ائتلاف اصولگرایان با راست سنتی / افزایش آرای عارف، لاریجانی را تهدید کرد
شاید کمتر کسی تصور می‌رود که روزهای آرام مجلس دهم ناگهان در روز برگزاری انتخابات هیات‌رئیسه این چنین متفاوت شود. یک روز شلوغ، پرحاشیه و نفسگیر.
از نشانه‌ها پیداست که حتی خود لاریجانی هم تصور نمی‌کرد به این دشواری بتواند ریاستش بر پارلمان را تمدید کند. خطر نماینده معمولی شدن از کنار گوش او گذشته است. نزدیک بود او بعد از سال‌ها روی یکی از صندلی‌های پایین پارلمان جایی بیابد. او اما با اندک فاصله از محمدرضا عارف توانست ریاست مجلس را در اختیار خود نگه دارد. حالا او دوباره در کاراکتر قبلی خود است با این تفاوت که هم آرایش سیاسی مجلس به هم ریخته است و هم خط و خطوط‌های سابق میان جریان‌های سیاسی درون و بیرون مجلس.
روایت یک روز سخت
انتخابات هیات‌رئیسه سال سوم مجلس دهم در حالی صبح زیر هرم سبز بهارستان برگزار شد که از یکی دو هفته قبل، خبرهای جسته و گریخته‌ای از مجلس بیرون می‌آمد که از رقابت نسبتا سخت‌تر «علی لاریجانی» با «محمدرضا عارف» برای تداوم ریاست مجلس حکایت داشت اما این سختی رقابت نه به‌خاطر ویژگی‌های دو رقیب، بلکه به خاطر اعلام فراکسیون نمایندگان ولایی برای اعلام گزینه جدیدی برای ریاست مجلس بود؛ این گزینه هم کسی نبود جز «حمیدرضا حاجی‌بابایی» نماینده مردم همدان که از حدود یک سال پیش و به دلیل عدم مرزبندی شفاف طیف نزدیک به لاریجانی در مسائل مهم کشور و مجلس، «فراکسیون نمایندگان ولایی» را به ریاست خود تشکیل داد. تقریبا از دو روز قبل از آن، به‌طور قطعی مشخص شد که لاریجانی، نامزد فراکسیون موسوم به «مستقلین»، حاجی‌بابایی نامزد «نمایندگان ولایی» و عارف گزینه مورد حمایت «امید» برای نشستن بر صندلی رئیس هستند و همین، کار نماینده قم را برای تداوم ریاستش در سال سوم سخت‌تر می‌کرد. شاید همین سختی کار بود که باعث شد علی لاریجانی آخرین فرصت‌ها را هم غنیمت بشمرد و در ساعات اولیه صبح چهارشنبه با ۱۷۱ نفر از نمایندگان جلسه بگذارد. جلسه‌ای که به گفته مهرداد لاهوتی نماینده لنگرود و سخنگوی فراکسیون مستقلین، نشست «هم‌اندیشی حامیان لاریجانی» بوده و از ۳ فراکسیون نمایندگان ولایی، امید و مستقلین در آن حضور یافته‌اند و علی لاریجانی هم شخصا در آن سخنرانی کرده است. با وجود برگزاری این جلسه و عدد ۱۷۱ نفری اعلام‌شده برای «حامیان لاریجانی»، اما وقتی کارت‌های رای از گلدان‌ها بیرون آمد و شمارش شد، مشخص شد واقعیت کف مجلس طور دیگری بوده است؛ عارف ۱۱۴ رای، حاجی‌بابایی ۵۴ رای و لاریجانی ۱۰۱ رای. نتیجه آرا و عدم کسب حدنصاب ۱۳۶ رای برای ریاست (با توجه به ۲۷۲ رای مأخوذه)، باعث شد تا انتخاب رئیس به دور دوم برود؛ فرآیندی که اگر انصراف یکی از سه نامزد نبود، حتما سخت‌تر و غیرمنتظره‌تر می‌شد، اما با اعلام انصراف – شاید مصلحت‌اندیشانه – حاجی‌بابایی به نفع لاریجانی، فضا تغییر کرد و در نهایت علی لاریجانی با ۱۴۷ رای در مقابل ۱۲۳ رای عارف برای سومین سال بر صندلی ریاست مجلس دهم نشست.
