نقشه ترامپ چرا ترامپ یک دوره دیگر در برجام باقی ماند؟
مهدی فتحی در مثلث نوشت:
تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران توسط رئیس‌جمهور آمریکا البته به صورت مشروط برای یک دوره دیگر، بار دیگر سناریوهای مربوط به آینده برجام را مهم و قابل ارزیابی کرده است. به گفته یکی از مقامات کاخ سفید، دونالد ترامپ می‌خواهد اقدامات سختگیرانه تازه‌ای در توافق هسته‌ای گنجانده شود تا در صورت تخطی ایران از تعهداتش، آمریکا بتواند بلافاصله تحریم‌ها را برگرداند. ضمن اینکه در نظر دارد علاوه بر مذاکره در خصوص برنامه موشکی، طرف‌های اروپایی توافق هسته‌ای محدودیت غنی‌سازی اورانیوم برای ایران را که قرار بوده 10ساله باشند، به‌عنوان محدودیت‌هایی دائمی‌به رسمیت بشناسند. بنابراین باید گفت این تصمیم ترامپ برخلاف گفتهها و میل درونی‌اش به چند دلیل صورت گرفت. به عقیده من دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران و رایزنیهایی که با کشورهای مختلف داشته در این تصمیم ترامپ نقش داشته است.همچنین سیاستی که کشور روسیه و اتحادیه اروپا برای حفظ برجام در پیش گرفتند باعث شد که ترامپ تا 120 روز آینده برجام را حفظ کند. البته نزدیکان و دولت ترامپ از روز اول تلاش کردند تا جایی که میتوانند از طریق برجام یا ابزارهای دیگری که در اختیار دارند، ایران را هدف تحریم‌های یکجانبه قرار دهند و یک جنگ روانی، تبلیغاتی و رسانه‌ای را علیه ایران راه‌اندازی کنند تا از این طریق هم بتوانند اذهان عمومی را تحت تاثیر قرار دهند و هم بر بازارهای اقتصادی ایران تاثیر بگذارند. بنابراین در مجموع دیپلماسی ایران، ایستادگی اتحادیه اروپا بر مواضعش و نبود راهبرد جایگزینی برای بعد از خروج از برجام، باعث شد تا ایالات متحده به مدت چهار ماه دیگر در برجام باقی بماند.
اما به عقیده من واشنگتن بعد از 120 روز هم سیاست فعلیاش را ادامه میدهد. اگرچه سیاست آمریکا در یک سال اخیر در حال نوسان بوده است؛ پیش از این کشورهای مختلف، کارشناسان و تحلیلگران باتوجه به حرف‌ها و راهبردهایی که رئیس‌جمهور آمریکا و وزیر خارجه‌اش در موضوعات مختلف داشتند، اعلام کردند که در حال حاضر آمریکا با بحران عظیمی‌روبه رو است. زیرا مقامات آمریکایی به صورت سنتی اظهارنظرهایی می‌کنند که به آن پایبند نیستند و به راحتی مواضع‌شان را تغییر میدهند. بنابراین در حال حاضر یک استراتژی روشن و کامل در درون آمریکا وجود ندارد و به نظر میرسد اختلاف نظر شدیدی بین رئیس‌جمهور با وزرایش، کنگره و نخبگان آمریکایی در نهادهای مختلف وجود دارد. به همین جهت باید بگوییم با وجود اینکه آمریکا شروط چهارگانهای در ارتباط با برجام گذاشته است، اما در صورت محقق نشدن شرط‌هایش نیز به احتمال زیاد همچنان همین سیاست را ادامه خواهد داد. در درجه دوم نوسان تهدید خروج از برجام وجود دارد و احتمال ضعیفتر خروج از برجام است. اگرچه استفاده از تحریم‌های یکجانبه ابزار فرسوده‌ای در سیاست خارجی آمریکا علیه ایران بوده که آن را هم پیگیری خواهد کرد. همچنین باید تاکید کنم شروطی که واشنگتن گذاشته غیرقابل قبول و فراتر از برجام و مذاکراتی است که صورت گرفته است. ضمن