روسیه در حال نزدیک شدن به آمریکاست

پس از خروج آمریکا از برجام، اقدامات اروپایی‌ها برای حفظ برجام را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آنها  مشغول تهیه بسته پیشنهادی به ایران هستند. این بسته چه خصوصیاتی خواهد داشت؟

   اروپایی‌ها تلاش می‌کردند که برجام را حفظ کنند، نه به خاطر خوشایند ایران، بلکه یک نوع نمایش قدرتی بود در برابر آمریکا. ترامپ در یک سخنرانی گفته بود آمریکا دیگر پیر شده است، اروپایی‌ها از این نوع نگاه‌  ترامپ به اروپا ناراحت هستند و احساس می‌کنند پرستیژ و شأن آنها  در نظر گرفته نشده است. اینکه 28 کشور اروپایی تحت سلطه رفتارهای یک نفر قراربگیرد، برایشان قابل هضم نبود و نسبت به آن حساسیت پیدا کردند و تلاش کردند که در برابر آمریکا مقاومت کنند. از طرفی هم خیلی مایل نبودند که بازار پرجمعیت و ثروتمند ایران را از دست بدهند، بنابراین آقای‌  ترامپ هم دست به یک سیاست تنبیهی علیه اتحادیه اروپا زد و همان افزایش تعرفه‌های آلومینیوم و فولاد را علیه اروپا اعمال کرد و اروپایی‌ها متوجه شدند که خیلی نباید با آمریکا سرشاخ شوند، مخصوصا مردی مثل‌  ترامپ خیلی اهل شوخی‌کردن نیست‌. بنابراین در کنفرانس امنیت مونیخ، وزیر امور خارجه آلمان آقای ‌هایکو ماس یک بسته پیشنهادی را به آقای ظریف دادند که سه شرط در آن بود. یکی متوقف‌کردن تمام فعالیت‌های موشکی بر‌اساس گزارش تاییدشده کارشناسان اروپایی و یکی هم خروج کامل از سوریه بود و مساله سوم هم رعایت حقوق بشر. این موضوع خیلی باز نشد، بنابراین ایران پاسخ مثبتی به آن نداد و رفته رفته دیگر هیچ خبری از اتحادیه اروپا نداشتیم تا اینکه بالاخره آقای عراقچی در آن سخنرانی به این موضوع اشاره کردند و گفتند مساله برجام به نوعی دیگر تمام شده و آی‌سی‌یویی است، با این شرایط اتحادیه اروپا از برجام خارج می‌شود و خروج و ماندگاری ما خیلی مهم نیست که ما دیگر از برجام خارج شویم، وقتی طرف‌های اصلی ما خارج شدند. بنابراین نتایج برای ما خیلی سنگین خواهد بود. اگر ما نتوانیم پاسخ انتظارات اتحادیه اروپا را بدهیم، نه‌تنها آمریکا، بلکه اتحادیه اروپا را هم از دست خواهیم داد و شاید در آینده نه‌چندان دوری متحمل تحریم‌های اتحادیه اروپا هم بشویم، باتوجه به اینکه 90 روز مدت اولیه‌  ترامپ دارد به پایان می‌رسد. احتمالا 12 یا 13 مرداد مهلت 90 روزه به پایان می‌رسد و یک‌سری تحریم‌ها علیه ایران به وجود می‌آ‌ید، ازجمله تحریم‌های نفتی و دریایی و... به هر حال آن مهلت 180 روزه‌ مقداری طولانی‌تر می‌شود.

