حرکت چراغ خاموش زنگنه/ چه شرایطی برای برگشت پول نفت ایران وجود خواهد داشت؟
تشریح و پیش‌بینی وضعیت بازار نفت و اینکه آیا ایران می‌تواند با برگشت تحریم‌ها، نفت خود را به روال سابق بفروشد، بسیار مشکل است و بستگی دارد به تعاملاتی که دولت (در مورد تحریم‌ها) با اروپا دارد و خواهد داشت و نیز هند، چین و دیگر مشتری‌های خود خواهد داشت. این مذاکرات که به هر روی آقای زنگنه، وزیر نفت و مجموعه او در دستور کار خود دارد یک روند دینامیک است، یعنی در حال پیشرفت است. این است که پیش‌بینی‌کردن این موضوع تا وقتی که تمام نشود و نتیجه آن مشخص نشود، مشکل است. ممکن است خیلی موفق باشد، ممکن است تولید و فروش 10 درصد کم شود یا ممکن است 50 درصد کم شود. این است که پیش‌بینی آن سخت می‌نماید، ولی به طور کلی اگر ما با اروپا به توافقی برسیم که نفت ایران را شرکت‌های اروپایی بتوانند بخرند، وضعیت بهتری را شاهد خواهیم بود؛ البته با در نظر گرفتن اینکه فقط هم مشکل برداشتن یا خرید نفت نیست، مشکل پرداخت آن هم وجود دارد. پرداخت وجوه حاصله از صادرات نفت هم خیلی مهم است. اگر از طریق بانک‌های مرکزی بشود این پرداخت‌ها را درست کرد، ما صادرات‌مان بالای یک میلیون بشکه در روز خواهد بود، شاید شرایط‌مان خیلی مساعد نباشد، ولی اگر نتوانیم با اروپا به یک نتیجه‌ای برسیم، ممکن است کمتر از میلیون بشکه در روز باشد، ولی همان هم بستگی به این دارد که مذاکرات آتی آقای زنگنه و همین‌طور مذاکرات سیستم وزارت خارجه به چه صورتی است، با چه کسی صحبت می‌شود و چگونه می‌شود و همین‌طور در آمریکا چه اتفاقاتی می‌افتد.
دنیای نفت به خودی خود در حال حاضر در یک حالت تحول و تغییرات بزرگی است و قیمت دارد بالا می‌رود. افکار عمومی کمی راجع به این مسائل نگران هستند، نه‌فقط ایران، کشورهای مختلفی که به نوعی به این موضوع مرتبط هستند. این است که اگر مثلا قیمت‌ها بالا برود، احتمال تحریم ایران ضعیف‌تر می‌شود، اگر قیمت‌ها پایین باشد، احتمال تحریم ایران بیشتر می‌شود، یعنی روی تحریم‌ها و اعمال آن بیشتر می‌توانند فشار بیاورند، ولی در حالتی که قیمت‌ها بالا برود کشورها تحت فشار قرار می‌گیرند و تحت فشار این وضعیت، ممکن است یک‌سری از کشورها به آمریکا بگویند این کار درستی نیست و نمی‌توانید تحریم‌ها را اعمال کنید. به هر حال قیمت‌ها بالا رفته و همه دارند ضرر می‌کنند. ولی اگر قیمت‌ها تغییرات عمده‌ای نداشته باشد، فشار تحریم‌ها می‌تواند بیشتر شود.
اما موضوع دیگر همان‌طور که گفتم این است که چه شرایطی برای برگشت پول نفت وجود خواهد داشت؟ آیا می‌توان به تاسیس بانک اروپایی- ایرانی امیدوار بود؟ اگر این موضوع شکل بگیرد در وهله اول آن بانک باید پول نفتی را که به اروپایی‌ها می‌فروشیم، از این طریق انتقال دهد. ولی با مشتری‌های دیگر از جمله با چینی‌ها و هندی‌ها باید مکانیزم دیگری وجود داشته باشد که از لحاظ بانک‌های مرکزی آنها پیش برود. این بانک در رابطه با اروپایی‌ها، احتمالا بتواند معاملات نفتی را با اروپا شکل و گسترش‌دهد. به هر حال اروپایی‌ها هم حجم قابل توجهی از نفت ایران را می‌خرند و پیدا کردن راهی برای انتقال پول آن مهم است.
