فرار از جهنم آل سعود؛ سرنوشت خاشقجی در انتظار چه کسانی است؟

مخالفان عربستانی در داخل و خارج کشور خود به دلیل تشکیل احزاب جدید ضد دولت عربستان با تهدیدات متعددی از جمله سرنوشت جمال خاشقجی مواجه هستند.

آنچه دیگران می خوانند:

جذابترین ها

پایگاه خبری تحلیلی مثلث آنلاین:

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری الجزیره، بوریس جانسون وزیر امورخارجه سابق انگلیس در طی سفر محمدبن سلمان به لندن در مارس گذشته با وی دیدار کرد.آگهی های تبلیغاتی روی دیوار میدان های بزرگ لندن،آگهی های تصویری در ایستگاه های مترو، عکس های بن سلمان روی صفحه اول روزنامه های انگلیسی با تیتر «شاهزاده اصلاحی به انگلیس آمد» و پهن کردن فرش قرمز دردفتر نخست وزیری از جمله برنامه های استقبال انگلیس از پادشاه سعودی بود.

حامی تغییر در عربستان،عبارتی که ولیعهد عربستان در خلال سفرش به انگلیس آن را انتخاب کرده بود. اما در آن زمان او نمی دانست که یک تغییر دراماتیک حاصل خواهد شد و اول از همه خود بن سلمان و بعد عربستان را در کمتر از هفت ماه جلب خواهد کرد.

در بعدازظهر دوم اکتبر در سال 2018 به وقت استانبول، جمال خاشقجی گام های آخر خود را به سوی کنسولگری کشورش در ترکیه بر می داشت.خدیجه چنگیز نامزد که پشت در کنسولگری ایستاده بود دو ساعت بعد با یحیی عسیری افسر ارتش سابق عربستان و مخالف سعودی فعلی در انگلیس تماس گرفت و اعلام کرد که جمال در داخل کنسولگری ناپدید شده و این عجیب است.

عسیری اعلام کرد که تلاش کردم تا با برخی ارتباط برقرار کنم. هدفم این بود که مقامات عربستان را تحت فشار قرار دهم تا سرنوشت جمال را فاش کنند؛ اما متاسفانه این تلاش ها بی نتیجه ماند. آنها برای ترور او برنامه ریزی کرده بودند. وی ادامه داد که آخرین ارتباط من با خاشقجی ده روز قبل از قتل وی بود که او پیشنهاد داد تا با باقی مانده های قلب و عقل بن سلمان صحبت کنیم. عسیری اظهار کرد که به این پیشنهاد او اعتراض کردم اما جمال گفت که دوستان زندانیان و نیز مردم عربستان خواسته اند تا این پیام را برای بن سلمان بفرستیم.

جزئیات تکان‌دهنده از مکالمات تیم ترور جمال خاشقجی

بازی جنگ یمن و خاشقجی با سرنوشت بن سلمان

در ماه های مارس و اکتبر در سال 2018 تغییرات زیادی در موضع مخالفان عربستان در انگلیس به وجود آمد. در سطح میدانی برخی از مخالفان فرصتی به دست آوردند تا در چند شهر انگلیس تظاهرات هایی با هماهنگی سازمان های حقوق بشر در داخل انگلیس سازماندهی کنند.

در این زمان میدان هایی که عکس های بن سلمان را در استقبال از بن سلمان در سفرش به انگلیس بر دیوارهایشان نصب کرده بودند، به میدان های خشم و آتش افروزی به خاطر اتفاقی که برای خاشقجی افتاده بود تبدیل شدند. اتومبیل ها در خیابان ها عکس محمدبن سلمان را با لباس خون آلود و با نام "آقای اره" به روی خود نصب کرده بودند. هفت ماه به اندازه کافی برای رسواکردن چهره واقعی دولت عربستان کافی بود و میلیون ها دلار هزینه های عربستان را برای ترویج چهره اصلاحی خود به باد داد.

محمد عمری مخالف سعودی اعلام کرد که جنایت قتل خاشقجی نشان داد که هیچ کس در امان نیست و تاثیر آن بر مردم در داخل عربستان در مقایسه با افراد مقیم این کشور درخارج بیشتر است. علت این امر این است که آنها چهره واقعی محمد بن سلمان را شناخته اند و ماسک اصلاحات از صورت او افتاده است.