 ‌ خبری بود که اروپایی‌ها قول داده بودند که به ایران تضمین می‌دهند که یک میلیون بشکه از ایران نفت بخرند و پولش را هم بدهند و از طرفی یک‌سری سرمایه‌گذاری‌های دیگر هم به یک اندازه مبلغ خاصی انجام دهند. به نظرتان این تضمین می‌تواند ایران را در برجام نگه دارد یا این کلا نمی‌تواند عملی شود و از توان اروپایی‌ها خارج است؟

   از یک طرف‌  ترامپ به ژاپن و کره‌جنوبی و بعضی از کشورهای آسیای شرقی رسما اخطاریه داد که از ایران نفت نخرید، از طرفی دیگر آقای ماکرون اعلام کرد که ما خیلی تضمین نمی‌کنیم موقعیت شرکت‌های فرانسوی را در ایران‌. از طرفی هم یک میلیون بشکه مساله چندانی را حل نمی‌کند، منتها ما به خاطر اینکه عضویت FATF را نپذیرفتیم، احتمال دارد برای شبکه بانکی‌مان مشکل به وجود بیاید، یعنی شبکه بانکی ما فریز می‌شود و‌  ترامپ هم دستور داده به سو‌ئیفت که ایران را از عضویت آن خارج کنند که احتمالا ظرف یک هفته دیگر ارتباط ما با سوئیفت قطع خواهد شد که این کار خطرناکی است. از این رو فروختن یک میلیون بشکه نه مشکل ما را حل می‌کند و نه خیلی اهمیت دارد. بسته‌شدن شبکه بانکی به سمت ما یک مقداری کار را با مشکل مواجه می‌کند.

  ولی اروپایی‌ها تاکید بسیاری روی این داشته‌اند که به‌جز بحث‌های اقتصادی، موضوع برجام برایشان امنیتی هم است. به نظرتان اروپا این جنبه از موضوع را کنار می‌گذارد و از آن خارج می‌شود؟

   دلایلش را گفتم که چرا اروپا خارج می‌شود و چرا در ابتدا برای حفظ برجام اینقدر سینه‌چاکی می‌کرد، به خاطر حفظ پرستیژ خودش بود، ولی اجرای این سیاست تنبیهی در برابر اروپا و چین ‌مقداری اروپا را با مشکل مواجه کرد. آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم بر‌اساس یک طرح یک چیزی در حدود 28 درصد از کل صنایع سنگین اروپا را در اختیارشان گرفتند و الان هم یک چیزی بین شش تا هشت درصد صنایع دیجیتالی اروپا در اختیار آمریکایی‌ها‌ست، به همین دلیل اروپایی‌ها ایرباس را نتوانستند بدون اجازه آمریکا به ما بفروشند.

  با این شرایط به نظرتان ایران در یک دوراهی جنگ یا مذاکره قرار می‌گیرد؟

   البته امیدواریم جنگی اتفاق نیفتد، ولی من پیشنهاد مذاکره را هنوز هم می‌دهم، خیلی هم دیر نشده و فکر می‌کنم تنها راه کاهش هزینه و همین طور حفظ کشور، تعامل و مذاکره است.

  الان در این شرایط به نظرتان ما می‌توانیم مذاکره ایران با آمریکا را با مذاکره‌  ترامپ با کره شمالی قالب‌بندی کنیم و این‌جور نگاه کنیم که چون‌  ترامپ موضوعات را به صورت دوجانبه می‌خواهد حل کند، موضوع ایران را هم علاقه دارد این‌طور جلو ببرود و به جای اینکه شش‌ کشور حضور داشته باشند، فقط خود ایران و آمریکا پشت یک میز بنشینند و موضوع را حل کنند. به نظرتان‌  ترامپ این نگاه را دارد؟

   ما با اتحادیه اروپا مشکلی نداریم، مشکل ما حاصل از اختلاف‌مان با آمریکا‌ست و بخش زیادی از اختلاف ما با آمریکا حاصل از نوع نگاه ما به اسرائیل است، یعنی منشأ همه اختلافات با اسرائیل است. بنابراین کره شمالی با ما فرق می‌کند، گرچه کره شمالی یک تهدید اتمی ‌علیه آمریکا بود، ولی ما به دلیل شرایط ژئوپولتیک‌مان اهمیت‌مان بیشتر از کره شمالی است، به خاطر نزدیکی‌مان به کشورهای عرب که از طرف آمریکا ساپورت می‌شوند و مخصوصا همجواری‌مان با اسرائیل که باعث نگرانی لابی‌های یهودی در آمریکا شده است؛ این برای ما کار را مشکل کرده، وگرنه ما با خود آمریکا مشکلی نداریم. اگر آمریکا تا سال 1386 با ما مبادلات بازرگانی داشت، الان هم روابط تجاری‌مان کاملا قطع نشده است.

