاز از همه بوده و بنده چیزی نیست جز نیاز. پس بهتر آنکه فقیرانه به درگاه خداوند تضرع بجوید و از فقر و نداری خود در برابر معبود آگاه باشد. برای ورود یاد خداوند باید ابتدا ظرف وجودت را از همه چیزهای عالم خالی کنی پس می‌بایست به درگاه الهی تمسک بجویی و همچون سائلی به در خانه پروردگار بکوبی تا مگر نگاهی بر تو بیندازند.

آداب چهارم: تنها پناه بی‌پناهان

خداوند یکی از گزینه‌ها نیست، بلکه تنها گزینه است. اگر حس می‌کنید که حاجت خود را از کس دیگری می‌توانید بگیرید، بی‌جهت در خانه خدا را نزنید. به قول شاعر " دوست دل شکسته می‌دارد دوست".  چون به درگاه خداوند می‌شتابید، باید از دیگران دل بریده باشد و تنها نظر به او کنید؛ زیرا به واقع تنها اوست که حاجت شما را برآورده می‌کند.

دل بریدن از یاری اغیار و دل بستن به خداوند از جمله اصلی‌ترین آداب حاجت خواهی از صحیفه سجادیه است. به قول خواجه عبدلله انصاری: "ما را آن ده که به و مگذار ما را به که و مه."

آداب پنجم: توسل جستن

توسل نه‌تنها یکی از رسوم مقدس طریقت اسلام است، بلکه یکی از اساسی‌ترین آداب حاجت خواهی از صحیفه سجادیه نیز به شمار می‌رود. داعی که به خدا توسل جسته و خود را به درگاه او می‌بندد، هرگز به راحتی دست از این درگاه نمی‌کشد. عاشق همیشه اصرار می‌ورزد و بودن در کنار معشوق برای او از هر حاجتی عزیزتر است.

و در نهایت...

ادعیه‌های ذکر شده در کتاب گران‌بهای امام چهارم شیعیان از گنجینه‌های تاریخ اسلام به شمار می‌روند و مظاهر متعالی هنر هستند. با همه زیبایی و شیوایی، برای فیض بردن از این دعاها باید آداب حاجت خواهی از صحیفه سجادیه را رعایت کنید تا به درک واقعی مفاهیم عمیق آن پی ببرید. خوش به سعادت کسانی که هر خط از این کتاب را با همه وجود می‌خوانند.