گزینه پایان اجرای پروتکل الحاقی در گام بعدی روی میز ایران

محمد سعیدی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، با اشاره به دستور هفته گذشته رئیس‌جمهور برای آغاز گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای؛ در پاسخ به سوالی در خصوص ارزیابی این گام و اینکه آیا این تصمیم، اروپا را وادار به اتخاذ اقدامی عملی خواهد کرد، با تاکید براینکه گام چهارم گام بسیار مهمی است، گفت: همیشه یکی از نکاتی که اروپایی‌ها نسبت به آن نگرانی داشتند بحث توسعه ماشین‌های سانتریفیوژ و استفاده از ماشین‌های پیشرفته بود.  در زمان مذاکره با EU3، ما از ماشین‌های IR1 استفاده می‌کردیم و در آن زمان همیشه دغدغه آنها بحث R‌&‌D یا تحقیق و توسعه ایران و اینکه ما بتوانیم به ماشین‌های پیشرفته‌تر برسیم، بود.

وی ادامه داد: داشتن ماشین‌های پیشرفته مانند IR6 به این معنی است که سوی ماشین‌ها افزایش پیدا می‌کند و به تبع آن شما از تعداد ماشین‌های کمتری باید برای تولید سوخت استفاده کنید و این نکته‌ای بسیار مهم برای اروپایی‌ها است. بنابراین الان از نظر اروپا و از نظر دنیا اقدامی که ایران برای استفاده از ماشین‌های نسل جدید انجام داده بسیار با اهمیت است اما قطعا ما گزینه‌ها و مسیرهای بسیار مهمتری از گام چهارم را هم داریم که می‌توانیم گام‌های بعدی را به راحتی و با سهولت برداریم. 

حاضریم پروتکل الحاقی را بصورت داوطلبانه اجرا کنیم

این عضو پیشین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای همچنین در پاسخ به اینکه برخی از اینکه گام‌های ایران تا امروز فنی بوده و پیامی سیاسی برای طرف اروپایی ارسال نشده است، انتقاد دارند،‌ گفت: پیامی که ایران با آغاز غنی‌سازی در سایت فردو به جهان داد پیامی کاملا فنی بود اما پیام سیاسی این است که ما با توجه به حسن نیتی که در برجام داشتیم،‌ پذیرفتیم به صورت داوطلبانه پروتکل الحاقی را اجرا کنیم؛ معنای اجرای پروتکل الحاقی این است که ما دسترسی‌های بیشتری را به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌دهیم تا از تاسیسات ما بازرسی کنند و از لحاظ حقوقی دیگر این موضوع در تعهد ما نیست؛ به این معنا که دیگر موظف به اجرای پروتکل الحاقی نیستیم. 

وی افزود: ما به این علت که می‌خواستیم به طرف‌های برجام حسن نیت نشان دهیم و بگوییم به این علت که می‌خواهیم توافق هسته‌ای عملی و همچنین دغدغه‌های شما رفع شود؛ حاضریم پروتکل الحاقی را بصورت داوطلبانه اجرا کنیم. در نتیجه پایان اجرای این پروتکل و بازگشت به Safe Guard Agreement می‌تواند جزو گام‌های بعدی و پیام سیاسی ایران به غرب باشد. 

اروپا باید یک تصمیم جدی اتخاذ کند

هیچ‌گاه خواست زیادی از اروپا نداشتیم

سعیدی در خصوص واکنش طرف‌های برجام به اتخاذ گام چهارم ایران و همچنین خبری که روزنامه گاردین مبنی بر تهدید اروپا به خروج از برجام در صورت ادامه روند کاهش تعهدات و استفاده از «مکانیسم ماشه»، در پاسخ به این سوال که آیا شاهد اتخاذ تصمیم جدیدی از سوی اروپا خواهیم بود، گفت: اروپا نباید تصمیم جدیدی بگیرد بلکه باید یک تصمیم جدی اتخاذ کند تا برجام حفظ شود و به نظر می‌رسد تا کنون چنین تصمیمی صورت نگرفته است و دنباله‌روی تعاریف و سیاست‌هایی است که آمریکا دنبال می‌کند و این علیرغم آن چیزی است که در ظاهر نشان می‌دهند. 

