نگرانی شدید اسرائیل از نتیجه مذاکرات
مذاکره ایران و آمریکا زیر ذره بین اسرائیل؛ ترامپ در چه صورتی با حفظ برنامه هسته‌ای موافقت خواهد کرد؟
همزمان با از سرگیری مذاکرات دیپلماتیک میان ایران و ایالات متحده در روز شنبه، کمتر کسی به‌اندازه اسرائیل نتیجه این گفتگوها را با دقت دنبال خواهد کرد.
به گزارش اکوایران،اسرائیل مدت‌هاست که برای اتخاذ مواضع سخت‌گیرانه در قبال ایران، به دونالد ترامپ تکیه کرده است. ترامپ نیز در نخستین دوره ریاست‌جمهوری خود همین مسیر را در پیش گرفت: دستور ترور سردار سلیمانی را صادر کرد، با اعمال تحریم‌های گسترده اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داد و از توافق بین‌المللی محدودکننده برنامه هسته‌ای ایران خارج شد. اما اکنون، ترامپ که تمایلی به کشیده شدن به یک جنگ جدید در خاورمیانه ندارد، رویکردی محتاطانه‌تر در پیش گرفته است.
به نوشته نیویورک تایمز، با آنکه سایه اقدام نظامی همچنان باقی است ترامپ این هفته گفته بود: «اگر مجبور باشیم اقدام بسیار شدیدی انجام دهیم، خواهیم داد» ولی او در مسیر مذاکرات پیش رفته و گفته می‌شود از اسرائیل خواسته است از حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران خودداری کند.
استیو ویتکاف، نماینده ترامپ در مذاکرات، نیز سیگنال‌های متناقضی درباره خواسته‌های ایالات متحده ارسال کرده است. در طول هفته گذشته، او از پیشنهاد امکان حفظ برنامه هسته‌ای محدود برای ایران، به اظهاراتی مبنی بر لزوم برچیدن کامل آن تغییر موضع داده است.
همچنین، روز جمعه وزیر امور خارجه، مارکو روبیو، اظهار داشت که هرگونه توافق باید مانع دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، چه اکنون و چه در آینده، شود. او در سفر به پاریس به خبرنگاران گفت: «توافق باید چیزی باشد که نه فقط اکنون، بلکه در آینده نیز مانع دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای شود.»
همه این‌ها باعث شده اسرائیل نسبت به نتیجه مذاکرات نگران شود. مایکل هرتزوگ، دیپلمات اسرائیلی که در ماه ژانویه از سمت خود به‌عنوان سفیر اسرائیل در واشنگتن کناره‌گیری کرد، این هفته گفت: «سؤال این است که ایالات متحده دقیقاً بر سر چه چیزی پافشاری خواهد کرد؟ چه الگویی را برای نتیجه دیپلماتیک در نظر گرفته است؟»
مسئله خطوط قرمز
ایران نیز انتظارات خود از تلاش‌های دیپلماتیک جدید طی دو ماه آینده را، تحت مهلتی که از سوی ترامپ تعیین شده، تعدیل کرده است. رهبری روز سه‌شنبه در بیانیه‌ای که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، گفت: «این مسیر باید با دقت دنبال شود. خطوط قرمز روشن هستند. برای طرف مقابل روشن‌اند و برای ما هم روشن‌اند.» او اظهار داشت که نسبت به این روند «نه بیش از حد خوشبین و نه بیش از حد بدبین» است، اما دور نخست مذاکرات غیرمستقیم را خوب توصیف کرد.
ایران تأکید دارد که برنامه هسته‌ای‌اش قانونی و صرفاً برای مصارف غیرنظامی همچون تولید انرژی و ایزوتوپ‌های پزشکی طراحی شده است. تهران از توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم خودداری می‌کند.
طی بیش از یک دهه گذشته، رهبران جهان تلاش کرده‌اند سطح غنی‌سازی اورانیوم ایران را بسیار پایین‌تر از سطح گریز هسته‌ای نگه دارند؛ امری که نیازمند راستی‌آزمایی مستقل از سوی بازرسان بین‌المللی است. روز چهارشنبه، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، رافائل گروسی، در تهران حضور یافت تا تهران را به همکاری تشویق کند.
