دکتر هادی آجیلی در گفت‌وگو با مثلث
اروپا قدرت مهار تحریم‌های ثانویه آمریکا را ندارد
سرانجام دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد. این اقدام در حالی صورت گرفت که مطابق آخرین نظرسنجی‌های صورت گرفته در آمریکا، حدود دو سوم شهروندان این کشور مخالف خروج ترامپ از برجام بودند. از سوی دیگر، نوع واکنش‌های صورت گرفته نسبت به اقدام رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا نیز نشان دهنده انزوای واشنگتن در نظام بین‌الملل و عدم استقبال جامعه جهانی از تصمیم کاخ‌سفید است. در این خصوص گفت‌وگویی با دکتر‌هادی آجیلی عضو هیات علمی‌دانشکده روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس مسائل بین‌الملل صورت داده ایم که از نظرتان می‌گذرد.
دونالد ترامپ سرانجام به صورت همزمان افکار عمومی دنیا و حتی افکار عمومی کشور خود را نادیده انگاشت و خروج رسمی ایالات متحده آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران را اعلام کرد. این اقدام چه عواقب و تبعاتی می‌تواند برای واشنگتن در پی داشته باشد؟
آنچه مسلم است اینکه دونالد ترامپ در حال عمل‌کردن نسبت به وعده‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2016 آمریکاست. وعده‌هایی که وی سعی در عملی‌ساختن همه آنها طی یک‌سال اخیر داشته است. از سو ی دیگر، ترامپ نسبت به میراث‌های به‌جا‌مانده از دولت قبلی آمریکا، یعنی دولت اوباما دید منفی و بازدارنده‌ای دارد و سعی دارد هر نشانی از دولت اوباما را در دوران ریاست‌جموری خود از بین ببرد. این قاعده به صورت مشخص در خصوص برجام نیز صادق است. در این راستا ترامپ به همان رویکرد تاجرمآبانه خود استناد می‌کند. او از کشورهای مرتجع عربی مانند عربستان سعودی پول دریافت می‌کند و از سوی دیگر، حمایت رژیم صهیونیستی و لابی‌های وابسته به این رژیم را نیز کسب می‌کند. در یک جمله می‌توان اعلام کرد که آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ به مزدور کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی تبدیل شده است. او از آنها پول می‌گیرد و و در ازای آن، سیاست‌های مورد علاقه آنها
را پیاده می‌کند.
افکار عمومی آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری اوباما اکثرا مخالف انعقاد توافق هسته‌ای با ایران بودند اما هم‌اکنون شاهد حمایت اکثر آنها از برجام هستیم. دلیل این تغییر نگرش چیست؟
در دوران ریاست‌جمهوری اوباما به واسطه ایران‌هراسی صورت گرفته از سوی مقامات آمریکایی، هنوز مشخص نبود که ایران به تعهدات خود عمل می‌کند. همچنین به افکار عمومی آمریکا این‌گونه القا کرده بودند که ایران درصدد دستیابی به بمب اتم است و حتی با وجود برجام نیز این اقدام را صورت می‌دهد. اما با گذشت زمان، مشاهده واقعیت‌ها و انتشار گزارش‌های رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این ذهنیت مردم آمریکا تغییر کرد. به‌گونه‌ای که هم‌اکنون اکثر آنها از توافق هسته‌ای با ایران حمایت می‌کنند.
اخیرا رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنانی قاطعانه تصریح کردند که نسبت به مذاکره با تروئیکای اروپایی و تعهدپذیری آنها در قبال حفظ توافق هسته‌ای نیز خوشبین نیستند. نظر شما در خصوص سخنان ایشان چیست؟
طی سال گذشته، نظر دولت فعلی این بود که اروپا توان انعقاد توافقنامه‌ای ثابت و دائمی‌با ایران را ندارد و برای تعلیق تحریمها، باید با ایالات متحده آمریکا وارد مذاکره شد. از این رو خود دولت مصر بود که مهره اصلی که زمام تحریمها را در دست دارد ایالات متحده آمریکاست و در این معادله، اروپا نقش تبعی و ثانویه دارد. الان هم با توجه به بازگشت تحریمها، کشورها و دولت‌های اروپایی نمی‌توانند شرکت‌ها و کمپانی‌های خصوصی را نسبت به همکاری با ایران ترغیب نمایند. تحریم‌های اعمال‌شده از سوی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا به‌گونه‌ای است که بسیاری از شرکتهای تجاری و اعتباری دیگر کشورها از جمله کشورهای اروپایی دیگر حاضر به همکاری با ایران نخواهند بود. این حقیقتی است که باید آن را در تحلیل وضعیت موجود مدنظر قرار داد. نباید فراموش کرد که کشورهای اروپایی در طی 2 سال اخیر نیز نتوانستند شرکتهای خود را برای سرمایه‌گذاری در ایران ترغیب کنند زیرا فشارهای وارده از سوی وزارت خزانه داری آمریکا مانع از این روند می‌شد. حال که ایالات متحده به صورت رسمی از برجام خارج شده است این روند تشدید خواهد شد، بنابراین، حتی اگر اروپاییان بخواهند برجام را حفظ کنند و نخواهند نقش پلیس خوب و پلیس بد را مانند آنچه تاکنون صورت داده‌اند ایفا کنند، باز هم نمی‌توانند از تاثیر اعمال تحریم‌های ثانویه آمریکا بر شرکتهای
خود جلوگیری کنند.
در اینجا نکته دیگری نیز وجود دارد که باید نسبت به آن توجه کنیم. اینکه سه تن از رهبران اروپایی یعنی آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و ترزا می، نخست‌وزیر انگلیس با هدف آنچه حفظ برجام می‌خواندند، به ایالات متحده سفر کرده و با ترامپ دیدار و گفت‌وگو کردند اما در این خصوص نتوانستند به موفقیتی دست پیدا کنند.حتی آنها حاضر به پذیرش شروط چهارگانه ترامپ در خصوص گنجاندن موضوع توان موشکی ایران در برجام، بازرسی از اماکن نظامی ایران و... شدند اما در نهایت ترامپ وقعی نسبت به خواسته‌های این سه رهبر اروپایی ننهاد. در حال حاضر و با وجود اعمال دوباره تحریمها، کشورهای اروپایی ناچارند اگر خواستار حفظ واقعی برجام هستند جریمه شرکتهای اروپایی (که از سوی آمریکا و برای تجارت با ایران وضع می‌شود ) را بپردازند و یا به صورت مستقیم با ایالات متحده آمریکا وارد مناقشه شوند. دو اقدامی‌که هیچ یک از آنها را تروئیکای اروپایی و اتحادیه اروپا
صورت نمی‌دهد.
در نهایت باید این نکته را مدنظر قرار دهیم که وقتی اروپا از پایبندی به برجام سخن می‌گوید، منظورش یکی تعهد پذیری ایران و ادامه عمل به تعهدات ایران وفق برجام است و دیگری، خریدهای ایران از اروپا در حوزه واردات و انتفاغ مالی اروپا در این خصوص حفظ شود. اگرنه در این میان دغدغه‌ای از سوی اتحادیه اروپا و خصوصا تروئیکای اروپایی در خصوص عمل به تعهدات خود مطابق توافق هسته‌ای با ایران وجود ندارد.
دیدگاه تان را بنویسید