اروپا نمیخواهد ایران را از دست بدهد
یارکشی واشنگتن
حسن بهشتی پور
تنشهای برجامی ایران و آمریکا شکل تازه‌تری به خود گرفته و ایالات متحده به‌دنبال یارکشی است. وزیر خارجه آمریکا تلاش دارد با کشاندن اروپاییها به سمت خود در این منازعه فشارهای بیشتری را به ایران وارد کند. موضوع برنامه موشکی ایران مساله‌ای است که آمریکا روی آن دست گذاشته است و باتوجه به حساسیت اروپاییها به این موضوع احساس میکنند میتوانند در این مسیر آنان را با خود همراه کنند. اما در ابتدا باید یادآور شوم که مساله موشکی هیچ ربطی به توافق برجام ندارد و مستقل از برجام است. مساله دوم اینکه ایران ناچار است در برابر تهدیدهایی که هم در سطح جهان از سوی آمریکا و هم در سطح منطقه از سوی رژیم اسرائیل دارد، خود را به سلاحهای دفاعی تجهیز کند. بنابراین نمیتوان یک کشور را به خاطر تهدیدهایی که در منطقه و جهان در برابرش وجود دارد از سلاحهای دفاعی محروم کرد. بنابراین مواضع اروپا در برابر شروط اخیر ترامپ، از جمله مساله موشکی قابل تامل است. اما ایران شفاف و صریح بیان کرده که موضوع موشکی یک مساله دفاعی است و مذاکرات در این میان‌جایی ندارد. زیرا ایران از ابتدا تاکید کرد که اولا موشکهای ایران از سلاحهای متعارفی است که همه دنیا از جمله ایران هم دارند، ثانیا وقتی آنها انواع و اقسام موشکها با بردهای مختلف را تولید میکنند، اجازه ندارند در این حوزه برای جمهوری اسلامیایران تعیین تکلیف کنند. ضمن اینکه موشکهای ایران امکان ندارد که به کلاهک هسته‌ای مجهز شوند. زیرا از یک سو طبق برجام چهار مسیر اصلی که امکان داشت ایران به سمت سلاح هسته‌ای برود بسته شده؛ از سوی دیگر در دکترین هسته‌ای ایران، تولید سلاح هسته‌ای جایی ندارد و ایران بارها این موضوع را پیش و پس از برجام اعلام کرده است. همچنین در برجام هم این موضوع ذکر شده است. بنابراین جلساتی که وزیر خارجه آمریکا با وزرای خارجه فرانسه و انگلیس برگزار میکند بیشتر جنبه تبلیغاتی و رسانه‌ای دارد و خواست اسرائیل را مبنی بر محدودیت یا حذف موشکهای ایران تعقیب میکنند. این در حالی است که هیچ بحث و مذاکره‌ای در مورد فعالیتهای هسته‌ای و موشکی اسرائیل وجود ندارد و انواع سلاحهای پیشرفته توسط آمریکا و فرانسه در اختیار آنها گذاشته شده است. ضمن اینکه تهدید اسرائیل نه فقط علیه ایران، بلکه علیه کل کشورهای خاورمیانه وجود دارد. بنابراین کشورهای غربی و اروپایی به جای اینکه منشا تهدید و خطر را کنترل کنند، درصدد هستند قدرت دفاعی ایران را محدود کنند. در این میان هفته‌نامه اشپیگل به نقل از محافل دیپلماتیک در بروکسل ادعا کرد که آلمان، فرانسه و بریتانیا در پی وضع تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی ایران هستند. در این رابطه باید گفت اشپیگل یک هفته‌نامه شناخته‌شده آلمانی است که کاملا تحت نفوذ صهیونیستهای آلمان است و مطالبی هم که چاپ میکند در ادامه فضاسازیها و عملیاتهای روانی است که پیش از این ذکر کردم. اما در شرایط کنونی اروپا مناسبات خوبی با ایران در ردههای مختلف اقتصادی دارد و سرمایهگذاریهای زیادی در ایران داشته و خواهد داشت. ضمن اینکه منافعش هم ایجاب میکند که با ایران رابطه داشته باشد، همچنان که کره‌جنوبی، ژاپن و هند هم همین مسائل را دارند و به‌رغم همه مخالفتهایی که آمریکا دارد تعاملات‌شان را پیش میبرند.
