تلاش اروپا برای مذاکره موشکی لندن و پاریس چه نقشه‌ای در سر دارند؟
مثلث / مجید خانی پور
رویکرد مقامات اروپایی در قبال توافق هسته‌ای، بار دیگر نشان داد که تروییکای اروپایی نیز به مانند ایالات متحده آمریکا بازیگری قابل اعتماد در نظام بین‌الملل محسوب نمی‌شود. مروری بر مواضع اخیر دو سیاستمدار ارشد اروپایی در قبال توافق هسته‌ای نشان می‌دهد که اروپا نیز در برهه زمانی فعلی، عملا در زمین ایالات متحده آمریکا بازی می‌کند. در یکی از این مواضع، وزیر امور خارجه انگلیس در تازه‌ترین اظهارات خود، از برجام به‌عنوان معاهده‌ای ارزشمند یاد کرده است. بوریس جانسون در گفت‌وگو با نشریه دیلی‌تلگراف تاکید کرده است: «آمریکایی‌ها هنوز بخشی از برجام هستند، تعلیق تحریم‌ها ادامه یافته و این مساله مهمی است. اکنون این احتمال وجود دارد که کنگره برجام را پاره کند؛ اما من بایستی این نکته را مشخص کنم که بعید است چنین اتفاقی رخ دهد چون ما تلاش خواهیم کرد تا دوستان و هم‌پیمانانمان را در کنگره متقاعد سازیم که برجام، معاهده‌ای ارزشمند است. بسیاری از نمایندگان کنگره تمایل دارند که برجام را اصلاح کنند، نه آنکه از میان بردارند.»
در خصوص اظهارات وزیر امور خارجه انگلیس نکاتی وجود دارد که نباید به راحتی از کنار آنها گذشت. مهم‌ترین نکته اینکه بوریس جانسون در حالی از برجام به‌عنوان توافقنامه‌ای ارزشمند یاد می‌کند که در ژانویه امسال، در حالی که حدود دو هفته از حضور ترامپ در کاخ سفید گذشته بود، ترزا می، نخست‌وزیر انگلیس از توافق هسته‌ای به‌عنوان توافقی بحث‌برانگیز یاد کرده بود. هم‌اکنون مقامات انگلیسی باید این موضوع را برای مخاطبان ایرانی و بین‌المللی خود توضیح دهند که توافق هسته‌ای بالاخره بحث‌برانگیز است یا ارزشمند. این گفتار دوگانه، نشات‌گرفته از ذات سیاستمداران انگلیسی است که اساسا صداقت و شفافیت در آن‌جایی ندارد.
نکته بعدی اینکه بوریس جانسون در بخش دیگری از اظهارات خود (که نباید از سوی دستگاه دیپلماسی کشورمان نادیده انگاشته شود)، عملا به کنگره ایالات متحده آمریکا در خصوص اصلاح یا تغییر برجام چراغ‌سبز نشان داده است. وی عملا در دوگانه «خروج از برجام» یا «اصلاح برجام» گزینه دوم را انتخاب کرده و انتخاب آن از سوی کنگره آمریکا را نیز طبیعی جلوه می‌دهد، این در حالی است که میان اصلاح توافق هسته‌ای و ابطال آن یا خروج آمریکا از برجام اساسا تفاوتی وجود ندارد. لازم به ذکر است که انگلیس در دوران ریاست‌جمهوری اوباما، از اصلی‌ترین همراهان کاخ سفید در وضع تحریم‌های هسته‌ای علیه ملت ایران بود. پس از امضای برجام نیز لندن به بازی مستقیم خود در زمین ایالات متحده آمریکا ادامه داد. طی دو سال اخیر، بارها مقامات انگلیسی حمایت کلی خود را از توافق هسته‌ای اعلام کرده‌اند اما در عمل، همگام با ایالات‌متحده آمریکا به بدعهدی در قبال تهران ادامه داده‌اند. به‌عنوان مثال، در ماه آوریل امسال، وزارت امور خارجه انگلیس در بیانیه‌ای جنجالی و به تأسی از مقامات آمریکایی، از ایران به‌عنوان مکانی چالش‌برانگیز برای معاملات تجاری یاد کرد. هم‌اکنون، بوریس جانسون ماموریت دارد با عادی جلوه‌دادن موضوع اصلاح توافق هسته‌ای، خدمت دیگری به مقامات دولت ترامپ در مواجهه با توافق هسته‌ای صورت دهد. وزیر امور خارجه انگلیس مانند ترامپ سعی دارد عدم خروج مستقیم و صریح آمریکا از برجام را به‌عنوان یک دستاورد بزرگ! تلقی کرده و در مقابل، مذاکره مجدد بر سر توافق هسته‌ای را مساله‌ای عادی جلوه دهد. پس از آن نیز جانسون به همراه مقامات آمریکایی سعی خواهد کرد مخالفت ایران با مذاکره مجدد بر سر توافق هسته‌ای را تحت عنوان یک «مخالفت غیر‌عادی» قلمداد کند! بدیهی است که در چنین شرایطی دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان باید مراقب بازی انگلیس در قبال توافق هسته‌ای باشد. بدون شک در روزهای آتی و خصوصا در آستانه اعلام نظر کنگره آمریکا، این بازی از سوی مقامات انگلیسی پیچیده‌تر خواهد شد.
