گفتوگوی مثلث با محمد مرندی
برجام، عامل خصومت شخصی ترامپ با دموکرات‌هاست
جان کری، سناتور و وزیر خارجه پیشین ایالات متحده آمریکا بیان داشته است که طی دو سال گذشته دیدارهایی با همتای پیشین خود در ایران، محمدجواد ظریف داشته است. از آنجایی که برجام بزرگترین دستاورد جان کری در زمان فعالیتش در وزارت امورخارجه در دوره ریاست‌جمهوری اوباما محسوب میشود، به نظر میرسد که وی در تلاش است تا به نوعی این توافق را برای ایالات متحده احیا و حفظ کند؛ ضمن اینکه به دلیل مواضع ترامپ در مورد برجام به مخالفت با وی در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای برخاسته است. در این راستا و در خصوص اهداف و دلایل کری از انجام این دیدارها و تاثیر آن در فضای انتخاباتی دموکرات‌ها گفت‌وگویی با دکتر محمد مرندی، استاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل آمریکا داشتیم. به عقیده وی تقابل ترامپ و کری در خصوص برجام علاوه بر اختلافات حزبی و دیدگاهی، به‌نوعی خصومت شخصی هم تبدیل شده است.
اخیرا اخباری پیرامون دیدار جان کری با ظریف در رسانههای آمریکا مطرح شده است، ضمن اینکه کری در نشستی که داشت تکذیب نکرد که به ایرانی‌ها (ظریف) گفته است تا پایان دوره ترامپ و روی کار آمدن یک رئیس‌جمهور دموکرات دیگر منتظر بمانند. به عقیده شما اولا چرا کری با این صراحت از روی کار آمدن یک رئیس‌جمهور دموکرات صحبت کرده است؟ ثانیا به لحاظ قانونی این دیدارها مشکلی ندارد؟
اطلاعاتی از محتوای دیدار دکتر ظریف و جان کری وجود ندارد اما آنچه مسلم است اینکه برجام از افتخارات جان کری و رئیس‌جمهور وقت آمریکا در زمان امضای برجام باراک اوباما است و عملکرد ترامپ در خصوص برجام، خروج از آن و دیدگاهش در خصوص این توافق تنها به دلیل اختلافات حزبی و دیدگاهی ترامپ در سیاست داخلی و خارجی با جان کری و دموکرات‌ها نیست، بلکه مساله بعد شخصی هم به خود گرفته است. کمااینکه شاهد تنش و درگیری لفظی میان ترامپ و کری هستیم. لذا اگرچه اختلافات میان این دو سیاستمدار در همه سطوح داخلی و خارجی عمیق است اما در این میان بحث برجام جنبه شخصی هم پیدا کرده است. این موضوع و مسائلی از این دست که اخیرا در ایالات متحده آمریکا رخ میدهد، حکایت از وجود شکافی عمیق در آمریکا دارد، زیرا این مساله که دولتی نسبت به دولتمردا‌ن گذشته این چنین موضع خشنی اتخاذ کند و به سیاستمداران آن دوران در ارتباط با یک موضوع سیاست خارجی حمله کند و این چنین پاسخی نیز دریافت کند، اتفاق نادری است. در همین ارتباط میتوان به تعاملات هنری کسینجر، سیاستمدار پیشین ایالات متحده اشاره کرد که وی با وجود اینکه سالهای زیادی است از سمت دولتی فاصله گرفته اما در سفر به کشورهای مختلف با حکام آن کشورها از جمله رئیس‌جمهور چین دیدار میکند. بنابراین مقامات سابق آمریکا از این قبیل دیدارها دارند، جان کری نیز قاعدتا در راستای حفظ منافع آمریکا و حفظ برجام به عنوان دستاوردی شخصی با مقامات ایرانی دیدار داشته است. اگرچه این سناتور سابق ایالت ماساچوست بیان داشته که در دیدار با دکتر ظریف در رابطه با بایدها و نبایدها و به نوعی توقعات ایالات متحده از ایران برای حفظ برجام صحبت کرده است. اما به عقیده من او سعی در ارائه راهکار برای حفظ برجام داشته است زیرا با توجه به اینکه ایران به همه تعهداتش در این توافق پایبند بوده و ایالات متحده خلف وعده کرد و از توافق خارج شد، آنها در جایگاهی نیستند که بخواهند انتقادی از ایران بکنند.