بنابراین احتمال کمی وجود دارد که در نهایت آمریکا بتواند اتحادیه اروپا را از این مسیر منحرف کند؛ به دو دلیل ساده، یک اینکه منافع‌شان ایجاب میکند با ایران رابطه داشته باشند، دوم هم اینکه آنها با آمریکا در مسائل مختلف از جمله پیمان پاریس و آینده ناتو در اروپا و سایر موضوعات مهم دیگر اختلاف نظر دارند. با همه این تفاسیر اگر هم اروپا و آمریکا با هم علیه ایران هماهنگ شوند بر این موضوع واقفند که در مسیر دفاعی ایران تاثیر نخواهند گذاشت. از طرف دیگر باید بر این نکته تاکید کرد که منطقی بر چهار شرطی که ترامپ گذاشته حاکم نیست و هیچ سنخیتی با برجام ندارد. درواقع چند کشور بعد از 12 سال تلاش پراکنده و 2 سال تلاش متمرکز به توافقی دست یافته‌اند، بعد یکی از طرفهای توافق که آمریکا باشد شرط میگذارد که اگر چهار اقدام مهم که با اساس برجام هم در تضاد است، انجام نشود از توافق خارج میشود. این در شرایطی است که اوباما هم در ابتدا این درخواستها را مطرح کرد اما او به این نتیجه رسید که نمیتواند این موضوعات را داخل توافق بگنجاند، زیرا در آن صورت برجام ملغی میشود. این درخواست آمریکا مانند این است که ایران مصرانه درخواست میکرد که همه تحریمها باید قبل از توافق لغو شود؛ که این امر شدنی نبود. به همین خاطر ترامپ خودش هم میداند که شروطی که مطرح کرده قابلیت اجرا ندارند و هدفش از طرح آن به هم زدن توافق است؛ که به نظر میرسد که اتحادیه اروپا در این بخش نمیتواند با واشنگتن هم‌سو شود. اگرچه موضوع موشکی از مسائلی است که اتحادیه هم اعلام کرده خواهان محدود کردن قدرت موشکی ایران است، اما این مطالبه خارج از توافق برجام است و طرح آن بی‌نتیجه است.
لازم به ذکر است با اینکه ترامپ از ابتدای دوره ریاست‌جمهوری‌اش تهدید به خروج از برجام میکرد اما چون منافع آمریکا مانند ایران و دیگر کشورها به ماندن در برجام است، همچنان در این توافق باقی مانده است. به همین جهت مطالبات ترامپ از ایران و تحت فشار قرار دادن اروپاییان در این جهت بی‌پایه و اساس است. بهترین اقدام برای اتحادیه اروپا هم این است که از تهدیدات علیه ایران بکاهند. به این معنا که اسرائیل رسما اعلام کند که معاهده ام‌پی‌تی را میپذیرد، پذیرفتن نظارت آژانس در فعالیتهای هسته‌ای و تضمین‌دادن به درست نکردن بمب هسته‌ای. زیرا دادن امتیازات اقتصادی و وعدههای اقتصادی در زمینه مسائل موشکی و دفاعی به آمریکا راهگشا نیست و راه به جایی نخواهد برد. ضمن اینکه پیش از توافق برجام بهانههایی وجود داشت که آمریکا میتوانست به اتکا شش قطعنامه تحت فصل هفتم، اتحادیه اروپا را تحریم و تهدید کند. اما دیگر قطعنامههای تحت فصل هفتم و 12 قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و پی ام دی که ایران را به تولید سلاح هسته‌ای متهم میکرد، وجود ندارد. بنابراین از یک طرف پیش از این ایالات متحده از طریق این قطعنامهها اتحادیه را در رابطه با ایران تهدید میکرد، از طرف دیگر الان اروپا با آمریکا در زمینههای دیگر هم اختلاف دارند.
این جمله ترامپ را باید به خاطر سپرد که گفت: «اروپاییان میخواهند با ایران مبادله و معامله داشته باشند و ما هم نمیتوانیم مانع شویم.» بنابراین در این شرایط آمریکا بهانه کافی برای فعال‌کردن مجدد تحریم‌های ثانویه را ندارد. زیرا تحریم‌های ثانویه باعث شده بود ایران نتواند با هیچ کشوری مبادلات انجام دهد، به صورتی که چین و روسیه هم نمیتوانستند با ایران مبادلات داشته باشند، چه برسد به اتحادیه اروپا. اما امروزه این شرایط وجود ندارد؛ از طرفی کاخ سفید در نظر دارد اتحادیه را قانع کند که به بهانه نقض حقوق بشر و بی‌ثبات‌سازی در منطقه، تحریم‌های جدیدی را علیه ایران وضع کنند که عملا برجام را بی‌خاصیت کنند که بعید میدانم اروپاییان در دام چنین نقشه‌ای بیفتند.
آمریکا برای رسیدن به نتیجه دلخواهش سعی دارد ایران را وادار به ترک برجام کند؛ در حالی‌که ایران محکم و هوشمندانه سیاست اجرای برجام را ادامه میدهد. تاییدیه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را هم گرفته است و این آمریکا است که در شرایط انزوا قرار گرفته است.
دیدگاه تان را بنویسید