وزیر امور خارجه فرانسه در تازه‌ترین اظهارات خود در خصوص برجام، با بیان اینکه می‌توان رایزنی درباره دوران پسا‌برجام را آغاز کرد، از کنگره آمریکا خواست تا توافق هسته‌ای با ایران را حفظ کند. ژان ایو لودریان در این خصوص عنوان کرده است:
«ما به‌طور جدی امیدواریم کنگره که اکنون مسئول از بین‌رفتن احتمالی توافق هسته‌ای است آن را نابود نکند. از نظر ما توافق وین یک توافق خوب است، اشاعه هسته‌ای را محدود می‌کند و مانع از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای می‌شود. این توافق قوی و منسجم است. درهای مذاکرات برای زمان پس از پایان توافق هسته‌ای، وقتی که محدودیت‌های غنی‌سازی اورانیوم در ایران منقضی می‌شود، باز است، اما واشنگتن مایل است که زمان این محدودیت‌ها افزایش یابد. اگر توافق حفظ شود، ما می‌توانیم مذاکرات اولیه با تهران درباره آنچه پس از سال 2025 اتفاق می‌افتد را آغاز کنیم! ایران نیز می‌تواند به‌طور کامل از حقوق خود طبق معاهده منع اشاعه بهره‌مند شود. اگر پادمان‌ها یا بازرسی‌ها در این تاریخ ضروری باشند ما می‌توانیم مذاکرات درباره آنها را آغاز کنیم.»
اظهارات وزیر امور خارجه فرانسه را می‌توان نسخه مهربانانه سخنان اخیر ترامپ در تقابل با برجام دانست. دونالد ترامپ در حاشبیه برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک، با امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در خصوص امکان مذاکره مجدد بر سر برجام دیدار و گفت‌وگو کرد. در آن دیدار، ترامپ خواستار اعمال بازرسی از اماکن نظامی ایران، اعمال محدودیت‌های دائمی بر سر برنامه هسته‌ای ایران و گنجاندن مساله توان موشکی ایران در برجام شد. هم‌اکنون مقامات فرانسوی در سخنان به‌ظاهر آرام خود، عملا دو خواسته از سه خواسته ترامپ را به‌عنوان موضوعی «کاملا عادی». پذیرفته‌اند. مقامات فرانسوی به‌گونه‌ای در خصوص امکان مذاکره بر سر تمدید محدودیت‌های زمانی پیش‌بینی‌شده در برجام (برای پس از سال 2025) یا بازرسی‌های گسترده‌تر از ایران سخن به میان می‌آورند که گویا اساسا در این خصوص مذاکره‌ای صورت نگرفته و فرانسویان نیز در آن مذاکرات نقشی نداشته‌اند! طبیعی جلوه‌دادن خواسته‌های جدید ایالات متحده آمریکا (به‌عنوان مصادیق اصلاح توافق هسته‌ای)، تاکتیکی است که مقامات فرانسوی نیز مانند مقامات انگلیسی و آلمانی آن را به کار گرفته‌اند.
در بین سال‌های 2013 تا 2015 میلادی، زمانی که مذاکرات هسته‌ای میان ایران و اعضای 1+5 در ژنو، لوزان و وین صورت می‌گرفت، لوران فابیوس، وزیر امور‌خارجه فرانسه به‌عنوان شخصیتی جنجالی مورد توجه بسیاری از رسانه‌ها و تحلیلگران مسائل مربوط به برجام قرار گرفته بود. او حتی یک‌بار مانع از امضای توافق موقت ژنو شد تا مواضع سرسختانه فرانسه در مذاکرات هسته‌ای را بر همگان اثبات کند. هم‌اکنون دیگر فابیوس در راس دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی فرانسه حضور ندارد اما جانشینان وی، ترجمان همان رویکرد گذشته، البته با چهره‌ای آرام و مهربان هستند.
دیدگاه تان را بنویسید