سلطان العبدلی، وکیل و فعال عربستان سعودی، معتقد است که حضور مخالفان در رسانه های انگلیسی پررنگ تر شده و پل های ارتباطی میان مخالفان دوباره گسترش یافته اند.

مضاوی الرشید دانش پژوه عربستانی که از دهه 90 قرن گذشته در انگلیس زندگی می کند اشاره کرد که مخالفان عربستان در انگلیس تحرکات بزرگی انجام می دهند که پیش از اتفاق قتل خاشقجی چنین تحرکاتی را در اینجا ندیده بودم. وی ادامه داد که در دهه نود نیز مخالفانی وجود داشت؛ اما پس از مرگ جمال خاشقجی این صداها بیشتر شده و زن ها و مردها و جریان های فکری مختلف خواهان پناهندگی سیاسی در انگلیس هستند. رشید همچنین اظهار داشت که دانشجویان عربستانی که تصمیم به پناهندگی گرفته اند نتیجه نوشته های خود را در توییتر و مقالاتشان را در اینترنت منتشر کرده اند.

فرار از جهنم آل سعود

سایت خبری سی ان ان آمریکا در فوریه سال گذشته گزارشی از افزایش قابل توجه تعداد فراریان از جهنم بن سلمان که خواستار پناهندگی سیاسی هستند منتشر کرد. این گزارش نشان می دهد که تعداد دانشجویان عربستانی که درخواست پناهندگی داده اند در سال 2017 نسبت به 2012از 318 درصد عبور کرده است.گزارش سی ان ان همچنین اشاره می کند که در میان کسانی که در سال 2017 به انگلیس درخواست پناهندگی داده اند، 184 نفر آنها عربستانی هستند که این میزان پس از مرگ خاشقجی همچنان در حال افزایش است.

در سال 2017 هشتصد عربستانی درخواست پناهندگی دادند

به گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، بیش از 800 سعودی در خلال سال 2017 به انگلیس پناهنده شده اند که 200 نفر از آنها فعال سیاسی و مابقی کسانی هستند که از شر ظلم و بی عدالتی ها در عربستان فرار کرده اند. در میان این افراد معلمان و پزشکان و مهندسان نیز دیده می شوند که همراه با خانواده خود درخواست پناهندگی داده اند.

سلطان عبدلی خاطرنشان کرد که اتفاقی که برایم افتاد بسیار عجیب بود؛ چهارماه میان مصاحبه اول و دومم در وزارت کشورمنتظر ماندم.وی ادامه داد که از آن افسر خبر اطلاع داد که ظرف دوماه به شما خبر می دهیم همچنین می توان به تنهایی پرونده شمارا بر عهده بگیرم اما با توجه به روابط میان عربستان و انگلیس، این پرونده را به کمیته عالی واگذار می کنیم تا با جزئیات به آن بپردازند.

رفتار محتاطانه انگلیس در برخورد با درخواست پناهندگی عربستانی ها مسئله جدیدی نیست. پیش از این مورس با دکتر سعد الفقیه که در سال 1994 درخواست پناهندگی به این کشور داده اند هنوز هم منتظر هستند. فقیه درواقع دکتر جراحی بود که در میان فعالان اصلاحگرای مسلمان حضور داشت که بیانیه درخواست ها در آوریل 1991 و مذکره النصیحه را در سال 1992 امضا کردند. آنها دو نامه به پادشاه عربستان فرستاده و اورا به انجام اصلاحات سیاسی و مبارزه با فساد تهدید کردند.این پزشک عربستانی در سال 1994 به همراه خانواده اش عربستان را به بهانه حضور در یک کنفرانس پزشکی در سوئیس ترک کردند تا مقامات عربستان را قانع کنند که پس از تحمل چهار هفته زندان به او اجازه خروج از کشور بدهند. او از سوئیس به انگلیس رفت تا درخواست پناهندگی دهد. از نظر فقیه تاخیر انگلیس در پاسخ به درخواست او و سایر مخالفان عربستانی، مربوط به فشارهای عربستان بر دولت انگلیس است.

