مذاکره فعلا نه ؛ تصمیم جدید تهران و واشنگتن

دیپلماسی ایرانی: جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا با اینکه بارها از بازگشت به برجام سخن گفته بود، اما تا امروز هیچ اقدام عملی انجام نداده است. حتی در چند هفته اخیر سطح تنش ها میان دو کشور تا حدودی بالاتر رفته است. دولت بایدن می گوید برای بازگشت آمریکا به برجام، نخست ایران باید به نقض مفاد توافق پایان دهد و به برجام بازگردد. از سوی  دیگر ایران گفته آمریکا باید تمام اقدامات تحریمی را لغو کند تا ایران به تمام تعهدات خود در چارچوب برجام عمل کند. اما تا امروز روند سیاست خارجی آمریکا در خصوص پرونده ایران بدون هر گونه عجله ای بوده است.

در یک ماهه اول ورود بایدن به کاخ سفید با اینکه به سرعت به قرارداد برجام برنگشته بود، اما به نظر می رسید که روند به سمت احیای برجام است. تا جایی که اعلام شده بود کره جنوبی با رضایت آمریکا پول‌هایی که به ایران بدهکار است پس خواهد داد. اما با بالا گرفتن تنش ها میان تهران و واشنگتن، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، گزارش برخی از خبرگزاری‌ها مبنی بر آزاد شدن بخشی از دارایی بلوکه شده ایران در بانک‌های کره جنوبی را تکذیب کرد. او گفته است تا زمانی که ایران در جهت اجرای تعهدات هسته‌ای خود گام برندارد، آزادسازی پول‌های بلوکه ایران در بانک‌های کره جنوبی انجام نمی شود. از طرف دیگر وزارت امور خارجه آمریکا به تازگی دو مقام سپاه پاسداران ایران را به اتهام نقض حقوق بشر، در لیست سیاه خود قرار داد.

چنین اقداماتی از بالا گرفتن تنش ها میان ایران و آمریکا نشان دارد. اما سرانجام روند احیای برجام با این شرایط به کدام سمت می رود؟

ردپای مذاکرات غیرمستقیم

شرایط هسته ای ایران و غنی سازی 20 درصد اورانیوم که مدتی است ایران آغاز کرده، اروپا و برخی کشورهای منطقه را نگران کرده است. با این روند بی شک اروپایی ها و کشورهای منطقه اجازه نمی دهند، وضعیت احیای برجام به اینگونه ادامه پیدا کند و سعی بر میانجی گری بیشتر خواهند کرد. 

بایدن ماه پیش اعلام کرد که تیم سیاست خارجی او حاضر به مذاکره با ایران است. اروپایی ها هم از دو طرف برای شروع مذاکرات به صورت غیر رسمی دعوت کرد که ایران این پیشنهاد را رد کرده است. با این حال جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا می‌گوید اگر چه مذاکرات مستقیمی میان ایران و آمریکا در زمینه برجام صورت نگرفته اما آمریکا به طور غیرمستقیم و از طریق شرکای اروپایی خود و دیگر کانال‌ها با ایران در تماس است.

این سخن از این نشان دارد که هم آمریکا و هم ایران می دانند چاره ای جزء احیای برجام باقی نمانده است. ایران تحت فشارهای اقتصادی دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ دچار مشکلات فراوانی شده است. از سوی دیگر غربی ها نیز نگران حضور منطقه ای و شرایط هسته ای ایران هستند و همچنین آمریکا به دلیل مشکلات داخلی و موضوعات مهمتری در سیاست خارجی خود از جمله چین و روسیه، به دنبال کاهش تنش در خاورمیانه است. بر همین اساس دو طرف راهی جز رسیدن به نقطه اشتراکی بر سر احیای قرارداد برجام نخواهند داشت. 

با این حال به نظر نمی رسد روند احیای برجام با سرعت زیادی اتفاق بیافتد. دولت بایدن نمی خواهد بدون مذاکره وارد روند احیای برجام شود و همچنین سعی دارد بازنده این بازی که دونالد ترامپ رقم زده نباشد. البته در داخل آمریکا هم در خصوص برجام اختلاف نظرهایی وجود دارد و بر همین اساس هنوز راهکار درستی ارائه نداده اند و سعی دارند توپ را در زمین ایران بیاندازند. با این حال باید دید دولت بایدن تا کجا این روند را ادامه می دهد؟