وی با تاکید بر اینکه الان در شرایطی هستیم که اروپا باید تصمیم جدی بگیرد، گفت: طرف‌های اروپایی باید برای آن چیزی که علاقه به حفظ برجام می‌نامند، هزینه کنند. ما هیچ‌گاه خواست زیادی از اروپا نداشتیم که شما باید درب تمام بانک‌های اروپایی و تجارت اروپا را به روی ما باز کنید. خواست ما این است که یک مسیر بانکی مطمئن را برای ما باز کنند تا بتوانیم نقل و انتقال ارزی انجام دهیم؛‌ به این معنا که تاجر ما بتواند به راحتی پول را برای کالاهای وارداتی و صادراتی خود از طریق گشایش LC از طریق بانک‌های ایرانی و بانک‌های اروپایی انجام دهد و تاجر ما با اطمینان بدون اینکه درصدی اضافی برای انتقال پول بدهد که به افزایش قیمت کالا منجر می‌شود،‌ کارش را انجام دهد. 

امروز توپ در زمین اروپا است

وی ادامه داد: اروپا همچنین باید پشتیبانی نه تنها کلامی بلکه پشتیبانی عملیاتی را به شرکت‌های خود بدهد که اگر در ارتباط با تجارت با ایران دچار مشکل شدید برای شما صندوقی اختصاص می‌دهیم که ضرر و زیان شما جبران شود و شالوده اینستکس در اصل چنین چیزی بود که متاسفانه با همه تبحری که اروپا در سیاست خارجی دارد موفق به پیاده کردن چنین مدلی نشده است. امروز توپ در زمین اروپا است و تا امروز اراده‌ای جدی برای حفظ برجام را نشان نداده است. 

4

اگر تحریم‌های ایران علیه عربستان اعمال می‌شد، امروز چیزی از حکومت ریاض باقی نمانده بود

معاون پیشین سازمان انرژی اتمی همچنین در پاسخ به این سوال که هدف کاهش تعهدات ایران، بازگشت اروپا به اجرای تعهداتش بود اما تاکنون و با اتخاذ چهار گام هنوز طرف‌های اروپایی برجام تعهدات خود را عملی نکرده‌اند، چشم‌انداز و افق پیش روی کاهش تعهدات چیست،‌ گفت: بازنده این روندی که تا امروز پیش آمده ایران نیست و بازنده آن اروپا و بیشتر از آن آمریکا هستند که تصورش این بود که می‌تواند اقصاد ایران را فلج کند. البته اقتصاد ما سال گذشته فشار زیادی را تحمل کرد اما الان خوشبختانه دولت با عزم جزم بسیار خوب در حال مدیریت است چرا که این تحریم‌ها علیه هر کشوری مثل عربستان اعمال می‌شد الان شاهد بودید که چیزی از حکومت ریاض باقی نمانده بود. 

وی ادامه داد: ایران توانسته با توجه به اقتصاد زاینده و نیروهای انسانی برجسته خود، این فشاری که از ناحیه آمریکا وارد شده به خوبی خنثی کند و مرحله بعد ایجاد یک شرایط آرامش است. در شرایط آرامش، براساس فرمایشات مقام معظم رهبری،‌ رونق تولید و حمایتی که امروز دولت از اقتصاد داخلی می‌کند شاهد کاهش واردات هستید و امروز با افزایش ۳۰ الی ۴۰ درصدی، صادرات ما از واردات پیشی گرفته و قطعا در ماه‌های آینده این روند بهتر خواهد شد. 

دستیابی به سانتریفیوژ IR6 برای ما یک رویا بود

محدودیت دسترسی بازرسان آژانس اقدام غیرقانونی نیست

وی افزود: از منظر اروپا نیز همیشه برای این اتحادیه مهم بوده که ما به دانش پیشرفته هسته‌ای دست پیدا نکنیم و امروز شاهد نتیجه عکس هستند و ما رفته رفته در حال رسیدن به پنجره‌های جدیدی از دانش هسته‌ای چه در بخش سانتریفیوژ و چه در بخش نوع رآکتورهای هسته‌ای هستیم. من به عنوان شخصی که از ابتدای برنامه هسته‌ای کشور که بصورت جامع شروع شد حاضر بودم می‌گویم، آن زمان دستیابی به سانتریفیوژ IR6 برای ما یک رویا بود که امروز محقق شده است؛ یک روزی تحقق نیروگاه بوشهر و اینکه ما یک نیروگاه هزار مگاواتی داشته باشیم نیز آروزیی بود که وقتی به خاطراتم نگاه می‌کنم می‌بینم که چه آرزوهایی داشتیم که امروز به آنها دست پیدا کرده‌ایم و ما امروز نهمین کشوری هستیم که دارای چرخه هسته‌ای شده‌ایم. 

