دفرمه‌کردن برجام راهکار اندیشکده «رند» برای حفظ برجام
طی روزهای اخیر، هر یک از موسسات و نهادهای فکری، سیاسی و دیپلماتیک در غرب نکات و پیشنهاداتی را در خصوص برجام و روش حفظ آن پیشنهاد کرده‌اند. اندیشکده غیر‌انتفاعی «رند» یکی از این موسسات است. در یکی از گزارشهای خود به قلم «جیمز رابینز» و «دالیا داساکای»، از تحلیلگران ارشد اندیشکده غیر‌انتفاعی «رند» به نکات قابل تاملی اشاره کرده است که در ارتباط با برجام معنای خاصی دارد. مواردی که در این گزارش آمده، به صورت فهرست‌وار عبارتند از:
1- اروپا دوباره برای توافق هسته‌ای با ایران به مذاکره نخواهد نشست و شاید تنها ضمائمی را به آن اضافه کند.
2- از ماه اکتبر 2017 ترامپ گفته بود که آمریکا آماده خروج از برجام است، اما تمامی کشورهایی که برجام را امضا کردند بر این باورند که توافق هسته‌ای کارساز است.
3- ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا به کنگره 60 روز وقت داده بود تا توافق هسته‌ای را بهبود بخشند یا آن را کنار بگذارند، اما کنگره هیچ‌کدام از این اقدامات را انجام نداد.
4- لازم نیست گفته و تاکید شود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها پایبندی ایران به توافق اتمی را تایید کرده است.
5- ما (موسسه رند) چند اقدام را پیشنهاد داده‌ایم که شامل به کارگیری مکانیسمی درون توافق برای تقویت بازرسی‌های اتمی می‌شود. ما همچنین پیشنهاد پیگیری توافق‌های جانبی را دادیم که به عنوان ضمائم در آینده افزوده شوند، به اضافه انجمن‌های همکاری منطقه‌ای برای بررسی مسا‌ئل امنیتی وسیع‌تر خارج از دامنه توافق به‌ویژه توسعه موشکی.
6- ترامپ تهدید به خروج از برجام کرده است، اما اروپا احتمالا به دنبال حفظ برجام با آمریکا یا حتی بدون آمریکا باشد.
واقعیت امر این است که موسسه رند به صورت غیر‌مستقیم، از همان ایده ترامپ مبنی بر «تغییر برجام» برای حفظ توافق هسته‌ای حمایت کرده است اما آن را در قالب یک «پیشنهاد» ارائه داده است. بدون شک، افزودن ضمیمه‌ای به توافق هسته‌ای (برجام)، آن هم بدون اجازه و مذاکره با ایران، اقدامی یکجانبه از سوی اروپا محسوب می‌شود و وجاهت قانونی ندارد. به عبارت بهتر، برجام از سوی آمریکا، اروپا یا هر بازیگر دیگری قابل تغییر نیست و افزودن هر گونه ضمیمه‌ای به برجام مصداق «تغییر برجام» محسوب می‌شود. از این رو طبیعی جلوه‌دادن افزودن ضمائمی به برجام (آن هم بدون اجازه ایران) وجاهت قانونی و حقوقی ندارد.
نکته دیگری که در گزارش موسسه رند به چشم می‌خورد، بی‌اهمیت جلوه‌دادن گزارشهای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص برجام است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مرجعی حقوقی برای اعلام پایبندی ایران به برجام محسوب می‌شود. علی‌رغم فشارهای نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد بر یوکیو آمانو، مدیر کل آژانس و همچنین علی‌رغم تلاش‌هایی که در شورای حکام در مقابله با برجام صورت گرفته و می‌گیرد، آژانس تاکنون 9 بار پایبندی کشورمان نسبت به برجام را تایید کرده است. بدیهی است که برجام صرفا توافقی «سیاسی» نبوده و بُعد «فنی» آن بسیار پررنگ است. در چنین شرایطی پس‌زدن ابعاد فنی توافق هسته‌ای و تبدیل آن به موضوع یک «معامله سیاسی»، بازی خطرناکی است که ایالات متحده آمریکا و و در مرحله بعد، سه کشور اروپایی طی یک‌سال اخیر آن را دنبال کرده‌اند.
واقعیت امر این است که در گزارش موسسه «رند» کمترین اشاره‌ای نسبت به نامشروع و غیرمعقول‌بودن خواسته‌های دولت ترامپ در قبال برجام نشده است. این گزارش به نحوی تنظیم شده است که گویا «دفرمه‌کردن برجام»، معامله‌ای دو‌طرفه! است که عدم پذیرش آن از سوی ایران منتج به ابطال توافق هسته‌ای خواهد شد! اما آنچه برجام را در معرض ابطال قرار داده است، «کلیت تلاش مشترک آمریکا و اروپا برای تغییر آن » است نه مقاومت جمهوری اسلامی ایران در برابر خواسته وقیحانه کاخ سفید. بدیهی است که برجام به هیچ عنوان قابل تغییر نیست. این تغییر نه‌تنها در قالب الحاقیه، بلکه در قالب اصلاحیه و متمم نیز نمی‌تواند اعمال شود. حتی در قالب توافق ثانویه (که مسلما نقض غرض برجام است) نمی‌توان چنین اقدامی را صورت داد. موضوعی که نه‌تنها موسسه رند، بلکه ایالات متحده آمریکا و تروییکای اروپایی نیز نسبت به آن واقف هستند.
دیدگاه تان را بنویسید