قیمت واقعی ارز

جهش ناگهانی دلار در روزهای میانی فروردین ماه امسال را چطور ارزیابی می‌کنید؟

  قطعا افزایش قیمت ارز مثبت نیست و اتفاقی منفی تلقی می‌شود. ‌چون قیمت ارز با ضریب تأثیر بسیار بالایی در تمام ارکان اقتصادی کشور نقش دارد و قطعا این قیمت‌هایی که حتی تا بیش از 6 هزار تومان رسید، واقعی نیست. قیمت واقعی دلار بین 4 هزار تا 4200 تومان است ما‌به‌التفاوت آن هر‌چه باشد دلیل غیراقتصادی دارد.

چطور شما صحبت از قیمت واقعی دلار در دامنه 4 هزار تا 4200 تومان می‌کنید؟

 ‌نرخ ارز‌ از نظر شاخص‌های اقتصادی، عرضه و تقاضای اقتصادی، تعادل اقتصادی و مجموعه آنچه اقتصاد کشور با آن آرامش می‌گیرد و غیرمتلاطم است 4200 تومان برآورد می‌شود. ارقام بالاتر از 4200 تومان عوامل غیراقتصادی در آن مطرح است.

عوامل غیراقتصادی در افزایش قیمت دلار چیست؟

  شامل مسائل روانی، اقدامات برنامه‌ریزی شده و تهدیدات و جنگ اقتصادی خارجی، سوءمدیریت داخلی و اثرات سیاسی می‌شود. حتما این اتفاق مخرب است و متأسفانه برخی اظهارنظرهایی که ظرف چند روز اخیر شد، بر التهابات و بی‌ثباتی نرخ ارز تأثیر فزاینده می‌گذارد. اخیرا آقای ترکان مصاحبه کرد و گفت افزایش نرخ ارز آثار مثبتی دارد اما این‌طور نیست و سخنی غیر اقتصادی و غیرواقع‌بینانه است. حامیان این دیدگاه استدلال می‌کنند اگر قیمت ارز بالا برود، به نفع صادر‌کننده می‌شود اما قطعا این طور نخواهد بود چون در یک یا دو دور صادرات، ‌ریال بیشتری گیر صادرکننده می‌آید اما دفعات بعد وقتی کالا برای صادرات تولید می‌شود به همان نسبت افزایش قیمت ارز، هزینه‌های تولید نیز زیاد می‌شود پس صادرکننده باید کالای گرانتری ‌بخرد تا به بازارهای جهانی عرضه کند، لذا افزایش قیمت ارز نفع کوتاه‌مدت برای صادرات کشور دارد نه بلند‌مدت.

افزایش قیمت ارز چه آثاری بر تولید‌کننده دارد؟

  قطعا به نفع تولیدکننده هم نیست چون وقتی آمار واردات کشور را نگاه کنیم 72 درصد از واردات کشور مواد اولیه و قطعات یدکی و ماشین‌آلات است، یعنی کالای واسطه‌ای و سرمایه‌ای هستند. دلار اگر گران شود به تبع آن مواد اولیه، قطعات، ماشین‌آلات گران می‌شود و به ضرر تولیدکننده خواهد بود.

برخی می‌گویند افزایش دلار روی کالای ایرانی تأثیر نمی‌گذارد، آیا این‌طور است؟

  خیر، این اتفاق به ضرر مصرف‌کنندگان کالاهای ایرانی هم است. وقتی نرخ ارز بالا برود، همه کالاهای داخلی حتی نخود و لوبیا هم گران می‌شود و کل تولیدات داخلی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در واقع جو روانی و گرانی واردات کالاهای واسطه‌ای و مواد ‌اولیه باعث افزایش هزینه تولیدات داخلی می‌شود و به تبع آن آثر چندبرابری روی مصرف‌کننده دارد. نکته دیگر آنکه الان مشکل اصلی اقتصاد ما تقاضا‌ست، یعنی تولیدکنندگان به دلیل قیمت و کیفیت نه در داخل و نه در خارج نمی‌توانند کالای تولیدی خود را بفروشند. وقتی قیمت دلار افزایش پیدا کند قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد، این مساله مزید بر علت می‌شود تا تقاضا در بازارهای داخلی برای خرید کالاهای ایرانی نیز سیر نزولی پیدا کند. طبقات متوسط به پایین شامل کارمندان، کارگران و کسبه جزء که حدود 70 درصد جامعه ایران را تشکیل می‌دهند، درآمدشان با هزینه‌شان نمی‌خواند، بنابراین قدرت خرید کالاهای سرمایه‌ای همچون مبل، فرش، یخچال و تلویزیون را ندارند چون عمده درآمدشان صرف خرید اقلام خوراکی، پوشاک، بهداشت، آموزش و کرایه خانه یا اقساط می‌شود. مجموعه اینها با شرایطی که الان ‌وجود دارد، وقتی قیمت کالا بر اثر افزایش جهشی دلار گران شود، افراد کلا قدرت خرید کالا را از دست می‌دهند.