رقابت‌های لب مرزی
بعد از این مرحله، سه مرحله دیگر باقی ماند تا ترکیب هیات‌رئیسه سال سوم مجلس دهم و وزن سیاسی آن مشخص شود؛ انتخاب دو نایب‌رئیس، ۶ دبیر و ۳ ناظر (کارپرداز) هیات‌رئیسه. در مرحله انتخاب نواب رئیس، «مسعود پزشکیان، عبدالرضا مصری، علی مطهری، هادی قوامی و محمد دهقان» اعلام نامزدی کردند که با انصراف دهقان، رقابت میان چهار گزینه دیگر شکل گرفت و در نتیجه آن، پزشکیان و مطهری در جایگاه نواب اول و دوم رئیس ابقا شدند، البته مطهری صندلی «نایب‌رئیس دوم» را تنها با اختلاف ۹ رای بالاتر از مصری مجددا تصاحب کرد. در مرحله بعد، نوبت به انتخاب ۶ دبیر هیات‌رئیسه رسید که انگار این دور از رقابت برای اهالی بهارستان شوق‌انگیزتر بود؛ ۲۲ نفر برای شش صندلی نامزد شدند و در نتیجه آن، از مجموع ۲۷۸ رای مأخوذه، «محمدعلی وکیلی با ۱۳۴ رای، علی‌اصغر یوسف‌نژاد با ۱۲۹ رای، سیدامیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی با ۱۲۹ رای، علیرضا رحیمی با ۱۰۴ رای، احمد امیرآبادی فراهانی با ۹۸ رای و اکبر رنجبرزاده با ۹۵ رای» به عنوان دبیران هیات‌رئیسه انتخاب شدند؛ البته به دلیل رای مساوی ۹۵تایی محمدحسین فرهنگی و اکبر رنجبرزاده، میان این دو قرعه‌کشی شد و در نتیجه فرهنگی از ترکیب هیات‌رئیسه بازماند. در گام آخر نیز نوبت به انتخاب سه ناظر هیات‌رئیسه رسید که در این مرحله هم ۱۳ نفر نامزد شدند و در نهایت از ۲۴۱ رای «اسدالله عباسی با ۹۶ رأی، بهروز نعمتی با ۹۶ رأی و محمد آشوری تازیانی با ۸۹ رأی» مانند سال قبل نظر مجلس را جلب کردند و در جایگاه ناظران ابقا شدند. به این ترتیب، صندلی رئیس با کمک نامزد «نمایندگان ولایی» به «مستقلین» رسید و ترکیب سیاسی بخش‌های دیگر هیات‌رئیسه نیز به این شرح شکل گرفت: نواب رئیس؛ دو نفر از «امید»، کارپردازان؛ یک نفر از «نمایندگان ولایی»، یک نفر از «مستقلین» و یک نفر (آشوری تازیانی) نامعلوم یا حداقل بینابین ولایی و مستقلین.
راز آرای لاریجانی و عارف
انتخابات هیات‌رئیسه سال سوم مجلس دهم هم گذشت اما روند نفسگیر انتخاب رئیس نشان داد که روند مدیریت علی لاریجانی در مجلس دهم خروجی مطلوبی برای وی نداشته است. او که در سال نخست مجلس دهم با ۲۳۷ رای و در سال دوم آن با ۲۰۴ رای ریاست خود را بر مجلس تثبیت کرده بود، این بار با ۱۴۷ رای آن هم به مدد اعلام انصراف یک گزینه دیگر و در یک انتخابات دو مرحله‌ای، از گذرگاه سخت خود عبور کرد و بر صندلی ریاست نشست.
این پیروزی البته به مدد کناره‌گیری حاجی‌بابایی از نامزدی بود. رخدادی که با واکنش‌های بسیاری مواجه شد. سید‌حسین نقوی‌حسینی، سخنگوی فراکسیون ولایی در این مورد گفته است: «به نظر من کناره‌گیری حاجی بابایی خیلی طبیعی بود، به این جهت که در رقابت فراکسیون امید با فراکسیون‌های دیگر، رقابت فراکسیونی بود اما فراکسیون ولایی و مستقلین نقاط مشترک بیشتری داشتند. به نظر من قابل پیش‌بینی و طبیعی بود که آقای حاجی‌بابایی به نفع لاریجانی کنار برود، به نفع عارف که نمی‌توانست کنار برود.» او با اشاره به اینکه برخی می‌گویند اقدام حاجی بابایی نوعی تبلیغ حین انتخابات بود و این خلاف قوانین است، گفت: «هیچ خلافی صورت نگرفته، همه افراد تبلیغ می‌کنند و انتخابات هم محل وزن‌کشی است. تصمیم حاجی‌بابایی مصوبه فراکسیون نبود، تصمیم رئیس فراکسیون بود که بدون مشورت با بقیه اعضا صورت گرفت، قرار نبود ائتلافی صورت بگیرد و کناره‌گیری به نفع لاریجانی تصمیم شخصی حاجی‌بابایی بود.»