در همین راستا به نظر شما دلیل اصرار جان کری برای حفظ برجام چیست؟ آیا صرفا چون خود به عنوان نماینده آمریکا در این توافقات حضور داشت میخواهد این دستاورد حفظ شود یا دلایل دیگری هم وجود دارد؟
به عقیده من از یک سو جان کری توافق برجام را به عنوان بزرگترین دستاورد شخصی خود در عرصه سیاست خارجی برای کشورش میبیند، از سوی دیگر کری و اوباما معتقدند از طریق برجام امتیازات قابل توجهی از ایران گرفته‌اند و ایران را در حوزه هسته‌ای محدود کرده‌اند. فارغ از اینکه قرائت کری در مورد برجام درست است یا قرائت دکتر ظریف اما آنها معتقدند که برجام امتیازات و فرصت‌هایی را برای آمریکا و جهان به همراه داشته است.
با توجه به اینکه کری بیان داشته که طی دو سال گذشته دیدارهایی با محمدجواد ظریف داشته است، به نظر شما روابط کری-ظریف چه کارکردی برای سیاست داخلی دموکرات‌ها و میانه‌روها دارد؟
به عقیده من این مساله تاثیر چندانی در سیاست داخلی آمریکا ندارد، به عنوان مثال در انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا بحث ایران و روسیه چندان اهمیتی ندارد. برای ملت ایالات متحده آمریکا مشکلات اقتصادی، بیکاری جلوگیری از ورود مهاجرین و مسائل داخلی از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. اگرچه نقض پیمانهای بین‌المللی موجب کاهش اعتبار آمریکا در نزد متحدانش و جامعه جهانی میشود و رفتار تهاجمی ترامپ با کشورهای متعدد حوزه اقتصادی و جنگ تجاری مزید بر علت میشود. لذا این اقدامات ترامپ از جمله خروج از برجام موجبات نگرانی کری را از جهت منزوی‌کردن آمریکا و ایجاد خسارتهای بزرگ فراهم آورده است.
با توجه به واکنشهای تند ترامپ، به نظر شما چرا او تا این حد از دیدارهای کری و ظریف خشمگین شده است؟
همان‌طور که پیش از این گفتم ترامپ اکنون دچار یک خصومت شخصی با کری شده است، ضمن اینکه این اتفاقات درواقع جنگ قبل از انتخابات میان‌دوره‌ای است و هر دو حزب دائما به دلایل مختلف همدیگر را متهم به خیانت میکنند. دموکرات‌ها معتقدند ترامپ خائن و مزدور روسیه است، جمهوریخواهان مخصوصا ترامپ هم دموکرات‌ها را به اتهام ارتباط با ایران خائن میدانند.
با همه این تفاسیر به عقیده شما برنامه نهایی جان کری و ظریف در کوتاه‌مدت و بلند‌مدت در خصوص برجام چیست؟
به عقیده من باتوجه به اینکه در شرایط فعلی احتمال برکناری ترامپ و روی کار آمدن امثال کری پایین است، لذا وی در جایگاهی قرار نمیگیرد که بخواهد تصمیمی در خصوص برجام اتخاذ کند. اگرچه جنگ قدرت در ایالات متحده آمریکا هم در حاکمیت و هم مردم بالا گرفته است و امروز بیش از گذشته احتمال برکناری ترامپ میرود اما باز هم احتمال برکناری ترامپ به مراتب کمتر از احتمال بقای وی در قدرت است. لذا در این وضعیت آمریکا و ترامپ دلیلی برای بازگشت به برجام ندارند و به نظر من ایران هم باید با این پیش‌فرض و برنامه که آمریکا از برجام خارج شده و به آن باز نخواهد گشت، برنامه‌ریزی و سیاست‌ورزی کند. ضمن اینکه در دور بعدی هم ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا خواهد شد.
به عنوان سوال آخر نیز بفرمایید که اخبار منتشره پیرامون دیدارهای کری و ظریف در راستای حفظ برجام که از دستاوردهای جان کری در زمان اوباما محسوب میشود، چه تاثیری در افکار عمومی و آرای آنها با توجه به پیش رو بودن انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره دارد؟
همان‌گونه که پیش از این بیان کردم به عقیده من برای مردم آمریکا مسائل داخلی بسیار پررنگ‌تر از مسائل خارجی است، لذا درحالی‌که مردم با مشکلات اقتصادی در داخل دست و پنجه نرم میکنند، مساله برجام و مسائل مربوط به ایران یا حتی روسیه نمیتواند تاثیر مستقیمی بر آرای مردم در انتخابات پیش رو داشته باشد.
دیدگاه تان را بنویسید