  مواضع روسیه را چطور می‌بینید؟ به نظرتان روسیه یک سکوت مشکوکی در این موضوعات کرده و از این وضعیت ایران و اینکه در فشار قرار گیرد استقبال می‌کند؟

   کنفرانس اوپک کاملا واقعیت و حقیقت خودش را نشان داد، یعنی وزیر انرژی روسیه شانه به شانه وزیر نفت عربستان پیش می‌رفت، تصمیمات‌شان با همدیگر هماهنگ شده بود و خیلی جالب بود که با ایران ارتباطی برقرار نشد. روسیه اصولا همین‌طور بود، یعنی سوابقش سوابق درخشانی نیست، بنابراین روس‌ها خیلی خوشحال نیستند از اینکه ایران در سوریه باقی بماند. روس‌ها دل‌شان می‌خواهد که خودشان به تنهایی سوریه را در برابر غرب گروگان بگیرند که بتوانند از آن امتیاز بگیرند. مخصوصا‌  ترامپ هم گفت که در گروه هفت چرا روسیه را دعوت نکردید؟ او دارد سعی می‌کند پالس‌هایی به روس‌ها بدهد که روسیه را از ایران جدا کند. بنابراین بعد از خروج ایران، آمریکا می‌تواند با روسیه کنار بیاید، یعنی دیپلماسی نرم‌تری را می‌تواند در مورد روسیه به‌کار ببرد، ولی همان دیپلماسی نرم را در مورد ما نمی‌تواند به کار ببرد. بنابراین روسیه قابل اعتماد نیست؛ ما باید از روسیه فاصله بگیریم و روسیه هیچ تلاشی برای ما نخواهد کرد و الان دارد به سمت آمریکا نزدیک می‌شود. شاید تا یک ماه دیگر دعوتش هم بکند. علتش هم این است که‌  ترامپ می‌خواهد روسیه را از مساله سوریه جدا کند و ایران را هم مجبور کند که از سوریه بیرون بیاید. حالا باید در مورد آینده روسیه در سوریه صحبت کنیم، اگرچه این مساله سابقه 30 ساله دارد.

  روی چین چطور؟ می‌توانیم روی روابط مستقل آنها  و حضورشان در ایران حساب کنیم؟

   این یک فرصت اقتصادی است، چین هیچ‌وقت نخواسته به‌عنوان یک قدرت نظامی مطرح شود. چین همیشه در سیاست‌های بین‌المللی‌اش یک جنبه داشته است، یعنی خنثی بوده، یعنی جای تکیه‌دادن به چین وجود ندارد. چین و آمریکا هم در جنگ بازرگانی‌ای که به وجود آمده، حتی مقداری باعث شد که مساله کره شمالی هم سرد شود. چینی‌ها هم کره شمالی را گروگان گرفتند، یعنی با این مهره در برابر آمریکا بازی می‌کنند که اگر بخواهی به ما فشار بیاوری، می‌توانیم روی پروژه کره شمالی تاثیرگذار باشیم و حتی ملاقات بعدی را کنسل می‌کنیم که قرار بود تا یک ماه دیگر رهبر کره شمالی به کاخ سفید برود. سیاست فضای خاص و پیچیدگی‌های خود را داراست و ما در سیاست‌مان باید این پیچیدگی‌ها را در نظر بگیریم.

فکر می‌کنید چه کاری باید انجام داد؟

   هیچ راهی ندارد. من فکر می‌کنم که همه راه‌ها مسدود است. من به‌عنوان یک شهروند به هیچ وجه‌ راضی نیستم که خدای ناکرده جنگی اتفاقی بیفتد، برای اینکه خیلی خرابی به بار خواهد آورد. امیدوارم که منطق سیاست‌ها بالا‌ برود و با یک تدبیر سیاسی مقداری فضا را تغییر دهیم. راه دیگری باقی نمانده جز تعامل و کاهش هزینه‌های آمریکا از هر مسیری که بتوان

 پیش برد.