پس از دیدار هفته گذشته با وزیر خارجه ایران، عباس عراقچی، استیو ویتکاف پیشنهاد کرد که ایران ممکن است بتواند در چارچوب یک سیستم راستی‌آزمایی، مقادیر اندکی از اورانیوم را غنی‌سازی کند؛ سیستم راستی‌آزمایی که شامل برنامه موشکی تهران نیز خواهد شد. اما تنها یک روز بعد، ویتکاف موضع خود را تغییر داد و تأکید کرد که «ایران باید غنی‌سازی اورانیوم و برنامه تسلیحاتی هسته‌ای‌اش را متوقف کرده و آن را از بین ببرد» تا هرگونه توافقی ممکن شود.
کارشناسان می‌گویند تغییر موضع ویتکاف بازتابی از سردرگمی موجود در دولت ترامپ - و احتمالاً خود رئیس‌جمهور - است؛ بر سر اینکه آیا فکر می‌کنند می‌توانند به توافقی معقول دست یابند یا نه.
الی گرانمایه، کارشناس ارشد سیاست خاورمیانه در شورای روابط خارجی اروپا، می‌گوید: «دولت ترامپ ممکن است در صورتی با غنی‌سازی در سطح پایین موافقت کند که ایران امتیاز بی‌سابقه‌ای بدهد، مثلاً تأسیسات هسته‌ای‌اش را به روی بازرسان آمریکایی باز کند یا پذیرای سرمایه‌گذاران آمریکایی شود.»
خانم گرانمایه، که بیش از یک دهه است دیپلماسی هسته‌ای ایران را تحلیل می‌کند، گفت: «برداشت من این است که ایرانی‌ها و آمریکایی‌ها هنوز در مرحله تعیین خطوط قرمز یکدیگرند و برای آمریکایی‌ها بسیار حیاتی است که به‌زودی موضع نهایی خود را مشخص کنند.»
او همچنین گفت ایران هرگز برچیدن کامل برنامه هسته‌ای یا توقف کامل غنی‌سازی را نپذیرفته است و «اگر آمریکا به این سمت برود، در مسیر تقابل نظامی قرار خواهیم گرفت.»
این همان چیزی است که شاید اسرائیل و متحدانش در کنگره به دنبال آن باشند. خانم گرانمایه افزود: «به نفع آن‌هاست که گفتگو میان ایران و ایالات متحده را به بن‌بست بکشانند.»
تیک‌تاک ساعت
اسرائیل بر این باور است که اکنون فرصت محدودی برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران در اختیار دارد.
تقریباً تمامی طرح‌های حمله‌ای که ترامپ از اسرائیل خواسته فعلاً کنار بگذارد، مستلزم نقش‌آفرینی مرکزی ایالات متحده برای موفقیت عملیات و محافظت از اسرائیل در برابر واکنش احتمالی ایران است. چنین عملیاتی ممکن است هفته‌ها، اگر نه ماه‌ها، به طول انجامد و هیچ نتیجه تضمین‌شده‌ای نداشته باشد.
اکثر کارشناسان بر این باورند که تهران تلاش خواهد کرد تا مذاکرات را بیش از مهلت دوماهه ترامپ ادامه دهد - تا هم فرصت یافتن زمینه مشترک برای مذاکرات فنی کامل را داشته باشد و هم برای تقابل نظامی احتمالی آماده شود.
به گفته مایکل مکافسکی، مشاور ارشد سابق پنتاگون در دوران ریاست‌جمهوری جورج دبلیو. بوش، اگر چنین شود، اسرائیل به‌احتمال زیاد به ترامپ خواهد گفت که «زمان در حال اتمام است».
مکافسکی گفت که با ادامه پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران و پس از تجربه حمله 7 اکتبر حماس، «اسرائیلی‌ها دریافته‌اند که دیگر نمی‌توانند منتظر بمانند.»
دیدگاه تان را بنویسید