اما فهد الغویدی که در سال های 2008 و 2009 و 2014 و سپس 2018 بازداشت شده بود، به چندین کشور رفت که آخرین آنها ترکیه بود. وی پس از قتل خاشقجی در کمتر از چند ماه به لندن رفت و پس از اینکه مقامات سعودی اموال او را مصادره کردند، درخواست پناهندگی در انگلیس داد. الغویدی گفت کهس از یک هفته از ارائه درخواست پناهندگی اش نامه ای از وزارت کشور دریافت کرد.در این نامه به او اعلام کرده بودند که موقعیت ضعیفی دارد و درخواست پناهندگی اش رد خواهد شد. الغویدی معتقد است که علت این امر همکاری عربستان و انگلیس در سطح بالا است.

فشار برای معاملات بیشتر

انگلیس در صادرات اسلحه به عربستان پس از ایالات متحده رتبه دوم را دارد. بر اساس گزارش موسسه بین المللی استکهلم در سال 2018، 49درصد فروش های انگلیس به ریاض در پنج سال گذشته مربوط به تجهیزات نظامی بوده است.

قرارداد یمامه اول که عربستان با انگلیس در حضورسلطان بن عبدالعزیز وزیر دفاع وقت عربستان و میشل هیسلتین وزیر دفاع انگلیس با قیمت 43 میلیارد دلار بود و روابط عربستان و انگلیس را در رابطه با معامله های سلاح محکم تر کرد. این قرارداد در دوره حاکمیت محافظه کاران به رهبری جان مجور نخست وزیر انگلستان بار دیگر تکرار شد و ریاض شرط گذاشت که مقامات انگلیسی اقدم المسعری مخالف سعودی را به آنها تسلیم کنند.

دولت وقت محمد بن سلمان به پادشاه عبدالله بن عبدالعزیز وعده داد که مسعری را تسلیم کند. اما مسعری یک جنگ حقوقی ضد این تلاش ها به راه انداخت. این درگیری با انتقال وی به جزیره دومینیکا که مستعمره سابق انگلیس در دریای کارائیب است پایان یافت. دادگاه عالی در نهایت با توجه به اینکه امنیت او در جزیره دومینیکا تهدید می شد به او اجازه اقامت در داخل انگلیس را داد.

معامله سعودی در دوران تونی بلر

در سال 2004 با افزایش نفوذ تونی بلر نخست وزیر انگلیس، این کشور تلاش کرد تا یک معامله تاریخی در رابطه با فروش اسلحه با دولت عربستان به قیمت 70 میلیارد دلار ببندد. بندهای این قرارداد شامل آماده سازی و تجهیز نیروهای عربستان با جنگنده های اروپایی تایفون بود که بخش عظیمی از آنها در شرکت تولید هواپیماهای انگلیسی بی ای ای ساخته می شدند. اما مقامات عربستان اعلام کردند که برای امضای این قرارداد 3 شرط دارند که اولین و مهم ترین آنها تسلیم دوتن از مخالفین برجسته آنها یعنی مسعری و سعد فقیه است.

آنها همچنین شرط گذاشتند که انگلیس برنامه های جوی خود را در عربستان فراموش کند و مسئله مشکوک به فساد مالی در معامله های اسلحه که داماد شاهزاده سلطان بن عبدالعزیز ولی عهد وقت عربستان به آن متهم شده بود، از بین ببرد.

تلاشهای مقامات سعودی برای ساکت کردن مخالفانشان در انگلیس از خلال ارتباطات رسمی با مقامات انگلیسی متوقف نشده و به سرنوشت معامله های اسلحه در قبال تسلیم مخالفان رسیده است. این امر با اقدامات تروریستی و جاسوسی و حملات و هدف قرار دادن مخالفان عربستانی مقیم انگلیس ادامه یافت.

