چرا اروپاییها همراه ترامپ شدهاند؟
فریب
دونالد ترامپ با ضرب‌الاجلی که برای اصلاح برجام تعیین کرد این بار توپ را در زمین اروپا انداخته است. اروپا نیز به بهانه حفظ برجام، انگشت بر برنامه‌های موشکی ایران گذاشته است و زمزمه‌هایی مبنی بر درخواست برای مذاکرات موشکی به گوش می‌رسد. درواقع به نظر می‌رسد اروپا برای حفظ برجام به فشارهای غیربرجامی بر ایران روی آورده و خود نیز خیلی بی‌میل نیست که در حوزه موشکی که خط قرمز جمهوری اسلامی است محدودیت‌هایی بر ایران اعمال کند.
دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا پس از تمدید تعلیق تحریم‌های هستهای ایران، اعلام کرد که در صورت عدم رفع آنچه وی «نقایص برجام» می‌خواند، وی دیگر تعلیق تحریم‌ها را تمدید نمی‌کند. از سوی دیگر، شواهد و مستندات موجود نشان می‌دهد که رایزنی‌های فشرده‌ای میان کاخ سفید، کنگره و اتحادیه اروپا در خصوص تغییر برجام صورت گرفته است. این رایزنی‌ها در حالی صورت گرفته است که مقامات اروپایی در ظاهر بارها اعلام کرده‌اند که باید به توافق هستهای احترام گذاشت! در هر حال، دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان باید تحرکات اخیر آمریکا (کاخ سفید و کنگره) و اتحادیه اروپا را به صورت هوشمندانه‌ای رصد کند.
روایت وزارت‌خارجه آمریکا از مواضع ترامپ
هیثر نوئرت، سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا اخیرا در پاسخ سوالی درباره اینکه دونالد ترامپ در بیانیه اخیر خود دقیقا مشخص نکرد که آیا دوباره عدم پایبندی ایران به توافق هستهای را اعلام خواهد کرد یا خیر گفت: «ترامپ هفته گذشته تعلیق تحریم‌های ایران را به مدت 120 روز دیگر تمدید کرد. این تمدید به خاطر این بود که زمان کافی برای همکاری بیشتر دولت با اعضای کنگره برای تدوین قانون جدید درباره توافق هستهای وجود داشته باشد تا به این مساله کمک کند که بتواند ایران را به صورت بهتری با توافق سازگار کند و همچنین سختگیری علیه ایران بیشتر شود. این چیزی است که کاخ سفید تصمیم گرفته است.» وی همچنین گفت که تمدید تعلیق تحریم‌ها و تایید پایبندی ایران به توافق دو مساله جداگانه
هستند.
نوئرت اضافه کرد؛ درباره بحث‌هایی که بین دولت و کنگره صورت گرفته، آنطور که به من گفته شده، آنها به پیشرفت‌های خوبی درباره قانون(اصلاح) برجام رسیده‌اند و همچنین زبان مورد نظر آنها به هم نزدیک شده است. اخیرا باب کورکر رئیس کمیته روابط خارجی آمریکا نیز مدعی شده بود که در این زمینه با نمایندگان اتحادیه اروپا در حال رایزنی هستند و به پیشرفت‌هایی نیز برای اصلاح برجام دست یافته‌اند. از حدود 3 ماه پیش دونالد ترامپ با ادعای عدم تایید پایبندی ایران به توافق هستهای از کنگره آمریکا خواست قانون جدیدی تدوین کنند تا اجرای برجام را برای ایران سخت‌تر و بعضی بندهای جدید به آن اضافه کنند و یا آنها تغییر دهند. این درحالیست که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌تا‌کنون 9 بار پایبندی دقیق ایران به برجام را تایید کرده است. همچنین کشورهای اروپایی نیز گفته‌اند که برجام باید به همین شکلی که الان وجود دارد اجرا شود و با هرگونه تغییری در آن مخالف هستند. مقامات ایرانی نیز بارها تاکید کرده‌اند که هیچ گونه تغییر و یا مذاکره مجدد را بر سر برجام
نخواهند پذیرفت.
