بسته‌بندی دارو، پوششی بسیار مهم است که دارو را در برابر آسیب‌ها محافظت می‌کند. این پوشش، نه تنها از مواد دارویی در برابر عوامل محیطی چون رطوبت، دما و نور محافظت می‌کند، بلکه از تخریب زودهنگام آن‌ها نیز جلوگیری می‌کند. با توجه به تنوع بالای داروها، شاهد تنوع بسیاری در روش‌های بسته‌بندی و مواد به‌کاررفته در آن هستیم. از جمله رایج‌ترین روش‌های بسته‌بندی می‌توان به استفاده از بلیسترهای آلومینیومی و پلاستیکی اشاره کرد. این بلیسترها با ایجاد حفاظی مطمئن، از ورود آلودگی به داخل بسته‌بندی جلوگیری می‌کنند. باما همراه باشید تا با این موضوع بیشتر آشنا شوید.

اهمیت بسته‌بندی قرص‌ها

قرص‌ها و کپسول‌ها به عنوان رایج‌ترین شکل بسته‌بندی دارو، نقش محوری در حفظ سلامت افراد دارد. مصرف خوراکی این داروها و اهمیت آن‌ها در درمان بیماری‌ها، ضرورت استفاده از بسته‌بندی‌های محافظتی و اطلاع‌رسان را دوچندان کرده است. بسته‌بندی مناسب نه تنها از کیفیت و ماندگاری دارو محافظت می‌کند، بلکه اطلاعات ضروری درباره آن را نیز در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهد.

عوامل خارجی مانند نور، رطوبت و آلودگی می‌توانند بر خواص دارویی تأثیر بگذارند؛ لذا بسته‌بندی باید به عنوان سدی محکم در برابر این عوامل عمل کند. علاوه بر این، طراحی جذاب و باکیفیت بسته‌بندی، اعتماد مصرف‌کننده را جلب کرده و به ارتقای وجهه محصول کمک می‌کند. در واقع، یک بسته‌بندی نامناسب می‌تواند تمامی مزایای یک داروی باکیفیت را تحت‌الشعاع قرار دهد و حتی به سلامت مصرف‌کننده آسیب برساند. از این‌رو، توجه به جزئیات بسته‌بندی و استفاده از مواد اولیه مرغوب، امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.

انواع بسته‌بندی قرص

داروها در انواع مختلف بسته‌بندی قرار می‌گیرند که هرکدام برای محافظت از دارو در شرایط خاص طراحی شده است.

بسته‌بندی اولیه

بسته‌بندی اولیه قرص‌ها، که قرص با آن تماس مستقیم دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است. چرا که داروها بدون هیچ پوشش محافظی در این بسته‌بندی قرار می‌گیرند و در صورت نامناسب بودن جنس مواد به کار رفته، احتمال بروز واکنش‌های شیمیایی و کاهش کارایی دارو وجود دارد. به همین دلیل، معمولا از فویل آلومینیومی به عنوان ماده اولیه این بسته‌بندی استفاده می‌شود. فویل آلومینیومی به دلیل مقاومت در برابر عوامل خارجی مانند رطوبت و نور، از دارو محافظت کرده و همچنین امکان چاپ اطلاعات مورد نیاز بر روی آن فراهم می‌شود.

بسته‌بندی ثانویه

بسته‌بندی ثانویه قرص‌ها، که معمولا از مقوای سبک و قابل بازیافت ساخته می‌شوند، نقش حفاظتی و اطلاعاتی مهمی دارند. این جعبه‌ها که چندین ورقه‌ی دارویی را در خود جای می‌دهند، علاوه بر نگهداری و سازماندهی داروها، اطلاعات ضروری مانند نام دارو، دوز مصرفی و تاریخ انقضا را نیز در اختیار بیمار قرار می‌دهند. طراحی گرافیکی این بسته‌بندی‌ها نیز با استفاده از رنگ‌ها، فونت‌ها و علائم مناسب، به ویژه برای افراد نابینا، به افزایش خوانایی و درک بهتر اطلاعات کمک می‌کند.

بسته‌بندی آخر

بسته‌بندی آخر قرص‌ها پس از قرارگیری در جعبه‌های مقوایی، به کارتن‌های بزرگتری منتقل می‌شوند که نقش محافظ نهایی آن‌ها در حین حمل و نقل را بر عهده دارند. این کارتن‌ها با ظرفیت حدود یک کیلوگرم، از جنس ورق‌های راه راه بوده و شرایط محیطی مناسبی را برای نگهداری قرص‌ها فراهم می‌کنند تا از اکسید شدن و آسیب دیدن آن‌ها جلوگیری شود.

بسته‌بندی‌های اولیه قرص‌ها نیز معمولاً از مواد بهداشتی مانند ایندربرد ساخته شده که مقاومت بالایی در برابر نور، ضربه و رطوبت دارند. در مواردی که نیاز به محافظت بیشتری احساس شود، از جعبه‌های لمینتی استفاده می‌شود که ترکیبی از لایه‌های کاغذ، آلومینیوم و پلی‌اتیلن هستند و مقاومت بیشتری را در برابر عوامل محیطی ارائه می‌دهند.

بسته‌بندی قرص با دستگاه

داروها در انواع مختلف بسته‌بندی قرار می‌گیرند که هرکدام برای محافظت از دارو در شرایط خاص طراحی شده است.

