اختلافات وزارت خارجه و کاخ سفید در حال افزایش است
دوجاده متفاوت
اختلافات رکس تیلرسون، شصت و نهمین وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا با دونالد ترامپ، رئیس جمهور این کشور این روزها بیش از گذشته نمایان شده است. اختلاف نظر در حوزه‌هایی همچون مسئله سوریه، قطر و مهم‌تر از همه برجام و چگونگی مواجهه با آن، کاخ سفید و وزارت خارجه را رودرروی هم قرار داده است. لذا یکی از متزلزل‌ترین جایگاه‌ها را در کابینه ترامپ، رکس تیلرسون دارد و هر از چندگاهی شایعه استعفای ایشان به گوش می‌رسد. اکنون پرسش اینجاست که فی الواقع تیلرسون تاچه حد به عنوان وزیر خارجه برای ادامه امور دیپلماسی اختیار عمل دارد و اینکه درنهایت اختلاف دیدگاه‌های او با رئیس جمهور چه سرنوشتی را برایش رقم خواهد زد.
زمانی‌که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا رکس تیلرسون را برای عهده‌گیری وزارت خارجه معرفی کرد، از او به‌عنوان یک «بازیگر شناخته‌شده جهانی» نام برد اما با گذشت تنها چند ماه از تصدی وی به‌عنوان وزیرخارجه، زمزمه‌هایی مبنی بر رفتن وی از کابینه ترامپ شنیده شد.
با این حال به تازگی تیلرسون گمانه‌زنی‌ها مبنی بر اینکه قصد دارد به خاطر اختلافاتش با کاخ سفید استعفا کند را رد کرد. وی روابطش با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا را خوب توصیف کرد و گفته است تا زمانی که رئیس‌جمهور اجازه دهد در سمت خود باقی خواهم ماند. اما به‌طورکلی وضعیت شغلی تیلرسون مورد گمانه‌زنی‌های بسیاری در واشنگتن
قرار گرفته است.
رکس تیلرسون 64 ساله که در پرونده کاری 40ساله‌اش نه‌تنها سابقه دیپلماتیک بلکه سابقه کار دولتی را نداشته است، ژانویه امسال سکان دیپلماسی ایالات متحده آمریکا را در حالی از جان کری، وزیر امور خارجه دولت باراک اوباما رئیس‌جمهور پیشین این کشور گرفت که کری در طول چهار سال حضور در وزارت خارجه با انجام بیش از 128 سفر به 91 کشور توانست به موفقیت‌هایی در حوزه‌های توافق‌نامه آب و هوایی پاریس، توافق هسته‌ای ایران با گروه 1+5، ائتلاف بین‌المللی به سرپرستی آمریکا علیه داعش در عراق و سوریه، عادی‌سازی روابط با کوبا و توافق‌نامه صلح در کلمبیا دست یابد. بر همین اساس از همان آغاز روز کاری‌اش عملکرد تیلرسون در وزارت خارجه به دلیل سابقه کم به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. اگر چه وی سابقه دیپلماتیک نداشت اما در طول سالیان گذشته تیلرسون به‌عنوان یک مذاکره‌کننده ماهر و موفق شناخته می‌شد. زیرا اکسون موبیل هم دست کمی از یک کشور ندارد؛ یک شرکت ۳۷۰ میلیارد دلاری که صنایع نفت و گاز، ساختمان، تکنولوژی، بازاریابی، فروش، منابع انسانی و بسیاری دیگر از بخش‌های صنعت و تجارت در حداقل پنجاه کشور دنیا حضور دارد. تیلرسون در طول فعالیتش در این شرکت توانست پله‌های ترقی را در اکسون موبیل یکی‌یکی طی کند و در سال ۲۰۰۶ بر بالاترین سمت آن تکیه زد. اکسون موبیل یکی از موفق‌ترین شرکت‌های آمریکایی در دهه‌های اخیر بوده و باید این موفقیت را به حساب تیلرسون هم نوشت.
اما به نظر می‌رسد وزارت خارجه آمریکا همانند اکسون موبیل نیست و تیلرسون هنوز نتوانسته موفق عمل کند. بر همین اساس روز به روز بر لیست موارد اختلاف نظر تیلرسون با کاخ سفید افزوده می‌شود؛ از این موارد می‌توان به سیاست ایران و کارکنان وزارت امور خارجه اشاره کرد. ناامیدی وی به هیچ عنوان مخفی نیست و تا کنون بارها علنی شده است. با وجود این ناامیدی، برخی از منابع اعلام کردند که وی تا پایان سال جاری به‌عنوان وزیر امور خارجه باقی می‌ماند تا دست کم یک سال در این سمت مهم بوده باشد و بتواند به تلاش‌ها برای سازماندهی مجدد وزارت امور خارجه ادامه دهد.