واکنش دوباره ایران به موضوع مذاکرات موشکی
به نظر می‌رسد یکی از موضوعاتی که آمریکا و اتحادیه اروپا سعی دارند به برجام اضافه کنند، موضوع توان موشکی ایران است. مساله‌ای که خط قرمز جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود. بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه ادعای روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز انگلیس مبنی بر پذیرش ورود به «گفت‌وگویی فشرده و جدی» در موضوع برنامه موشکی و مسائل منطقه‌ای توسط مقامات کشورمان در نشست اخیر در بروکسل را شدیدا تکذیب کرد و چنین ادعایی را بی‌اساس دانست. قاسمی در همین ارتباط گفت: «سیاست و موضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص برنامه دفاعی موشکی کشور کاملا مشخص و روشن است و دیگر کشورها نیز به خوبی از این موضع جمهوری اسلامی ایران آگاهی دارند.» سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: «موضع جمهوری اسلامی ایران بدون توجه به جوسازی‌ها، تهدیدات، مواضع و دیدگاه‌های ایالات‌متحده آمریکا و دیگران، هیچ تغییری نکرده و همچنان که بارها اعلام شده است، برنامه موشکی ایران کاملا جنبه دفاعی و بازدارندگی داشته و علیه هیچ کشوری نیست و طرح ادعاهای واهی و بی‌پایه و اساس، تغییری در این موضع اصولی و اساسی کشور ایجاد نخواهد کرد.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی اظهار داشت: «جمهوری اسلامی ایران به هیچ کشوری اجازه دخالت در امور داخلی و سیاست‌های دفاعی به‌ویژه برنامه موشکی خود را نخواهد داد. قاسمی همچنین سیاست ایران در منطقه را سیاستی سازنده، ثبات‌ساز و در جهت تقویت هر چه بیشتر صلح و امنیت منطقه و جهان خواند.» وی در پایان افزود: «بدخواهان و افراط‌گرایان اگر نمی‌توانند کمکی به ثبات و امنیت در منطقه کنند، اجازه ندارند نقش ایران را که برای مبارزه با تروریسم، ناامنی و بی‌ثباتی هزینه‌های بیشماری را پرداخت کرده است، نادیده گرفته و موجب تشدید هرج و مرج و ناامنی و توسعه تروریسم در منطقه شوند.»
پیش‌بینی اندیشکده «سوفان»
در خصوص برجام
از سوی دیگر، اندیشکده سوفان در گزارشی پیش‌بینی کرده رئیس‌جمهور آمریکا در موعد بعدی رفع تحریم‌های هستهای علیه ایران از توافق هستهای برجام خارج خواهد شد. گروه «سوفان» که در زمینه تحلیل‌های امنیتی و ارائه مشاوره‌های اطلاعاتی و راهبردی به دولت‌ها و سازمان‌ها فعالیت می‌کند در گزارشی جدید پیش‌بینی کرده «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا از «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) خارج خواهد شد. «سوفان» این پیش‌بینی را بر‌اساس غیرقابل اجرا بودن شرایطی که ترامپ برای پایبند ماندن آمریکا به برجام برای کشورهای اروپایی تعیین کرده، انجام داده است. در گزارش این گروه تحقیقاتی آمده است: «شروط رئیس‌جمهور ترامپ برای ادامه اجرای توافق هستهای با ایران بعید است توسط سایر قدرت‌های بزرگ برآورده شوند و ایالات متحده ممکن است اواخر بهار از این توافق خارج شود.» به‌رغم این، «سوفان» نوشته سیاست‌سازان در واشنگتن برای نجات برجام، در حال همکاری با کنگره آمریکا برای برآورده کردن دست‌کم بخشی از مطالبات رئیس‌جمهور هستند. اندیشکده «سوفان» در یکی دیگر از محورهای این گزارش نتیجه‌گیری کرده است: «در صورت خروج آمریکا از توافق، اروپا و سایر قدرت‌ها با این کشور همراه نخواهند شد، اما اعمال مجدد تحریم‌ها به اقتصاد ایران لطمه خواهد زد.»