بسته‌بندی بلیستر

بسته‌بندی بلیستر نوعی بسته‌بندی است که معمولاً برای قرص‌ها و کپسول‌ها استفاده می‌شود. این بسته‌بندی از یک ورق پلاستیکی شفاف به نام بلیستر تشکیل شده است که در آن حفره‌هایی برای قرار دادن قرص‌ها ایجاد می‌شود. سپس یک لایه فویل آلومینیومی روی این حفره‌ها قرار می‌گیرد و با حرارت به هم متصل می‌شوند. این نوع بسته‌بندی از قرص‌ها در برابر رطوبت، نور، آلودگی و شکستگی محافظت می‌کند. بسته‌بندی بلیستر معمولاً با اطلاعاتی مانند نام دارو، دوز، تاریخ انقضا و موارد احتیاطی چاپ می‌شود.

جعبه‌های مقوایی

جعبه‌های مقوایی با قابلیت چاپ طرح‌های متنوع و جذاب، محافظت از بلیستر در برابر ضربه و امکان اضافه کردن اطلاعات اضافی مانند بروشور دارویی، گزینه مناسبی برای بسته‌بندی محصولات مختلف به نظر می‌رسند. با این حال، این نوع بسته‌بندی‌ها در مقایسه با بلیسترها، محافظت کمتری در برابر رطوبت و نور دارند و احتمال آسیب دیدن آن‌ها در صورت حمل و نقل نامناسب وجود دارد.

بطری‌های پلاستیکی

بطری‌های پلاستیکی یکی از رایج‌ترین ظروف بسته‌بندی هستند که در صنایع دارویی، غذایی، بهداشتی و شیمیایی استفاده می‌شوند. این بطری‌ها از مواد پلاستیکی مختلفی مانند پلی اتیلن ترفتالات (PET)، پلی اتیلن (PE)، پلی پروپیلن (PP) و پلی کربنات (PC) ساخته می‌شوند. بطری‌های پلاستیکی به دلیل وزن سبک، مقاومت بالا در برابر ضربه، شفافیت و قابلیت بازیافت، بسیار محبوب هستند. این بطری‌ها در اشکال و اندازه‌های متنوعی تولید می‌شوند و برای بسته‌بندی مایعات، پودرها و گرانول‌ها مناسب هستند.

فویل آلومینیومی

فویل آلومینیومی به دلیل خواص برجسته‌ای که دارد، در بسته‌بندی قرص‌ها و داروها بسیار حائز اهمیت است. این فویل به دلیل مقاومت بالا در برابر رطوبت، نور و اکسیژن، از اکسید شدن و تجزیه مواد دارویی جلوگیری کرده و ماندگاری آن‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین، فویل آلومینیومی قابلیت چاپ پذیری بالایی دارد و می‌توان اطلاعات مهمی مانند نام دارو، دوز و تاریخ انقضا را بر روی آن چاپ کرد. از طرفی، فویل آلومینیومی به عنوان یک مانع فیزیکی قوی، از ورود آلودگی‌ها به داخل بسته‌بندی جلوگیری کرده و از سلامت مصرف‌کننده محافظت می‌کند.

برای آشنایی بیشتر با انواع بسته بندی دارو لینک زیر را مطالعه کنید:

https://sinapacking.com/blog/drug-packaging/

مواد مورد استفاده در بسته‌بندی قرص‌ها

برخی از مهم‌ترین مواد مورد استفاده در بسته‌بندی قرص‌ها عبارتند از:

پلاستیک

پلاستیک‌ها به دلیل مزایایی همچون تنوع بالا، وزن کم، قابلیت شکل‌دهی آسان و قیمت مناسب، به یکی از پرکاربردترین مواد در بسته‌بندی قرص‌ها تبدیل شده‌اند. از جمله رایج‌ترین انواع پلاستیک مورد استفاده در این صنعت می‌توان به PVC با شفافیت بالا و قابلیت چاپ مناسب برای تولید بلیستر، PET با مقاومت بالا در برابر رطوبت و مواد شیمیایی برای قرص‌های حساس و PP با مقاومت در برابر حرارت برای قرص‌هایی که نیاز به محافظت حرارتی دارند، اشاره کرد.

آلومینیوم

آلومینیوم به دلیل خواصی مانند مقاومت در برابر خوردگی، قابلیت شکل‌پذیری و قابلیت چاپ، به طور گسترده در بسته‌بندی داروها استفاده می‌شود. فویل آلومینیومی به عنوان یک لایه محافظ در بلیسترهای قرص و همچنین برای بسته‌بندی داروهای پودری و گرانولی استفاده می‌شود.

کاغذ

کاغذ به عنوان یک ماده بسته‌بندی ثانویه برای محافظت از بسته‌بندی اولیه (بلیستر یا بطری) استفاده می‌شود. جعبه‌های مقوایی از کاغذ ساخته می‌شوند و برای قرار دادن بلیسترهای قرص و سایر اطلاعات مربوط به دارو استفاده می‌شوند.

شیشه

شیشه به دلیل شفافیت، مقاومت شیمیایی و حرارتی بالا، برای بسته‌بندی برخی از داروهای مایع و قرص‌های حساس به رطوبت استفاده می‌شود. با این حال، به دلیل شکنندگی و وزن بالا، استفاده از شیشه در بسته‌بندی قرص‌ها محدودتر است.

نتیجه‌گیری

انتخاب بهترین نوع بسته‌بندی برای قرص‌ها، یک تصمیم پیچیده است که نیاز به بررسی دقیق عوامل مختلف دارد. معمولاً ترکیبی از انواع بسته‌بندی (مثلاً بلیستر داخل جعبه مقوایی) برای محصول، بهترین نتیجه را به دنبال دارد. توصیه می‌شود برای انتخاب نوع بسته‌بندی مناسب، با کارشناسان داروسازی و بسته‌بندی مشورت کنید.