رایزنی‌ها در قاره سبز داغتر شده است
تردیدهای بانک مرکزی اروپا در مورد ایران
مذاکرات کشورهای اروپایی بر سر نحوه حفظ توافق هسته‌ای با ایران وارد فاز تازه‌ای شده است. هر اندازه به اواسط آبان ماه، یعنی زمان آغاز دور دوم تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه ایران نزدیک‌تر می‌شویم، این رایزنی‌ها شدت و سرعت بیشتری پیدا می‌کند.
اضلاع مهم این رایزنی، شورای وزرای امور خارجه اروپا، بانک مرکزی اروپا و تا حدودی پارلمان اروپا هستند. با این حال یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سران اروپایی، جایگزینی ساختاری مشابه سوئیفت جهت انتقال پول به ایران (به واحد یورو) است. مروری بر اخبار مربوط به «برجام اروپایی» به خودی خود نشان‌دهنده فشردگی رایزنی‌های موجود در اروپا (فارغ از کارآمد بودن این رایزنی ها) است.
زمان ارائه بسته اتحادیه اروپا برای ادامه برجام
چنانچه اشاره شد، سران اروپایی درصددند بسته خود برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران را تا نیمه آبان ارائه نمایند. در این خصوص رئیس کمیته هسته‌ای مجلس اظهار نموده است که بسته اتحادیه اروپا برای ادامه برجام پیش از ۱۳ آبان اعلام می‌شود.
مجتبی ذوالنوری، رئیس کمیته هسته‌ای مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بازدیدهای این کمیته از تاسیسات هسته‌ای کشورمان مستمراً انجام می‌شود، گفت: «تا زمانی که جمهوری اسلامی از برجام خارج نشده ارزیابی از سایت‌های هسته‌ای را در دستور کار خود داریم».
نماینده مردم قم در مجلس تصریح کرد: «کمیته هسته‌ای مجلس گزارش‌های شش ماهه بعدی خود را درباره روند اجرای برجام تهیه خواهد کرد.»
رئیس کمیته هسته‌ای مجلس با اشاره به مذاکرات ایران و اروپا برای ادامه اجرای برجام، اضافه کرد: «در این باره یک جلسه نیز با برخی از سفرای کشورهای اروپایی در کمیسیون امنیت ملی داشته‌ایم.»
ذوالنوری با بیان اینکه اروپایی‌ها تقریباً به جمع‌بندی درباره اینکه در 13 آبان چه اقداماتی انجام دهند، رسیده‌اند، افزود: «تصمیم‌گیری‌هایی در این زمینه بین ایران و اروپا انجام شده و بسته‌هایی نیز در نظر گرفته شده که قبل از 13 آبان که شروع تحریم‌های آمریکا ضد کشورمان است، اعلام خواهد شد.»
اعلام پایبندی کمیسیون ثبات مالی اروپا به برجام
رئیس کمیسیون ثبات مالی اتحادیه اروپا با انتقاد ضمنی از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای ایران تاکید کرد اتحادیه اروپا همچنان به برجام پایبند است.
والدیس دومبروفسکیس ،رئیس کمیسیون ثبات مالی اتحادیه اروپا در پاسخ به سوالی مبنی بر رویکرد اتحادیه اروپا درباره تحریم مالی ایران گفت: «بنده اخیرا با وزیر خزانهداری آمریکا دیدار کردم. ما در این دیدار درباره طیف وسیعی از مسائل به تبادل نظر پرداختیم. ما بر تعاملات دوجانبه و همکاری‌ها درباره تنظیم مقررات مالی از قبیل حمایت جاری اوکراین و مسائل دیگر تمرکز داشتیم.»
اختلاف آمریکا و اروپا بر سر تحریم سوئیفت ایران
موضوع دیگری که در اظهارات رئیس کمیسیون ثبات مالی اروپا مورد توجه قرار گرفته است، «سوئیفت» می‌باشد. در این خصوص میان ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا اختلاف نظری بنیادین وجود دارد. والدیس دومبروفسکیس در این خصوص می‌گوید:
«ما در گفت‌وگو با وزیر خزانه داری ایالات متحده آمریکا به مساله سوئیفت و ایران نیز پرداختیم. مساله اساسی در این زمینه، خروج یکجانبه ایالات متحده از توافق هسته‌ای ایران است. این درحالی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چندین بار تایید کرده ایران به این توافق پایبند بوده است. اتحادیه اروپا همچنان به این توافق پایبند است. از این‌رو، درخصوص اعمال تحریم‌های مطرح که به توافق هسته‌ای ایران مربوط است، اختلاف نظر وجود دارد.»
وی افزود: «یکی از مطالب مطرح در دیدار فوق نیز موضوع سوئیفت بود. ما در این دیدار تاکید داشتیم که باید از کار‌هایی خودداری کرد که بر این زیرساخت مالی بین‌المللی تاثیر می‌گذارد، زیرا سبب چندتکه‌شدن شبکه مالی جهانی می‌شود که از طریق سوئیفت ایجاد شده است.»