سعیدی در پاسخ به این سوال که علیرغم اینکه همچنان اروپا برای بازگشت به تعهداتش شصت روز فرصت دارد اما بلافاصله بعد از اتخاذ هر گام، گمانه‌زنی‌ها در خصوص گام بعدی آغاز می‌شود، در خصوص اینکه گام پنجم ایران احتمالا شامل چه مواردی خواهد بود و اینکه آیا ممکن است در گام بعدی از خط قرمزهای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گذر کنیم، گفت: ما خط قرمزی نداریم و شاید خط قرمز تنها خروج از NPT باشد که قبل از آن باز هم گزینه‌های متعددی داریم که می‌توانیم از آنها استفاده کنیم. به اعتقاد من وقتی که اروپایی‌ها حسن نیت خودشان برای همکاری اقتصادی جامع که در چهارچوب برجام بود را نشان ندهند؛ طبیعتا دلیلی ندارد که به بازرسان آژانس دسترسی گسترده بدهیم؛ ضمن اینکه اگر این دسترسی‌ها محدود شود هم ما اقدام غیرقانونی انجام نداده‌ایم چرا که ما تنها موظف به اجرای قرارداد پادمانی هستیم. 

برخی از خطاهای بازرسان آژانس در ایران تاکنون رسانه‌ای نشده است

وی ادامه داد: شما همین اقدام اخیری که یکی از بازرسان آژانس انجام داده بود را ببینید که اقدام مشابهش در گذشته هم انجام شده بود؛ چرا که بازرسان آژانس اتباع کشورهای مختلف هستند که ما باید صلاحیت آنها را تائید کنیم و با امضای ما آنها می‌توانند از تاسیسات ما بازرسی کنند و اگر هر رفتار غیرقانونی را مرتکب شوند، این حق ما است که در حقیقت روادید ورود آنها را لغو کنیم. طبیعتا ما هم در بحث ورود بازرسان آژانس و هم دسترسی بازرس‌ها به سایت‌های هسته‌ای می‌توانیم از حقوق خود استفاده کنیم. 

معاون پیشین سازمان انرژی اتمی همچنین در خصوص حساسیت ایران در پذیرش بازرسان آژانس و سابقه‌ای که کشورمان در خصوص خرابکاری در سایت‌های هسته‌ای خود دارد، گفت: یکی از مشکلاتی که ما از ابتدا با آژانس داشتیم بحث پادمان این نهاد بوده که هر کشوری تلاش می‌کند کارشناسانی را در این بخش داشته باشد چرا که ورود به این قسمت باعث می‌شود که اطلاعات هسته‌ای سایر کشورها را به دست بیاورند. متاسفانه در سال‌های گذشته هم ما شاهد بودیم که با نفوذ برخی کشورها تلاش می‌کردند از طریق این دپارتمان به اطلاعات هسته‌ای ما دست پیدا کنند و گاهی هم خطاهایی توسط این بازرسان انجام می‌شد که البته این دفعه رسانه‌ای شد اما دفعات قبل به دلیل مخالفت آژانس برخی موارد رسانه‌ای نشده است. 

عملا اقتصاد جهانی دچار فروریختگی شده است

سعیدی در پاسخ این سوال که آمریکا پس از خروج از برجام سیاست فشار خداکثری را با هدف به صفر رساندن صادرت نفت ایران آغاز کرد، با گذشت بیش از یکسال از آغاز این فشار،‌ میزان موفقیت ایالات متحده را چه میزان ارزیابی می‌کنید، گفت: یک اتفاق جدیدی در طول این یکسال و نیم گذشته با خروج آمریکا از برجام افتاد که منجر به یک مدل‌سازی جدید در دنیا شد. این مدل جدید این بود که یک کشوری که احساس قدرت کرده و خود را عضو همیشگی شورای امنیت سازمان ملل می‌داند به راحتی یک معاهده بین‌المللی را زیر پا گذاشت. معاهده ۱۹۶۲ وین کشورها را ملزم کرده است که وقتی به یک معاهده بین‌المللی می‌پیوندند، حق خروج نخواهند داشت.  