اینکه هدف از طرح کردن بعضی از شروط ایجاد اختلاف بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌است که تا به حال صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران را تایید کرده است. به عقیده من پذیرفتن شروط آمریکا تقریبا غیرممکن است و دیگر طرف‌های توافق هم آن را نخواهند پذیرفت. در این میان موضوعی که شاید بتواند اشتراکی میان آمریکا و اروپا به‌وجود آورد، مساله موشکی ایران است. اگرچه در برجام محدودیتی برای توانایی موشکهای متعارف ایران وجود ندارد، اما اشتراکات و زیادهخواهیهایی میان آمریکا و اروپا در این مساله وجود دارد. با این حال به نظر نمیرسد در زمینه برجام مواضع اروپا و آمریکا به هم نزدیک شود.اگرچه باید دید در 4 ماه آینده در غرب آسیا حوادث غیرقابل پیش‌بینی رخ خواهد داد یا نه. اگر شرایط به همین صورت باقی بماند، بعید است که اروپاییان سیاست‌شان را تغییر دهند، چون هرگونه تغییر و تحول در منطقه غرب آسیا به‌شدت میتواند بر امنیت اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی تاثیر بگذارد. از طرف دیگر برجام برای اتحادیه اروپا یک دستاورد مهم و ارزشمند در سیاست خارجی است که تمایلی برای نقض آن ندارند و سعی می‌کنند فاصله و اختلاف نظرشان را در این زمینه با آمریکا
حفظ کنند.
همچنین اگرچه آمریکا واتحادیه اروپا شرکای بزرگ اقتصادی هستند که همکاریهای وسیعی با همدیگر دارند، اما بعید است که آمریکا از این مساله به‌عنوان اهرم فشاری بر اروپا استفاده کند، زیرا از یک سو در صورتی‌که واشنگتن از مجرای اقتصادی برای ضربه وارد کردن بر اروپا وارد شود، خودش هم متضرر میشود. از طرف دیگر در صحنه بین‌الملل اروپا دارای شخصیت مجزایی است که دفاع از حاکمیت کشورهای اروپایی را وظیفه خویش میداند، بنابراین تاکید میکنم که مساله برجام به‌نوعی با حوادث و تحولات روز مرتبط است و اگر اتفاق غیر‌مترقبه‌ای رخ دهد و موقعیت یکی از طرف‌های برجام تغییر کند، شاید معادلات اروپاییان نیز تغییر کند. اما اگر جمهوری اسلامی سیاست خارجی‌اش را در زمینه گسترش مناسبات با اتحادیه اروپا، روسیه و چین حفظ کند و در منطقه آماده گفت‌وگو با دیگر کشورها به جز آمریکا باشد، احتمال تغییر سیاست اتحادیه اروپا بسیار ضعیف است.
حتی بعید است که اگر آمریکا از برجام خارج شود، دیگر اعضای 1+5 هم از آن خارج شوند. زیرا تا امروز هم همگی اعلام کرده‌اند که پایبند به برجام هستند و برجام را در چارچوب منافع خودشان ارزیابی می‌کنند. همچنین اروپاییان اذعان می‌کنند که برجام به نوعی مانعی برای رسیدن ایران به تسلیحات هسته‌ای است و از این جهت منافع خودشان را تامین شده میدانند، اگرچه واقعا اینگونه نبوده و ایران هرگز به‌دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نبوده است. بنابراین اگر با همین شرایط به سمت آینده حرکت کنیم، حتی اگر آمریکا از برجام خارج شود دیگر اعضا در برجام خواهند ماند چون برجام را در چارچوب منافع و امنیت ملی خودشان میدانند و برای تغییر برجام هیچ گزینه جایگزین دیگری ندارند، ضمن اینکه هر تغییری میتواند شرایط غیرقابل پیش‌بینی برای دیگر اعضا داشته باشد.
دیدگاه تان را بنویسید