رئیس کمیسیون ثبات مالی اتحادیه اروپا تاکید کرد: «سوئیفت سازوکاری برای رهگیری برنامه مقابله با تامین مالی تروریستی نیز به شمار می‌رود. اگر این سازوکار چندتکه شود و کشورهای مختلف بخواهند سازوکار‌های جداگانه خودشان را اعمال کنند، شاهد از دست رفتن شفافیت در نظام مالی بین‌المللی خواهیم بود و در عین حال این احتمال مطرح است که منابع مالی تروریست‌ها نیز از رهگیری خارج شود. رایزنی‌ها در زمینه سوئیفت با آمریکا ادامه دارد و پیشرفت‌هایی نیز حاصل شده است. ما نگرانی‌های خود را در این باره مطرح کرده ایم و منتظریم ببینیم ایالات متحده در این باره چگونه عمل می‌کند.»
رایزنی برجامی مسئولان مالی اروپا در اندونزی
رایزنی سران مالی و مسئولین حوزه اعتباری اروپا در خصوص برجام و نحوه امکان تحقق «برجام اروپایی» با استناد به ساختار مالی مستقل اروپا، موضوع مهم دیگری بود که در اخبار شاهد آن بودیم.
اجلاس سالانه صندوق بین‌المللی پول با حضور «کریستین لاگارد» رئیس صندوق، نمایندگان بانک جهانی، وزیران مالی و نمایندگان اقتصادی 189 کشور در «نوسادوآ» جزیره بالی اندونزی برگزار شد. وزیران امورمالی و روسای بانک‌های مرکزی، نمایندگان پارلمان‌ها و مجالس کشورها و متخصصان ارشد اقتصادی از 189کشورجهان با 3 هزار و 200 نفر در این اجلاس در جزیره بالی اندونزی شرکت کرده‌اند.
برخی مسئولان ارشد مالی کشورهای اروپایی در حاشیه نشست سالانه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در بالی اندونزی به رایزنی و بررسی وضعیت تحریم‌های آمریکا علیه ایران پرداختند.
رایزنی مسئولان ارشد مالی اروپا
در مورد برجام در اندونزی
پیشتر مقامات اتحادیه اروپا اعلام کردند که قصد دارند رایزنی‌هایی را با طرف آمریکایی درباره عواقب حذف ایران از سیستم سوئیفت انجام دهند. بلومبرگ در گزارشی در این زمینه بدون ذکر نام این کشورها نوشت: «با این وجود تعدادی از وزیران مالی اتحادیه اروپا از جمله وزیر امور مالی فرانسه در اجلاس سالانه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در بالی اندونزی شرکت
نکردند.»
به گزارش بلومبرگ وزیران و مسئولان مالی از کشورهای فرانسه، اسپانیا، هلند، بلژیک، ایرلند و پرتغال در کشورهای خود در مورد این تحریم‌ها نشست‌هایی برای بررسی قوانین خود در این زمینه داشته‌اند.
در گزارش بلومبرگ آمده است، اتحادیه اروپا، چین و روسیه پس از کنار کشیدن آمریکا از توافقنامه بین‌المللی برجام و اعمال تحریم‌ها علیه ایران اعلام کردند که قصد دارند روابط تجاری خود با ایران را ادامه دهند.
بر این اساس تلاش‌ها به رهبری فرانسه و آلمان برای تداوم روابط تجاری با ایران یکی از نکات محوری پیشنهاد اروپا برای حفظ توافقنامه برجام بوده است. آمریکا نیز تهدید کرده که شرکت‌های طرف تجاری ایران را تحریم می‌کند.
بلومبرگ در گزارش خود تاکید کرد: «اتحادیه اروپا با توجه به اینکه تحریم‌های نفتی ایالات متحده در مورد ایران در اوایل ماه آینده به اجرا در‌می‌آید، در تلاش است تا راهکاری ویژه برای حفظ منافع اقتصادی وعده داده شده به ایران پیدا کند اما جزئیات این موضوع هنوز
مبهم است.»
طبق این گزارش، مقامات وزارت خزانهداری فرانسه، درصدد شفافیت بیشتر در مورد تاثیر تحریم‌ها بر سیستم سوئیفت اروپا و بانک‌های تجاری در ایران هستند.
براساس این گزارش فرانسه، آلمان و انگلیس در حال کار با مقامات اتحادیه اروپا در زمینه یافتن ابزارهای مالی و تجاری برای ارسال این پیام هستند که می‌خواهند کانال‌های تجاری خود را حتی پس از تصمیم دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا با ایران باز نگه دارند.
ابهاماتی که به قوت خود باقی است
علی‌رغم رایزنی‌ها و تعهداتی که در خصوص برجام و از سوی مقامات مالی و سیاسی اروپا صورت گرفته است، همچنان در این خصوص ابهامات زیادی وجود دارد. ابهاماتی که مهم‌ترین آنها در یک نکته خلاصه می‌شود: «مکانیزم عملیاتی اروپا برای انتقال پول به ایران»
فراتر از آن، بانک مرکزی اروپا، همچنان مدعی است که آمادگی لازم را برای این اقدام ندارد. بانک مرکزی اروپا می‌گوید با این بانک هیچ رایزنی رسمی درباره ایجاد مکانیزمی ویژه جهت پرداخت پول به ایران انجام نشده است.