هرچند معامله با هندی‌ها و چینی‌ها می‌تواند شرایط دیگری داشته باشد اما ممکن است آنها نیز برای خریدها یا انتقالات از آن بانک بتوانند استفاده‌هایی هم بکنند.
اما در حال حاضر یک مساله دیگر را باید یادآور شد که هر کسی هم هر کاری کند، این را نمی‌آید رسانه‌ای‌اش کند، زیرا اگر شما روش خود را رسانه‌ای کنید آنها جلویش را می‌گیرند. آقای زنگنه و تیم او هر کاری کنند، چراغ خاموش این کار را خواهند کرد.
از سوی دیگر این مساله به معنی در پیش‌گرفتن روش‌های خاص و همان رفتن به سمت دورزدن تحریم است. اگر شما بخواهید تحریم را دور بزنید یا هر مکانیزمی که پیدا کردید، نمی‌آیید این را در رسانه‌ها بگویید، زیرا این کار معقول نیست. از این روست که ما در حال حاضر نمی‌‌توانیم به شکل دقیق در مورد روش کار آقای زنگنه و وزارت نفت صحبت کنیم. زیرا همه‌چیز در حالت پیچیده و مخفی خود است. اما می‌توان گفت مشتری‌های ایران مخصوصا چین، هند و روسیه در معاملات خود به دنبال عدم پرداخت مستقیم و معامله کالا در مقابل پول نفت هستند. آنها دنبال آن کار هستند، البته ایران ترجیح می‌دهد که پول نقد بگیرد. حالا به چه نتیجه‌ای می‌رسند در مذاکرات، آن مساله بعدی است.
استراتژی آمریکا در این رابطه مشخص است، آنها فشار می‌آورند که نفت ایران را به حداقل برسانند و در ضمن پیشنهاد مذاکره هم بدهند. این استراتژی خیلی واضحی است و کوتاه هم نمی‌آیند در آن مورد. ولی سعی هم می‌کنند روش‌هایی پیش بگیرند که قیمت نفت هم کنترل شود.
در حال حاضر قیمت‌ها از کنترل خارج نشده و اگر اتفاق دیگری نیفتد، احتمال کنترل آن وجود دارد، ولی اگر اتفاقات جدیدی بیفتد، مثلا مقداری از صادرات عراق به خاطر این شلوغی‌هایی که وجود دارد کم شود، می‌تواند خیلی تاثیر بگذارد و فضای دیگری شکل گیرد. اما استراتژی ایران در حال حاضر سرمایه‌گذاری روی کم‌کردن هزینه این تحولات است و وزارت نفت به هر روی باید به دنبال پیدا کردن روش‌های جدیدی باشد که با روش‌های گذشته متفاوت باشد.
در شرایط تحریم‌هایی که قرار است اتفاق بیفتد نسبت به دوره گذشته سال 92-91 تفاوت‌هایی وجود دارد. آن دوره سخت‌تر بود، برای اینکه آن دوره ما هم تحریم‌های سازمان ملل را داشتیم، هم تحریم‌های اروپا را داشتیم و هم تحریم‌های آمریکا را. الان و در حال حاضر ما فقط تهدید به تحریم‌های آمریکا را داریم. اما این به معنای راحتی دورزدن تحریم‌ها نیست. دورزدن تحریم‌ها هم مشکلات خودش را دارد، برای اینکه راه‌های دورزدن را آنها کاملا مطالعه و بررسی کرده‌اند و جلویش را گرفته‌اند و بحث دورزدن هم سخت‌تر از آن وقت شده است. آنها راه‌های دورزدن را بسته‌اند. آنها تیم‌های بزرگی انتخاب کردند، مطالعه کردند، آن راه‌هایی را که قبلا ایران تحریم‌ها را دور می‌زد، بسته‌اند. ما اگر مساله قانون پولشویی را اگر نتوانیم به تثبیت برسانیم، بدون شک فشار بسیار زیادی برای تعاملات نفتی خواهد بود. از این رو مجموعه‌ای از شرایط بانکی، منطقه‌ای و بین‌المللی در نهایت مشخص می‌کند که ما در آینده چه وضعیتی خواهیم داشت.
دیدگاه تان را بنویسید