خطرهای تداوم دیپلماسی تحقیرآمیز ترامپ علیه عربستان چیست؟
ابزارهای فشار سعودی
احمد مرجانینژاد
روابط ریاض-واشنگتن از آغاز تاکنون در راستای امتیازدهی، اعطای باج‌های بزرگ اقتصادی خاندان آل‌سعود و کسب حمایت‌های سیاسی-نظامی برای تداوم حکومت در سرزمین حجاز بوده است. در واقع سیاستهای داخلی و خارجی ریاض، در راستای تداوم خاندان پادشاهی آل‌سعود و حفظ منافع آمریکا تدوین و تنظیم میشود.
رژیم آل‌سعود در میزان هزینه‌کرد تسلیحات نظامی، پس از کشورهای آمریکا و چین، مقام سوم جهانی را داراست. البته به لحاظ درصد هزینه نظامی نسبت به سرانه تولید ناخالص ملی، عربستان سعودی حتی از آمریکا هم جلوتر است. بروز مشکل برای ریاض در توجیه خریدهای تسلیحاتی و توضیح شرایط امنیتی‌اش به واشنگتن نیز محتمل است.
سال گذشته دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در اولین سفر خارجی خود به عربستان سعودی، قراردادهای دو‌جانبه به ارزش بیش از ۳۸۰ میلیارد دلار، با سعودی‌ها منعقد کرد که یکی از موارد آن قرارداد 110میلیارد دلاری فروش تسلیحات آمریکایی به عربستان سعودی، گویا برای مقابله با تهدیدهای ادعایی جمهوری اسلامی ایران و اسلام‌گرایان افراطی (تئوری توطئه) بود. اخیرا نیز ترامپ، با الفاظی تهدیدکننده، به افکار عمومی جهان اعلام داشت: «قبلا هم به پادشاه عربستان هشدار داده بودم که بدون حمایت نظامی آمریکا، دو هفته بیشتر در قدرت باقی نخواهد ماند، البته ما از عربستان سعودی حفاظت می‌کنیم.
شاید تصور کنید چون آنها ثروتمند هستند؛ ولی من عاشق پادشاه هستم و به او گفتم که ما از شما حفاظت می‌کنیم، چون که شما بدون حمایت آمریکا، احتمالا دو هفته بیشتر دوام نمی‌آورید، پس باید هزینه نظامی خودتان را افزایش دهید.» درواقع رئیس‌جمهور آمریکا در مکالمه با پادشاه سعودی، فراتر از تشریح وضعیت داخلی و خارجی حکومت آل‌سعود، برای مطالبه باج بیشتر، به صورت مستقیم آنها را
تهدید کرده است.
ترامپ چندی قبل هم با انتقاد از اوپک، آن را عامل افزایش قیمت نفت در جهان معرفی کرد و در این رابطه طی تماسی تلفنی با پادشاه عربستان، از وی خواست تا برای کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی
پیشقدم شود.
در پاسخ به سخنرانی تهدیدآمیز اخیر ترامپ، ولیعهد سعودی، محمدبن سلمان، طی مصاحبه با رسانه آمریکایی «بلومبرگ» ابراز داشت: «ما باید هم انتقاد و هم ستایش دوستان را پذیرا باشیم. ما روابط کاری خوب و ویژه‌ای با دونالد ترامپ داریم. من کار‌کردن با او را دوست دارم. ما سرمایه‌گذاری‌های عظیمی بین دو کشور داریم و تجارت ما با آمریکا در شرایط مطلوبی است. دستاوردهای بسیاری را محقق کرده‌ایم که واقعا مسرت بخش است. استراتژی قبلی ما تحویل اکثر سلاح‌هایمان به دیگر کشورها بود، اما از ایامی که ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا شد، استراتژی تسلیحاتی‌مان را تغییر داده ایم. ما با دولت آمریکا در جنگ علیه تروریسم و افراط‌گرایی موفق عمل کردیم و با هم تلاش می‌کنیم مانع از تحرکات منفی ایران شویم البته عربستان، قبل از به‌وجود‌آمدن آمریکا در سال ۱۷۴۴.م، نیز وجود داشت و حدود ۲۰۰۰ سال طول می‌کشد تا با برخی خطرات روبه‌رو شود.»
البته محمد بنسلمان، در برخورد با جمهوری اسلامی ایران، مواضع مشترکی با ترامپ دارد؛ هر دو نگران نقایص ادعایی برجام و خواهان نقض آن بودند. طی دهه گذشته، وی تنها رهبر سعودی است که با رسانه‌های آمریکایی مصاحبه میکند. بنسلمان در برنامه تلویزیونی شبکه سی.بی.اس آمریکا، موسوم به «شصت دقیقه» هشدار داد: «در صورتی که ایران موفق به تولید بمب اتمی شود، عربستان سعودی نیز در همان مسیر گام بر‌می‌دارد، ایران در اندازه‌ای نیست که رقیب منطقه‌ای ما باشد.»
