پایان ناکارآمدی

گروه سیاست مثلث‌آنلاین: دولت حسن روحانی آخرین جلسه هیئت دولتش را هم برگزار کرد تا چند روز دیگر شاهد روی کار آمدن دولت سید ابراهیم رئیسی باشیم. روحانی در هشت سال گذشته همواره در معرض مهم‌ترین نقدها قرار داشته است که به بهانه نزدیک‌شدن به پایان کار دولت به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

1. دولت روحانی به عنوان یک دولت کاملا غرب‌گرا شناخته می‌شود؛ دولتی که در تمام این‌سال‌ها به جای توجه به ظرفیت‌های داخلی تمام تلاشش را معطوف به جلب نظر کشورهای غربی کرد. در واقع روحانی مهم‌ترین وظیفه خود را توافق هسته‌ای با غربی‌ها می‌دانست و بر همین اساس همه انرژی دولت صرف این موضوع شد تا آنکه توافق‌نامه‌ای با نام برجام ماحصل تمام مذاکرات دولت با شش کشور غربی شد. روحانی تصور می‌کرد با برجام می‌تواند تمام مشکلات اقتصادی و دیپلماتیک ایران را حل کند اما به دلیل آنکه برجام از ضمانت اجرای خاصی برخوردار نبود، با خروج آمریکا از این توافق همه چیز برهم ریخت. روحانی حتی در آن شرایط هم دست از مثبت‌اندیشی نسبت به غربی برداشت و تصور می‌کرد که اروپایی‌ها جای خالی آمریکا را پر می‌کنند اما چنین نشد و عملا برجام یک سند شکست خورده شد. بعد از آن دولت همه چیز را رها کرد و به نوعی از امر کشورداری غافل ماند و عملا هیچ برنامه ویژه‌ای در کشور پیگیری نشد.

2. در ادامه برجام‌نگری‌های دولت روحانی عملا از ظرفیت دیپلماتیک کشور منحصر به غرب شد که همین موضوع باعث غفلت دولت از ظرفیت‌های دلیپلماتیک منطقه‌ای شد. ایران می‌توانست در شرایط تحریم با کشورهای همسایه ارتباط اقتصادی خوبی برقرار کند اما دولت روحانی حاضر به این کار نشد.

3. نقد دیگر بی‌توجهی روحانی به ظرفیت‌های اقتصادی و دیپلماتیک شرق آسیا بود. روحانی آن‌قدر غرق در غرب بود که بعد از انتعقاد برجام بی‌توجهی کامل به چین کرد تا حدی که مقامات چینی از این بی‌توجهی‌ها ناراحت شدند و عملا مناسبات سیاسی و اقتصادی ایران و چین در معرض خطر قرار گرفت.

4. یکی دیگر از انتقادهای عمده به دولت عدم توجه به ظرفیت دیپلماسی اقتصادی بود. گرچه محمدجواد ظریف وعده می‌داد که می‌خواهد از طریق دیپلماسی سرمایه خارجی جذب کشور کند، اما عملا هیچ اقدامی در این جهت برداشته نشد؛ موضوعی که اگر پیگیری می‌شد می‌توانست تا حد زیادی ضررهای دوران تحریم‌ها را جبران کند.

5. مهم‌ترین انتقاد شاید بی‌توجهی دولت حسن روحانی به ظرفیت‌های اقتصادی داخلی باشد. روحانی و همراهانش تصور می‌کردند آب خوردن مردم ایران هم در گرو ارتباط با غرب است به همین دلیل هیچ اقدامی برای فعال‌سازی ظرفیت‌های تولیدی انجام نشد و عملا بسیاری از کارگاه‌های تولیدی و کارخانه‌ها به تعطیلی و ورشکستگی کشانده شدند.

در پایان باید گفت که دولت حسن روحانی در هیچ زمینه‌ای نتوانست رضایت عمومی را داشته باشد و همین دلیل هم باعث شد که جبهه اصلاحات در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر به هیچ توفیقی نرسد.