تیلرسون و تیم وی بارها اظهارات ناهمگون با دونالد ترامپ و کاخ سفید درباره مسائل حساس و مهم در حوزه سیاست خارجی و مواضع آمریکا در قبال مسائل بین‌المللی بیان کرده‌اند.
به‌طور نمونه به هنگام وقوع بحران دیپلماتیک میان قطر و برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی، پیام‌های متناقض تیلرسون و ترامپ درباره بحران قطر توجه همگان را به خود جلب کرد اما این تنها نمونه پیام‌های متناقض میان این دو فرد نبود.
به نظر می‌رسد بیشترین نمود اختلاف میان تیلرسون و ترامپ در مساله قطر است، از یک سو در وزارت خارجه، مقامات بر تمرکز ویژه بر لزوم اتخاذ یک راه حل میانه‌رو تاکید می‌کردند. از سوی دیگر ترامپ در پیام‌های توئیتر خود قطر را متهم به کمک مالی به «افراط‌گرایی» در منطقه کرد. در مقابل تیلرسون خواستار خویشتنداری و کاهش تنش‌ها از کشورهای عربی شد تا بدین شکل بن‌بست به وجود آمده در مساله قطر حل شود.
با این حال ترامپ بار دیگر با اظهاراتی جنجالی از مقامات قطری انتقاد کرد.در همین راستا آر.سی.هاموند، یکی از مشاوران ارشد تیلرسون این ناهماهنگی را بی‌اهمیت جلوه می‌دهد و می‌گوید، هر یک از این افراد مخاطبان متعددی دارند. وزارت خارجه با رهبران خلیج فارس صحبت کرده و بر لزوم کاهش تنش‌ها تاکید می‌کند و در مقابل رئیس‌جمهور در یک کنفرانس خبری با همتای رومانیایی‌اش در مورد پایان تروریسم که برای وی مهم است، صحبت می‌کنند.
چندی قبل زمانی که دونالد ترامپ تصمیم به خروج از توافق آب و هوایی پاریس گرفت، در خواست تیلرسون مبنی بر خارج نشدن از این توافق را رد کرد.
تیلرسون در جلسه استماع سنا اعلام کرد که او از ماندن در این توافق حمایت می‌کند همچنین اکسون موبیل، شرکت پیشین وی حمایت خود را برای حضور در این توافق اعلام کرده است. همچنین زمانی که ترامپ به دنبال خروج از این توافق بود، در حالی که اعضای دیگر کابینه این تصمیم را تحسین می‌کردند، تیلرسون و وزارت خارجه سکوت اختیار کردند.
در حالی که تیلرسون بر همکاری با اعضای ناتو به‌عنوان تعهد کشورش به این ائتلاف تاکید می‌کرد، ترامپ در اجلاس سران ناتو در بروکسل هرگونه تعهد بر حمایت متقابل را رد کرد، گرچه در نهایت ترامپ تعهد خود را در این باره اعلام کرد.
این قبیل اختلاف نظرها، نگرانی‌ها را درباره اینکه آیا تیلرسون می‌تواند در اجرای سیاست خارجی موثر باشد، افزایش داده است. با این حال تیلرسون اصرار دارد که مواضع ترامپ را درک می‌کند.
همچنین جان فینر، یکی از مسئولان وزارت خارجه در دوران جان کری، وزیر امور خارجه پیشین آمریکا اعلام کرد: «هنوز این اختلاف‌نظرها به میزان کافی خودنمایی می‌کنند که کارشناسان سیاست خارجی از این مساله بهره می‌برند. این اختلاف‌نظرها نه‌تنها دوستان و دشمنان آمریکا را دچار سردرگمی کرده است بلکه در بسیاری موارد غیرسازنده است.»
به تازگی روزنامه نیویورک‌تایمز اعلام کرد: «با وجود گذشت هشت ماه از روی کار آمدن ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا یکی از وزارتخانه‌های مهم وی که همان امور خارجه است، هنوز با بحران تکمیل کارمندان مواجه است و یک سوم از پست‌های ارشد آن خالی مانده است.»
از ۱۱۳ پست در وزارت امور خارجه آمریکا که در وبسایت آن آمده شامل معاونان وزیر، دستیاران، منشی‌ها و سایر مقام‌های ارشد، فقط ۳۶ پست پر شده و ۲۹ پست دیگر توسط مقام‌های سابق در دولت باراک اوباما، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا اداره می‌شود. همچنین ۴۸ پست هنوز خالی هستند و فردی برای آنها در نظر گرفته نشده است.
