راه سخت رئیسی در احیای سرمایه اجتماعی

گروه سیاست مثلث‌آنلاین: یکی از مهم‌ترین مشکلات سید ابراهیم رئیسی بدون تردید احیای سرمایه اجتماعی قوه مجریه است؛ به این معنا که فارغ از اینکه چه جناحی در دولت روی کار آمده است، عموم مردم به دلیل عملکرد هشت‌ساله روحانی و ناکارآمدی‌های مطلق دولت یازدهم و دوازدهم اعتماد خود را به نهاد دولت از دست داده‌اند و تصور می‌کنند که قوه مجربه رافع مشکلات‌شان نخواهد بود. پیامد به وجود آمدن چنین حالتی نوعی از دلزدگی سیاسی است که معمولا به بی‌تفاوتی مردم در قبال آنچه در عالم سیاست می‌گذرد منجر می‌شود. نمونه عینی چنین شرایطی را در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر مشاهده کردیم به نحوی که میزان مشارکت‌کنندگان نسبت به دوره‌های پیشین انتخابات به میزان قابل توجهی کمتر بود. در حقیقت چه آنهایی که رأی ندادند و چه آنهایی که رأی باطله در صندوق انداختند، یک پیام مشخص را مخابره کردند: «نه به وضعیت موجود» اما این «نه» مانند دوران گذشته با رأی سلبی بروز نکرد بلکه با نوعی قهر نسبی به خودنمایی کرد.

اما چه عواملی دست‌به‌دست هم داد تا سرمایه اجتماعی دستگاه اجرایی به شدن کاهش یابد؟ بی‌تردید ناکارآمدی دولت در زمینه‌های مختلف مردمی که امید به بهبود شرایط را داشتند، ناراضی کرد. عملکرد هشت‌ساله دولت حسن روحانی در زمینه‌های مختلف اعم از سیاست خارجی، اقتصاد، فرهنگ و البته توسعه زمینه نارضایتی عمومی را فراهم کرد. برجامِ روحانی و ظریف در شرایطی شکست خورد که شعار دولت رفع تمام محدودیت‌های بین‌المللی بود. از طرفی عدم مدیریت اقتصادی دولت و عدم توجه به ظرفیت‌های داخلی برای تولید باعث بیکاری گسترده و گسترش فقر در جامعه شد. ارز هم به دلیل تحریم‌ها و البته به دلیل نداشتن ارتباط اقتصادی ایران با کشورهای همسایه به کشور وارد نشد تا ارزش پول ملی روز به روز کاهش یابد. بر همه اینها باید پاسخگو نبودن دولت را هم بیفزاییم. دولت روحانی هیچگاه صادقانه با مردم از مشکلات سخن نگفت و تمایل نداشت که مردم را در جریان جزئیات امور قرار دهند. این شرایط باعث شد که مردم فقری بی‌سابقه را تجربه کنند که مشکلات معیشتی مردم باعث بروز اعتراضات دی ماه 96 و آبان 98 شد که متعاقبش هزینه‌های بسیاری به مردم و کشور وارد آمد.

همه اینها باعث زایل شدن اعتماد عمومی به دولت به عنوان دستگاه اجرایی کشور شد و اگر در گذشته مردم عملکرد دولت را به حساب این جناح یا آن جناح می‌گذاشتند، اکنون تصور می‌کنند که دولت اساسا نمی‌تواند کاری از پیش ببرد. در این شرایط سید ابراهیم کار بسیار سختی در پیش دارد زیرا در قدم نخست باید اعتماد از دست‌رفته را احیا کند که در این مسیر چاره‌ای ندارد جز آنکه با مردم صادقانه سخن بگوید؛ راهی که رهبر انقلاب هم در مراسم تنفیذ ریاست‌جمهوری به دولت جدید نشان دادند. دولت رئیسی اگر بتواند صادقانه با مردم حرف بزند و مشکلات را بدون هیچ پرده‌پوشی با مردم در میان بگذارد و ظرفیت‌ها و محدودیت‌ها را مشخص کند اعتماد عمومی افزایش می‌یابد و قدم مهم دیگر هم نشان‌دادن عزم اجرایی بالای دولت است؛ به این معنی که دستِ‌کم مردم مشاهده کنند که دولت اقداماتی عینی و اجرایی و واقعی برای رفع مشکلات‌شان انجام می‌دهد.

به هر روی سید ابراهیم رئیسی مسیر سختی برای بازیابی اعتماد عمومی در پیش دارد؛ موضوعی که حتما مهم‌ترین گام در جهت رفع مشکلات عمومی است زیرا امروز اگر کمک و اعتماد مردمی به دولت در کار نباشد، هیچ مشکلی رفع نخواهد شد.