در سال 2003 دوکارگر در خانه دکتر فقیه را در لندن زدند و ادعا کردند که کارگر لوله کشی هستند و برای تعمیرات خانه آمده اند. به محض ورود، یکی از آنها یک اسپری به صورت فقیه زد و هنگامی که او تلاش می کرد تا از خوددفاع کند، فرد دوم با چندین ضربه مانع او شد. این پزشک جراح تعریف کرد که بر اثر این اتفاقات به بیمارستان سنت ماری در منطقه بادینگتون در پایتخت لندن منتقل شد.وی در اظهاراتش به پلیس اعلام کرد که مقامات سعودی متهم به فرستادن این دو گماشته برای قتل یا ربودن وی پس از راه اندازی شبکه ماهواره ایش در خلال تلاشهایشان برای ساکت کردن او هستند.

25 سال پس از این حمله به فقیه، غانم الدوسری یکی دیگر ازدیگر مخالفان، در اکتبر 2018 در یکی از خیابان های بزرگ لندن مورد حمله قرار گرفت. دوسری مخالف سعودی و ارائه کننده برنامه های پربازدید و محبوب در سایت یوتیوب است. تنها چند هفته پس از جنایت قتل خاشقجی، غانم مورد تعرض قرار گرفت. دوسری در اظهارات خود اعلام کرد: دو نفر عابر پیاده قصد داشتند به من حمله کنند، یکی از آنها به صورت من ضربه زد و سپس شروع کرد به توجیه دلایل و متهم کردن من به اینکه من مزدور قطر هستم؛ اما من می دانم که او سگ محمدبن سلمان بود.

جاسوسی ضد مخالفان سعودی در انگلیس یکی از راه هایی است که مقامات عربستان در قبال مخالفانشان در پیش گرفته اند. در سال 2004 رسوایی یکی از افسران پلیس به نام غازی قاسم که در اصل یمنی بود افکار عمومی را شوکه کرد. وی تلاش های زیادی برای جاسوسی ضد شهروندان خاورمیانه مقیم خارج انجام داد که یکی از مهم ترین این افراد مسعری بود.

این داستان زمانی شروع شد که افسری که در منطقه فولهام خدمت می کرد به منزل مسعری رفت و چند سوال شخصی از او پرسید. پس از یک دوره نظارت، پلیس به منزل او هجوم برد و عکس های شخصی مسعری و شماره پلاک ماشین او و همسرش و نیز عکس هایی که این افسر از خانه معسری گرفته بود، در کامپیوتر وی پیدا کرد.

در مقابل این دلایل، افسر انگلیسی به جزئیات گفتگویی اعتراف کرد که سرنخ های آن به یکی از دفترهای سفارت عربستان که یک دیپلمات سعودی در آن کار می کرد رسید. شخصی به نام علی شمرانی حدود 14هزار پوند به قاسم رشوه داده بود که برای مسعری جاسوسی کند. این افسر از کار خود اخراج شد و دولت انگلیس از عربستان خواست تا شمرانی را از این کشور خارج کند که این کار در حال حاضر انجام شده است.

محمد عمری مخالف سعودی اظهارکرد که این افسر پلیس بعدها با مسعری ارتباط برقرار کرد و جزئیات ماموریتش اقداماتی که قرار بود ضد امنیت او انجام دهد را توضیح داد.

پس از 14 سال تلاش برای جاسوسی ضد مسعری، شبکه خبری سی ان ان گزارشی از تلاش های عربستان و همکاری با شرکت ان اس او صهیونیستی در جاسوسی ضد عمر بن عبدالعزیز مخالف جوان سعودی در کانادا پس از همکاری وی با خاشقجی در پروژه "جیش النحل الالکترونی" منتشر کرد.

چرا ریاض نگران مخالفانش در انگلیس است؟

یحیی عسیری مدیر موسسه حقوق بشر و ابتکارعمل اتاق لندن که سال گذشته تاسیس شد اعلام کرد که انگلیس به نام خودش با مخالفان عربستانی برخورد می کند.

عسیری اظهار کرد که سخن مخالفان، سخن ملت عربستان است که نمی توانند در کشور خود آن را بگویند. وی در رابطه با یکی از مصاحبه های یکی از مقامات دفتر امورخارجی انگلیس صحبت کرد که از او درباره توجه به دیدگاه مخالفین و خواسته های آنها سوال شده بود. عسیری ادامه داد که او ادعا کرد که پیام های حقوق بشر را به آنها می رسانیم و قصد تحریک آنها در میان این درگیری ها را نداریم.