وی ادامه داد: آمریکا یکجانبه از یک معاهده و توافق بین‌المللی خارج شد که اشتباه بزرگ و جبران‌نشدنی از سوی این کشور است؛ همچنین این کشور با این شیوه نشان داد که نه تنها برای ما بلکه برای جامعه بین‌الملل قابل اعتماد نیست و این ناشی از رفتار غیرقانونی و بدون رویه یک رئیس‌جمهور است که نظم بین‌الملل را به هم ریخته است. قرار بود امسال رشد اقتصاد جهانی ۳.۷ برسد اما هیچکس پیش‌بینی نمی‌کند که چنین اتفاقی بیفتد و پیش‌بینی‌ها نسبت به سال ۲۰۲۰ هم کاهش پیدا کرده است. بنابراین عملا اقتصاد جهانی دچار یک فروریختگی شده و آن چیزی که امروز رشد می‌کند اقتصاد آمریکا به علت حذف تعرفه‌ها است. آمریکا تا کی می‌تواند خود را جدای از دنیا بداند؟ 

به نفع همه کشورهای منطقه است که از طرح ایران استقبال کنند

وی افزود: در مورد کشور ما و در ماه‌های اولیه آغاز سیاست فشار آمریکا، این کشور تا حدی موفق بود و روی صادرات نفت و واردات ما تاثیر گذاشت؛ الان در حقیقت اقتصاد ما در حال سازگار کردن خود با شرایط است و کشور ما جایگزین منابع نفتی را از مسیر دیگری جبران می‌کند و همانطور که عرض کردم ۳۰ تا ۴۰درصد صادرات ما افزایش پیدا کرده است و همه بخش‌های دولتی، نیمه‌دولتی و خصوصی ما به دنبال این هستند که درآمد ارزی به دست بیاورند و ما مزیت‌های مهمی داریم؛ دو مزیت اصلی کشور ما این است که ما در چند سال آینده جزو بزرگترین تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی خواهیم شد. ما در حال حاضر حدود ۶۰ میلیون تن تولید داریم و در چند سال آینده به ۱۰۰ ملیون تن می‌رسد؛ ما در خصوص معادن نیز جزو ۱۵ کشور برتر دنیال هستیم و بازار ما بسیار ویژه است چرا که ما دسترسی به مسیرهای زمینی، دریایی و ریلی داریم. 

این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به ارائه طرح رئیس‌جمهور با نام «پویش صلح هرمز» در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، در خصوص تلاش ایالات متحده و هم پیمانانش برای ناامن کردن آب‌های جنوبی ایران، گفت: قطعا به نفع همه کشورهای منطقه به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس است که از طرح ایران استقبال و حمایت کنند چرا که سرنوشت کشورهای منطقه نباید از بیرون از منطقه تعیین شود. آقای ترامپ به صراحت گفته است آن چیزی که برای او اهمیت دارد چه در خلیج فارس و چه شمال سوریه نفت است.

۹۴ درصد تجارت خارجی ما از طریق دریا انجام می‌شود

وی ادامه داد: کشورهای منطقه باید بدانند آنهایی دلسوز منطقه هستند که در این منطقه حضور دارند. خوشبختانه رفتار امارات تا الان رفتار کاملا منطقی شده است؛ عمان نیز از ابتدا رفتاری منطقی داشته و کویت نیز در این جمع است و امیدواریم کشورهای دیگر نیز به این رویکرد بپیوندند.

سعیدی گفت: در داخل نیز نه تنها این تحریم‌ها روی تجارت دریایی ما تاثیر نگذاشته بلکه شرایطی را به وجود آورده که ما الان هم در بخش فله و هم در بخش کانتینری بدون هیچگونه مزاحمتی و بدون هیچ مانع جدی تجارتمان در حال انجام است. حدود ۹۴ درصد تجارت خارجی ما از طریق دریا انجام می‌شود بنابراین خوشبختانه با دارا بودن دو ناوگان بزرگ کشتیرانی ملی و ظرفیتی که در دوره برجام ایجاد شد و ۶۰ درصد ظرفیت کشتیرانی افزایش پیدا کرد و همچنین سن کشتی های ما از ۱۶.۵ و ۱۷ سال به ۱۰ سال کاهش پیدا کرد و ما از از رتبه ۲۳ به رتبه ۱۳ رسیدیم که همه اینها باعث شد تجارت خارجی روانی داشته باشیم.