یعنی هیچ حوزه‌ای از افزایش قیمت ارز سود نمی‌کند؟

  فقط یک حوزه است که دولت آن را نفی می‌کند. به عبارت دیگر قسمت عمده ارز کشور حاصل از فروش نفت است که آن هم در اختیار دولت قرار دارد، حالا دولت به جای آنکه این ارز را با قیمت 4200 تومان بفروشد، در وضعیت افزایش جهشی قیمت ارز می‌تواند به قیمت روز به فروش رساند. ما به التفاوت هر‌چه باشد، کاستی‌های درآمدی دولت را جبران می‌کند. البته دولت این اتفاق را نفی می‌کند و می‌گوید دنبال افزایش قیمت ارز نیست و علاقه‌مند به کاهش رقم‌های کنونی است.

در واقع می‌فرمایید افزایش قیمت دلار همه جوره به ضرر اقتصاد کشور خواهد بود؟

  بله، در حال حاضر تولید‌کننده اگر بازاری برای عرضه کالا داشته باشد 10‌تا15 درصد سود می‌کند، پس با توجه به عدم سودآوری بخش تولید، عمده تولیدکنندگان ضرر می‌کنند. در این فضا که قطعا افزایش قیمت ارز به ضرر اقتصاد کشور است، اگر یک فضاسازی کنیم که جهت‌گیری نرخ ارز رو به بالا است، چه اتفاقی می‌افتد؟ وضعیت بدتر می‌شود. هم‌اکنون 1500 هزار میلیارد تومان نقدینگی در کشور است. این حجم نقدینگی حتما به سمت تولید نمی‌رود چون صرف نمی‌کند. پس به سمتی می‌رود که ارزش پول حفظ شود، آن کجا خواهد بود؟ به طرف بازار ارز، طلا و مسکن ‌خواهد بود.  وقتی مشاهده شود قیمت دلار به 6000 هزار تومان رسیده هرکس در منزل یا بانک پس‌اندازی دارد درصدد تبدیل آن به ارز بر‌می‌آید. این اتفاق تقاضای ارز را جهشی افزایش می‌دهد. این یک خطر بسیار بزرگ‌ است. یا کسانی که دنبال سوداگری هستند وقتی می‌بینند به سمت بازار ارز می‌روند، معاملات در آن حوزه، معاملات اول کشور می‌شود. پس خطاست که ما طوری فضا دهیم که جهت نرخ ارز رو به بالاست، این یک خطر بزرگ برای اقتصاد کشور است.

شما چه توصیه‌ای به کسانی دارید که سعی دارند دارایی‌های خودشان را تبدیل به ارز کنند؟

  کسانی که چنین قصد و تلاشی دارند تا دارایی‌هایشان را به ارز تبدیل کنند و به خارج کشور بفرستند یا در داخل نگه دارند‌، آن هم در خطر است ضمن آنکه یک تأثیر منفی اندر منفی بر نرخ ارز و اقتصاد کشور دارد. رئیس‌جمهور در بهمن ماه به مردم گفت: «نگران نباشید، نرخ ارز پایین می‌آید و قیمتش این نیست»، رئیس بانک مرکزی هم همین را گفت. واقعا در بحث بازار عرضه و تقاضا این بحث وجود ندارد. خود آقای روحانی گفت 90‌میلیارد دلار ما خارج از کشور پول داریم که به‌نظر من این رقم حدود 120میلیارد دلار است. آنچه فضاسازی می‌شود که 20 اردیبهشت ترامپ درباره برجام اعلام نظر می‌کند، غیرواقعی و بیجا و بی‌جهت است. متأسفانه کسانی که چندرغاز پس‌انداز دارند وقتی ارز را به قیمت 6000‌ تومان بخرند وقتی یک دفعه قیمت ارز به 4هزار تومان برگردد از هستی ساقط می‌شوند.

در واقع شما معتقدید ورود افراد طبقه متوسط به پایین به بازار ارز نه‌تنها برای کشور بلکه برای خود آنها نیز زیان‌آور است؟

  بله، همین‌طور است. اگر قیمت ارز واقعا 6هزار تومان باشد می‌تواند برای آنها سودآوری داشته باشد ولی الان که قیمت ارز بیشتر روانی، سیاسی و جوسازی است، وقتی شرایط عادی بر بازار حاکم شود چنین کسانی ضرر خواهند کرد چون واقعی نیست. پس اقدام آنها چندسر ضرر برای اقتصاد تلقی می‌شود.

به نظر شما جهش ناگهانی قیمت ارز ‌با اراده دولت انجام شد؟

  دلم نمی‌خواهد چنین حرفی را به دولت ‌نسبت دهم چون بعضا آدم‌های فهیمی در دولت هستند. اینکه چنین فضایی را درست کردند مفهومش آن است که کل دارایی‌ها و قدرت خرید کشور و مردم 40 درصد کم شود. اگر کسی قبل از این افزایش نرخ ارز ماهی یک میلیون تومان حقوق می‌گرفت الان ارزش آنها به 600 هزار تومان کاسته شده است و 400 هزار تومان دیگرش از بین رفت و قطعا این مساله روی قدرت خرید مایحتاجش اعم از خوراک، پوشاک، آموزش و بهداشت اثر خواهد داشت. این ظلم بزرگی به 60 درصد جامعه کشور است. در مجموع وقتی قیمت ارز جهشی افزایش پیدا کند ‌تأثیر زیادی بر اغلب اقشار جامعه دارد.