اروپا در مرحله ارزیابی خواسته‌های ترامپ
در چنین شرایطی مقامات اروپایی از بررسی خواسته‌های ایالات متحده آمریکا در برجام سخن به میان آورده‌اند. یک کمیسیونر اتحادیه اروپا گفت: «ما بیانیه رئیس‌جمهور آمریکا درباره توافق هستهای با ایران را به دقت بررسی و پیامدهای آن را ارزیابی می‌کنیم.» جانز‌هان، کمیسیونر حسن همجواری و توسعه اتحادیه اروپا با بیان اینکه این اتحادیه بیانیه دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در خصوص توافق هستهای و ادامه تعلیق تحریم‌های ایران را به دقت بررسی می‌کند، گفت: «اتحادیه اروپا به همراه انگلیس، فرانسه و آلمان در حال رایزنی درباره پاسخ به این بیانیه هستند و پیامدهای آن را بررسی می‌کنند.» بر اساس گزارش خبرگزاری فرانسه، اتحادیه اروپا بارها تاکید کرده است که توافق هستهای موضوعی جداگانه است اما مقامات اروپایی مایلند بگویند که محمدجواد ظریف وزیرامورخارجه ایران را در نشست هفته گذشته‌شان در بروکسل تحت فشار قرار داده‌اند.» این کمیسیونر اروپایی تصریح کرد: «این مسائل شامل تنش‌ها در خاورمیانه، برنامه موشکی بالستیک ایران و اعتراض‌های اخیر در ایران است. اگر بخواهم شفاف صحبت کنم باید بگویم که تمام این مسائل باید رسیدگی شود، اما باید خارج از چارچوب توافق هستهای باشد. اگر برجام وجود نداشته باشد، رسیدگی به هیچ یک از این مسائل ساده نخواهد بود.» به گزارش خبرگزاری فرانسه، این در حالی است که مقامات ایران بارها هرگونه تغییر در برنامه جامع اقدام مشترک را غیرمحتمل دانسته‌اند.
حمایت دیگر اعضای 1+5 از برجام
طی یک هفته اخیر، دیگر اعضای 1+5 حمایت خود را از برجام اعلام کرده‌اند. وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه‌ای اعلام کرد دستاوردهای مثبت در مورد مسائل مهمی‌همچون اجرای توافقنامه حل و فصل وضعیت پیرامون برنامه هستهای ایران (برجام) باید با دقت رفتار کرد. مقامات وزارت‌خارجه روسیه و مجلس سنای این کشور حداقل در یک هفته گذشته بارها بر حفظ برجام و لزوم اجرای مفاد آن از سوی تمام شرکت کنندگان در این توافق بین‌المللی از جمله آمریکا تاکید کرده‌اند. سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه و مذاکره کننده ارشد هستهای روسیه در نخستین واکنش به اظهارات دونالد ترامپ اعلام کرد که مسکو اظهارات رئیس‌جمهوری آمریکا را منفی می‌داند. مذاکره کننده ارشد هستهای روسیه گفت: «تصمیم برای تمدید تعلیق تحریم‌های هستهای در مورد ایران در یک دوره معین، چیزی بیش از یک اقدام ظاهری نیست و نباید این اقدام بیش از حد واقعی ارزیابی شود.» وی در ادامه گفت: «مصرانه به مقام‌های آمریکایی زیانبار بودن سیاست‌های آنها را بازگو خواهیم کرد، اما تکرار می‌کنم پس از اظهارات ترامپ، سرنوشت برجام به‌شدت زیر سوال رفته است.»چین یک بار دیگر اعلام کرد مواضع این کشور در قبال توافق هستهای روشن و شفاف است و از آن در هر شرایطی دفاع می‌کند. لوکانگ سخنگوی این وزارتخانه گفت که در روزهای گذشته بارها مواضع پکن درباره این توافق تشریح شده است. او افزود ایران و دیگر طرف‌های ذی‌ربط، پاسخ آمریکا را درباره برجام داده و بر پایبندی واشنگتن به آن تاکید کرده‌اند و چین نیز مانند آنها چنین درخواستی دارد. وی گفت: «از دیدگاه پکن برجام یک توافقنامه بسیار مهم بین‌المللی است و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌هم اجرای دقیق آن از سوی ایران را مورد تایید قرار داده و گزارش‌هایی در این باره منتشر