همچنین هنوز سفرای آمریکا در کشورهای دیگر از کشورهای کلیدی و تاثیر‌گذار مشخص نشده است. در حال حاضر هنوز سفرای آمریکا در ۷۱ کشور انتخاب نشده‌اند.
جک رید، سناتور دموکرات گفت که این خلاء در وزارت خارجه آمریکا در نهایت تاثیری منفی بر سیاست خارجی ایالات متحده می‌گذارد.
وی به ایندیپندنت گفت: «در خارج از کشور، میان وزارت امور خارجه و دفاع و سایر آژانس‌ها اتحادی وجود دارد. چنین خلائی از سوی دشمنان ما یک فرصت محسوب می‌شود.»این سناتور دموکرات آمریکایی درباره تعلل در انتصاب افراد مناسب در پست‌های اصلی در وزارت امور خارجه نیز گفت: «به نظرم این خلاء در پست‌ها در نهایت و به صورت اجتناب‌ناپذیری یک تاثیر جدی بر توانایی ما بر تحقق سیاست‌های خارجی ما می‌گذارد به ویژه زمانی که نمی‌خواهید کسانی روی کار بیایند که مورد نظر شما نیستند.»
این بحران در وزارت امور خارجه آمریکا در ژانویه سال جاری میلادی و زمانی آغاز شد که دونالد ترامپ، به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا به صورت مداوم و بی‌وقفه چهار تن از مقام‌های وزارت خارجه را بدون آنکه کسانی را جایگزین‌شان کند، از کار برکنار کرد و هنوز با گذشت هفت ماه، این پست‌ها خالی هستند.
وزارت خارجه آمریکا استخدام‌های غیرضروری را ممنوع کرده و افرادی که دارای سهمیه استخدام فدرالی بودند، نتوانستند برای مدتی شغلی مناسب برای خود دست و پا کنند چون براساس این سهمیه، دانشجویانی که در دانشگاه‌های فدرال درس می‌خوانند، می‌توانند پس از اتمام تحصیل به استخدام نهادهای فدرال درآیند اما این برنامه لغو شد. (پس از مدتی وزارت خارجه آمریکا این ممنوعیت را برداشته و به آنها اجازه داد تا برای پست‌هایی که خالی هستند، درخواست دهند.) تیلرسون همچنین پیشنهاد کاهش ۳۱ درصدی از بودجه وزارتخانه و هشت درصدی کارمندان را مطرح کرده است.
وزیر امور‌خارجه آمریکا از همان ابتدای کار گفته بود که به دنبال ایجاد تغییرات موقعیت موجود در وزارتخانه است و در مراسم معارفه به کارمندانش گفت که هدفش تغییر در آن چیزهایی است که در گذشته در دپارتمان صورت می‌گرفته است.
وی در فوریه سال جاری میلادی گفته بود: «ما نمی‌توانیم از سنت‌هایی بی‌اساس و بی‌فایده انتظار نتایج بهینه داشته باشیم. من اطلاعاتی را درباره روند تغییرات جمع‌آوری می‌کنم و کار خودم را برای آنکه اقداماتی موثر و مفید انجام دهیم، انجام می‌دهم.»
هم چنین یکی از اتفاقات نادر که تعجب همگان را برانگیخت و بسیاری از جامعه اقلیت را به واکنش واداشت، این بود که تیلرسون سنت ۲۰ ساله وزارت خارجه در میزبانی مراسم افطار از مسلمانان را شکست و اعلام کرد که امسال وزارت خارجه آمریکا مراسم افطار و مراسم جشنی برای عید فطر نخواهد داشت. این در حالی است که از سال ۱۹۹۹ وزرای امور خارجه آمریکا از احزاب جمهوریخواه و دموکرات همواره یا در ماه مبارک رمضان افطاری داده‌اند یا میزبان جشن‌های عید فطر در وزارت خارجه بوده‌اند.
به نظر می‌رسد ابرهای سیاه به این زودی‌ها از سر تیلرسون کنار نمی‌رود. در همین راستا مکس برگمان، یکی از اعضای ارشد در مرکز ترقی آمریکا، در وبسایت خبری پولیتیکو نوشت: «این دقیقا همان جایی است که دیپلماسی می‌میرد و این مرگ نه با گلوله بلکه با نالیدن و غرغر کردن صورت می‌گیرد؛ با دفاتر خالی در یک بعد از ظهر وسط هفته!»
دیدگاه تان را بنویسید