در این میان فقیه با ارزیابی عسیری در رابطه با موضع دولت انگلیس درباره مخالفان سعودی مخالف است. فقیه معتقد است که دولت انگلیس پس از ماجرای خاشقجی از مرحله ارتباط تا حد اعتراف به وجود مخالفان فراتر نرفته و هیچ ارتباطی با عربستان برقرار نکرده و قصد آن را هم ندارد. انگلیس همچنین نمی خواهد بداند که عربستان چگونه با مخالفانش برخورد می کند و از اینکه معامله هایش با عربستان را از دست بدهد هم نمی ترسد. وی ادامه داد که می دانیم که انگلیس از مخالفان سعودی برای به دست آوردن قراردادهای بیشتر استفاده می کند در غیر این صورت به طور رسمی و علنی از مخالفان حمایت خواهد کرد.

مخالفان سعودی از طریق برگزاری سمینارها فشار دیگری را بر انگلیس تحمیل می کنند. شخصیت های برجسته از این مخالفان در این سمینارها درباره پرونده نقض حقوق بشر ضد فعالان سعودی در زندان های عربستان و برجسته سازی پشت صحنه جنگ یمن صحبت می کنند.

حضورشخصیت های برجسته در میان این مخالفان نوع دیگری از فشار بر انگلیس است. مضاوی الرشید در مقر سازمان های اطلاعاتی انگلیس در لندن که بیش از هزار نفر در آن حضور داشتند و در فوریه سال گذشته برگزار شد، اعلام کرد که کشورهای غربی روابط خود را با عربستان قطع کرده اند.

رشید اظهار داشت که از مشارکت گسترده در این اجلاس شگفت زده شدم و نکته جالب اختلاف نسبت رای دهی قبل و بعد از شروع بحث بود.بر اساس گزارش های وی قبل از شروع بحث 41 درصد به قطع ارتباط رای دادند، 22درصد مخالف آن بودند و 37 درصد هم ممتنع. اما پس از شروع مناظره 63 درصد موافق قطع ارتباط، 37 درصد مخالف و 5 درصد ممتنع بودند.

از یک سو عسیری معتقد است که دولت عربستان به شدت از این سمینارها و تحرکات شخصیت های برجسته مخالف سعودی در انگلیس خشمگین است واین حالت از پیام های تهدید آمیزی که به طور مستمر می آید پیداست. اما سلطان عبدلی که مقامات عربستان او را دستگیر کرده بودند دائما در حساب توییتری خود تهدید مرگ دریافت می کند.عبدلی به پلیس انگلیس مراجعه کرد اما همکاری مورد انتظاری دریافت نکرد. همچنین مقامات سعودی پس از اینکه فهد غویدی که توسط مقامات عربستان بازداشت شده بود اعلام کرد که در انگلیس است، برادر کوچک او را دستگیر کردند.

عبدالله غامدی مخالف دیگر سعودی که مبلغ ناچیزی برای مادر بیمارش در عربستان فرستاده بود، مقامات عربستان مادر او را دستگیر و به شکل غیر انسانی مورد بازجویی قرار داده و سپس آزاد کردند.

پس از تهدید مخالفان سعودی چه اتفاقی افتاد؟

به گزارش تسنیم،‌عسیری به الجزیره اعلام کرد که هرکدام از مسئولانی که با مخالفان ملاقات می کند در ابتدا از وزن ما بر زمین سوال می کند نه ارزش هایی که درباره آن صحبت می کنیم یا می خواهیم. وی همچنین ادامه داد که لازم است که مخالفان سعودی در مسیرهای قدرتمندتر و جدیدتر زیر یک چتر واحد دریک پروژه بزرگ سیاسی حرکت کنند.

اختیارات مخالفان سعودی در انگلیس پس از قتل خاشقجی بیشتر شده و یک حزب سیاسی جدید ایجاد کرده اند که گروه های مختلف از داخل و خارج عربستان در آن هماهنگ می شوند. برخی نیز درباره راه اندازی یک شبکه ماهواره ای جدید صحبت می کنند.