کرده است.» او تصریح کرد: «برجام به‌عنوان یک دستاورد بسیار با ارزش از سوی جامعه بین‌المللی و چین مورد حمایت است و همواره طرف‌های دیگر باید آن را با دقت به اجرا بگذارند. این سخنگو گفت: «اگر اختلافی وجود دارد باید از راه‌های مناسب به‌دنبال حل و فصل آن بود اما مهم این است همه جوانب ذی ربط باید با اراده سیاسی به‌دنبال اجرای دقیق برجام باشند و مقررات و اصول آن را مورد احترام قرار دهند.» «وانگ یی» وزیر خارجه چین هم در مصاحبه‌ای از آمریکا خواست به این توافق بین‌المللی احترام گذاشته و مانند دیگر طرف‌ها آن را اجرا کند. امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در پاسخ به درخواست نخست‌وزیر رژیم‌صهیونیستی برای تغییر برجام، خواستار احترام او به توافق هستهای ایران شد و بر لزوم پایبندی به مفاد توافق هستهای تاکید کرد. کاخ الیزه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد ماکرون تاکید کرده همه کشورهای جهان باید به توافق هستهای ایران احترام بگذارند. سفیر فرانسه در واشنگتن هم با تاکید براینکه تایید برجام و تعلیق تحریم‌های هستهای واشنگتن علیه ایران مساله داخلی آمریکا است، اعلام کرد که کشورش بر اجرای کامل برجام پایبند می‌ماند. سخنگوی وزارت‌خارجه انگلیس نیز اظهار داشت که موضع انگلیس در قبال توافق هستهای ایران مشخص است. ما آن را توافقی حساس که دنیا را امن می‌کند به‌حساب می‌آوریم.همچنین وزارت امور خارجه آلمان در واکنش به بیانیه دولت آمریکا در خصوص برجام تاکید کرد که برلین همچنان به ادامه اجرای کامل توافق هستهای با ایران
متعهد است.
ادامه واکنش‌ها به مواضع برجامی ترامپ
از سوی دیگر، واکنش چهره‌های علمی‌و سیاسی نسبت به رویکرد برجامی‌دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا ادامه دارد. «پیتر جنکینز»، نماینده اسبق انگلستان در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یادداشتی در فردای انتشار بیانیه ترامپ، آن را پر از جملاتی دانست که «فقط نیمی‌از حقیقت را می‌گفت؛ پر از کذب و سفسطه بود و خواندن همه اینها برای فشار خون آدمی‌مضر است.» همچنین دکتر «جیم والش»، استاد دانشگاه ام آی تی آمریکا و کارشناس برجسته هستهای تمدید دوباره تعلیق تحریم‌های هستهای ایران را نشان‌دهنده شکاف میان سخن و عمل ترامپ دانست و اولتیماتوم برجامی وی را غیر‌واقع‌‌بینانه خواند. او در ادامه ادعای رئیس‌جمهور آمریکا را که این آخرین بار است که تحریم‌ها را تعلیق می‌کند، مگر آنکه در برجام بازنگری شود رد کرد و آن را منطبق بر واقعیت‌ها ندانست. وی گفت: «ترامپ درباره خیلی مسائل، اولتیماتوم داده است. دشوار بتوان جدیت وی را بر‌اساس حرف زندنش
سنجید.
در گذشته ترامپ چیز‌‌هایی گفته که بعدا برعکس آن را بیان کرده است.» این ادبیات از یک سو بدین معناست که در تدوین برجام از نهایت ظرفیت‌های حقوق بین‌الملل بهره گرفته شده است و از این رو آمریکا با دعاوی منطقی و حقوقی نمی‌تواند آن را از بین ببرد و تنها راه، ادعاهای بی‌پایه و غیرمنطقی است و از سوی دیگر رئیس‌جمهور آمریکا را نیز در مقابله با برجام مستأصل نشان می‌دهد. در هر حال، نکته اصلی اینجاست که هرگونه اقدامی‌از سوی ایالات متحده آمریکا برای تغییر برجام، مترادف با خروج واشنگتن از توافق هستهای محسوب می‌شود. در این خصوص‌تروییکای اروپایی و دیگر اعضای 1+5 نیز باید قاطعانه از برجام حمایت کرده و اساسا گزینه‌ای به نام «اصلاح برجام» را مطرح نکنند.
دیدگاه تان را بنویسید