سیاستهای رژیم آل‌سعود
۱- تثبیت اقتدار و سلطه آمریکا بر خلیج‌فارس جهت حفظ تداوم حکمرانی آل‌سعود
۲ - اتحاد با رژیم اشغالگر جهت بهره‌‌مندی از لابی قدرتمند جهانی صهیونیست‌ها
۳- رقابت و مقابله با ایران و متحدینش
نقاط ضعف حکومت سعودی‌ها
1-نظام سعودی، حکومتی استبدادی و رانتیر است.
2-جامعه عربستان سعودی، بسته، مصرفی، وابسته و پرهزینه است.
3-شکل‌گیری تصاعدی بحران مشروعیت (داخلی) برای خاندان آل‌سعود
نگرانی‌های ریاض
1- بهبود روابط روسیه و آمریکا
2- احتمال همکاری مسکو- واشنگتن در سوریه و حتی یمن، تداوم حکومت بشار اسد، قدرتمندتر‌شدن ایران در منطقه
تضعیف مبانی ایدئولوژیک آل سعود
خطر مطرح‌‌کردن ایدئولوژی (سلفی، وهابی) عربستان سعودی به عنوان حرکتی همسو با افراط‌گرایی گروه‌های تروریستی نظیر القاعده و داعش از سوی دونالد ترامپ و نیز هیات حاکمه آمریکا.
نوع، وسعت و تاثیرات منطقه‌ای برخورد آمریکا با ایران
رژیم آل‌سعود، به‌شدت نگران و به‌دقت مراقب قدرت‌نمایی جدید آمریکا در مقابله با ایران است، زیرا در صورتی که این تقابل به شرایطی غیرقابل کنترل منجر شود، ثبات و امنیت کل منطقه به چالش کشیده خواهد شد و امنیت آل‌سعود به خطر خواهد افتاد.
تحلیل تهدیدهای دونالد ترامپ علیه ریاض
از منظر جامعه‌شناسی سیاسی، بحران‌های سلطه و استیلا، عدم مشروعیت، عدم کارآمدی و عدم‌همبستگی طبقه حاکمه، موجب زمینه‌های درونی فروپاشی در سطح نظام سیاسی می‌‌شو‌‌ند. اما تهدیدهای رئیس‌جمهور آمریکا در‌خصوص تعیین زمان دو‌هفته‌ای برای سقوط رژیم آل‌سعود مشخص نیست مبتنی بر اساس کدامین اصول و قواعد و در قالب چه طرح و برنامه‌ای مطرح میشود؟!
در این رابطه احتمالات زیر مطرح است:
1-احتمال کودتای داخلی، انقراض حکومت
2- تاکید بر خطر واهی هلال شیعی ایران
3-شکست نظامی ریاض در یمن
4-گوشزدکردن تمایلات فراسرزمینی رژیم صهیونیستی.
نتیجه‌گیری
روابط و مناسبات رژیم آل‌سعود با آمریکا، طی دوران زمامداری جمهوریخواهان و نیز دموکرات‌ها، با فراز‌و‌نشیب‌هایی مواجه بوده ولی در مجموع حسنه ارزیابی میشود. البته در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما، نسیم سردی بر روابط مابین وزیدن گرفت که پایان زمامداری‌اش به خوشحالی سعودی‌ها منجر شد و سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان، بلافاصله پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری، ضمن ارسال پیام تبریک صمیمانه برایش در انجام ماموریت «دستیابی به امنیت و ثبات در منطقه خاورمیانه و کل جهان» آرزوی موفقیت کرد. مسلما اتحاد نئوکان‌های آمریکا، رهبران رژیم غاصب قدس و رژیم آل‌سعود، در پی براندازی نظام جمهوری اسلامی و تجزیه ایران است. در شرایط جاری منطقه‌ای و بین‌المللی، رژیم آل‌سعود به این نتیجه رسیده که علی‌رغم همه مشکلات در دوران زمامداری ترامپ، لزوم تداوم و تجانس منافع مشترک واشنگتن- ریاض، امری حیاتی و غیرقابل اغماض است. عربستان سعودی از موضع منطقه‌ای آمریکا در مقابله با نفوذ منطقه‌ای ایران، همه‌جانبه استقبال میکند. در صورت عدم حفظ، تامین و تداوم منافع آمریکا، حکومت ریاض مورد تعرض و به سرنگونی محکوم
خواهد شد.
در صورت تداوم الفاظ غیرمعمول در دیپلماسی، موضع‌گیری‌های نامتعادل ترامپ علیه آل‌سعود و تحدید و تهدید عملی آتی علیه امنیت پادشاهی آل‌سعود، احتمال دارد خاندان آل‌سعود سرمایه 200 میلیارد دلاری‌اش و حضور جمعیت بیش از 35 هزار تن شهروند سعودی در آمریکا و دانشگاه‌های آن کشور را به عنوان ابزار فشار ریاض، مورد بهره‌برداری قرار دهد.
مشاورین فعلی و همکاران سابق ترامپ به وی توصیه می‌‌کنند که برای رهایی از فشارهای داخلی و خارجی، خود و برخی از همکارانش، طی اجرای نمایش‌های تبلیغاتی، حتی به بهای پرداخت برخی هزینه‌ها و امتیازها، افکار عمومی را از موضوع اصلی منحرف کنند و به مجاری جانبی
سوق دهند.
دیدگاه تان را بنویسید