این حزب فعالیت های خود را در پشت صحنه انجام می دهد تا تصویر نهایی این حزب در کنفرانس مطبوعاتی که قرار است در خلال شش ماه در پایتخت انگلیس برگزار شود اعلام شود. بر اساس گفته های سلطان عبدلی هدف این حزب اطمینان خاطر دادن به گروههای داخل عربستان در این رابطه است که مخالفان می توانند یک پروژه سیاسی واقعی را ارائه کنند و همه گروه ها در داخل و خارج پشت آن هستند.

عبدلی در ادامه صحبت های خود درباره این حزب اظهار کرد که درهای عضویت الکترونیکی را به روی همه باز می کنیم و دوست داریم که بیشتر آنها از داخل عربستان باشند.

عمری اعلام کرد که که مشکل اصلی ناآگاهی سیاسی و اختلافات اساسی میان شخصیت های برجسته عربستانی است که تلاش می کنیم در حزب جدید، آن را جبران کنیم.

عسیری از سوی دیگر درباره تشکیل یک حزب سیاسی یا یک تشکیلات مخالف ملی صحبت کرد. وی تاکید کرد که این حزب می تواند خلاءهای سیاسی را که هر لحظه ممکن است اتفاق بیفتد پر کند. عسیری همچنین ادامه داد که ممکن است یک جنگ داخلی اتفاق بیفتد و یا آل سعود سقوط کند که تشکیل یک جبهه ملی برای اداره همه گروه ها لازم است. رشید دانش پژوه عربستانی نیز اظهار کرد که هرگز یک حزب سیاسی واحد که بتواند همه گروه های مخالف را اداره کند وجود نخواهد داشت؛ اما یک جبهه ملی می تواند با همه اختلافات برخورد کند. فقیه که رهبر این تحرکات است، هرگونه مشارکت در این حزب یا حزب دیگر را قبل از بیان جزئیات انکار کرد.

حزب جدید تنها پروژه ای نیست که مخالفان سعودی در انگلیس انجام می دهند. با وجود اتحاد شخصیت های برجسته مخالف و تاثیر صفحه های توییتری و تاکید آنها بر انتشار گسترده کامنت های مخالفان سعودی در خارج یا کامنت ها با اسم مستعار در داخل عربستان که به نظر می رسد همه اتفاق نظر دارند که وجود یک شبکه ماهواره ای به نام مخالفان عربستانی ضروری است، اما هنوز مشکل بزرگ در تامین بودجه برای آن وجود دارد.

در سال 2017 خاشقجی و عسیری در لندن با هم دیدار کردند و بر سر راه اندازی یک شبکه تلویزیونی به توافق رسیدند. آنها در ادامه با تعداد زیادی از نویسندگان و چهره های رسانه ای و شخصیت های سیاسی عربستان نیز دیدار و توافق آنها را برای پیوستن به یک شبکه در انگلیس جلب کردند. حتی یک تاجر عربستانی اعلام کرد که هزینه راه اندازی این شبکه را پرداخت می کند اما در آخرین لحظه پشیمان شد.

میدان‌های لندن هم چنان با تصویر "آقای اره" همراه با جملات و محکوم کردن جنایت های وی در حق مردم یمن و قتل خاشقجی، بن سلمان را محکوم می کنند.

بسیاری از پروژه های مخالفان سعودی در انگلیس در روزهای آینده اعلام می شود. بودجه مالی بزرگترین مشکل این پروژه ها است.

در پایان به معرفی برخی از شخصیت هایی که در متن اشاره شد، می پردازیم:

محمد مسعری استاد فیزیک هسته ای، متولد 1946 است که در تاسیس کمیته دفاع از حقوق قانونی مشارکت داشت و اولین سخنگوی آن بود. وی در سال 1993 از کار خود اخراج و سپس دستگیر شد اما سال بعد توانست به یمن نفوذ کرده و از آنجا با ویزای جعلی به انگلیس رفته و درخواست پناهندگی دهد.مقامات انگلیسی تلاش کردند تا با اخراج او به جزیره دومینیکا از دست او خلاص شوند؛ اما او از طریق قوه قضاییه توانست به جای حق پناهندگی، اقامت انگلیس را بگیرد.