کشورهای اروپایی در هفته‌های گذشته گفته‌اند قصد دارند در راستای تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای برجام «ساز و کار ویژه» را برای دور زدن تحریم‌های آمریکا و تسهیل پرداخت پول به ایران، راه‌اندازی کنند. روزنامه «براسل‌تایمز» در گزارش خود نوشته، درباره اینکه آیا چنین اقدامی از لحاظ حقوقی و عملی ممکن است ابهام وجود دارد.
یک سخنگوی اتحادیه اروپا در یک نشست خبری که در بروکسل برگزار شد در پاسخ به این سوال که آیا اتحادیه اروپا مشروعیت حقوقی مکانیزم پرداختی مورد نظر را تأیید می‌کند گفت: «فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه نظرش را به صراحت در این باره ابراز کرده است.» وی بدون توضیحات بیشتر گفت که تلاش‌ها برای تشکیل این مکانیزم ادامه دارد.
از سوی دیگر، یک منبع در «بانک مرکزی اروپا» گفت که هنوز هیچ رایزنی رسمی با این بانک در خصوص این طرح انجام نشده است. او گفت: «معمولاً با ما درباره فعالیت‌های حقوقی که مربوط به بخش مالی است مشورت می‌شود. البته در خصوص سایر فعالیت‌های قانونگذاری و درباره طرح‌هایی که خارج از فرآیندهای رسمی تصمیم‌گیری اتحادیه اروپا هستند چنین مشورت‌هایی انجام نمی‌شوند.»
براسل‌تایمز نوشته از آنجا که «ساز و کار ویژه» قرار نیست بانک باشد، نیازمند مجوز بانکی از بانک مرکزی اروپا نیست.
قرار است این ساز و کار مانند یک مرکز تهاتر باشد که در آن نفت ایران با کالاهای اروپایی معاوضه می‌شوند بدون آنکه پولی رد و بدل شود. برخی از تحلیلگران شک دارند چنین ساز و کاری کارآمد باشد زیرا آمریکا می‌تواند شرکت‌های اروپایی را به دلیل تجارت با ایران
تحریم کند.
براسل‌تایمز نوشته صرف‌نظر از اینکه «ساز و کار ویژه» چه ساختاری داشته باشد شرکت‌ها راهی برای نقل و انتقال پول از آن بدون همکاری بانک‌ها نخواهند داشت. بانک‌ها هم به دلیل خطر تحریم‌های آمریکا ترجیح می‌دهند از تسهیل مبادلات مالی ایران خودداری
کنند.
هشدار تخت‌روانچی به مقامات اروپایی
معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهوری و یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران با اشاره به خروج غیرقانونی ایالات متحده آمریکا از برجام هشدار داد که فرصت اروپا برای ایفای مسئولیت‌های خود در قبال این توافق بین‌المللی دائمی نیست.
مجید تخت‌روانچی در سخنانی در نشست «همکاری‌های اروپا، ایران و آینده برجام» در بروکسل با اشاره به تلاش ایران برای استقرار ثبات در خاورمیانه و حفظ حاکمیت قانون در روابط بین دولت‌ها، بر ضرورت تعهد عملی کشورهای اروپایی نسبت به وظایف خود در چارچوب برجام تأکید کرد.
وی با مرور عملکرد جمهوری اسلامی ایران در ۱۵ سال گذشته در زمینه هسته‌ای، رویکرد مسئولانه کشورمان و اعتقاد جمهوری اسلامی ایران به گفت‌وگو و تعامل را مورد اشاره قرارداد و یادآور شد که استمرار هر توافق بین‌المللی مستلزم ایفای تعهدات از سوی همه طرف‌ها خواهد بود.
تخت روانچی با انتقاد از اقدام غیرقانونی و غیرمسئولانه دولت آمریکا در خروج از برجام و نقض حقوق بین‌الملل نسبت به عواقب سکوت کشورها در برابر رفتار خطرناک آمریکا هشدار داد.
آیا «برجام اروپایی» شکل می‌گیرد؟
بدون شک شکل‌گیری برجام اروپایی معلول چینش پیش‌شرط‌های مهمی از جمله تعریف و تنظیم مکانیزم ویژه شبه‌سوئیفت از سوی اروپاست. با این حال چنانچه مقامات اروپایی اذعان کرده‌اند، همچنان در این خصوص «اقدام» قابل‌توجهی صورت نگرفته است.
اگرچه مقامات اروپایی نسبت به کلیت برجام و لزوم بقای ایران در توافق هسته‌ای ابراز تمایل می‌کنند اما به نظر می‌رسد گام‌های لازم در خصوص حفظ برجام همچنان از سوی اروپای واحد و مخصوصا تروئیکای اروپایی برداشته نشده است. همین موضوع، وضعیت برجام را تا حدود زیادی در ابهام نگاه داشته است.
دیدگاه تان را بنویسید