خلاف عرف بود
محمدرضا تابش، عضو فراکسیون امید هم درباره ائتلاف نانوشته فراکسیون ولایی و مستقلین که منجر به انصراف حاجی بابایی به نفع علی لاریجانی شد، گفته است: «تا جایی که ما در جریان بودیم، فراکسیون اصولگرایان هم قصد وزن‌کشی داشت و می‌خواست به نوعی وزن خود را در انتخابات تعیین کند.» تابش در خصوص چرخش ناگهانی حاجی‌بابایی به سمت ائتلاف و کناره‌گیری گفت: «حمیدرضا حاجی بابایی و فراکسیون اصولگرایی نسبت به مدیریت مجلس بسیار منتقد بود اما اینکه چرا به‌طور ناگهانی تغییر موضع دادند جای سوال دارد، چراکه در بازی‌ها و میادین سیاسی این چرخش ناگهانی معنا و مفهومی ندارد.» عضو فراکسیون امید مجلس با انتقاد از اینکه نباید از تریبون مجلس که بازخورد گسترده‌ای در رسانه‌ها و افکار عمومی دارد این حرکات ناگهانی را انجام داد، تصریح کرد: «به نظر من اینکه تصمیماتی خلاف عرف و قوانین سیاسی را از پشت تریبون مجلس و به این شکل به نمایش بگذاریم، نوعی هنجارشکنی است. فراکسیون اصولگرایی ترکیبی از چند طیف است، تعدد فراکسیون‌ها در یک فراکسیون ایجاد مشکل کرده است اما امیدواریم در پیشبرد برنامه‌های فراکسیونی که کمک به دولت است همه فراکسیون‌ها از جمله اصولگرایی موفق باشند. این رای و این انتخابات پیام‌های زیادی داشت که امیدوارم برخی عبرت بگیرند. مهم‌ترین پیام این انتخابات تغییر در روش‌های مدیریتی و تجدید نظر در آنها بود.»
لاریجانی مدیون رای فراکسیون اصولگرایان است
نماینده مردم اصفهان انصراف حاجی‌بابایی به نفع علی لاریجانی را ایثار از جانب کاندیدای نمایندگان ولایی عنوان کرد. حجت‌الاسلام احمد سالک نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به انتخاب هیات‌رئیسه جدید مجلس، ابراز امیدواری کرد که این انتخاب به نفع کشور و مردم باشد. وی با اشاره به حوادث انتخابات هیات‌رئیسه مجلس گفت: «این موضع نیازمند تحلیلی است که چگونه یک فراکسیون اصولگرا (نمایندگان ولایی) به این جمع‌بندی رسید که به صورت مجزا وارد عرصه انتخابات شود و پیامی را به مردم و جامعه ارائه دهد. فراکسیون به‌دنبال این بود که به جامعه بگوید این‌گونه نیست که ما تنها در تمامی مسائل داخلی مجلس شریک باشیم و مردم باید از این موضوع آگاه باشند. در نشست فراکسیون پس از ساعت‌ها بحث و بررسی به این نتیجه رسیدیم که ما باید لیست جداگانه برای هیات‌رئیسه ارائه و اعلام کنیم. زمانی که لیست مجزای فراکسیون اصولگرایان ارائه شد، التهابی در صحن مجلس به وجود آمد و فراکسیون‌های مستقلان و امید نیز تلاش‌های گسترده‌ای کردند. در گام اول ما به این نتیجه رسیدیم اعلام موضع فراکسیون چقدر دارای اهمیت است و بر معادلات تاثیر می‌گذارد و نکته دوم اینکه در کشیده‌شدن انتخابات به دور دوم حاجی‌بابایی ایثار کرد زیرا وی می‌توانست کنار نکشد اما ترجیح داد برای منافع مجلس و ملت کنار بکشد. آقای حاجی‌بابایی می‌توانست در صحنه بماند اما شرایط مجلس را بررسی کرد و به این نتیجه رسید که به نفع ملت است که وی کنار بکشد، البته پیام خود را نیز به ملت داد.» سالک در خاتمه عنوان کرد که آقای لاریجانی در چنین وضعیتی مدیون رای فراکسیون اصولگرایان است.
امیدواریم روحیه اصولگرایی لاریجانی برگردد
در اظهارنظری دیگر محمدعلی پورمختار، عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اعلام کاندیداتوری سه فراکسیون سیاسی مجلس برای ریاست مجلس نشان‌دهنده انتقاد به عملکرد هیات‌رئیسه مجلس بود گفت: «این فراکسیون به‌رغم انتقادات جدی به رفتارهای لاریجانی، برای عدم رای‌آوری عارف به او رای داد و امیدوار است روحیه اصولگرایی لاریجانی در این دوره برگردد.» محمدعلی پورمختار اظهار کرد: «اینکه فراکسیون‌های سیاسی مجلس برای ریاست مجلس کاندیدا معرفی کردند این پیام را داشت که هیات‌رئیسه باید به شأن و جایگاه مجلس و نمایندگان توجه کنند. ما شاهد این بودیم که استیضاح‌هایی که در مجلس مطرح شد تبدیل به افتضاح شد، یا سوالات و تحقیق و تفحص‌هایی که به هیات‌رئیسه می‌رود گم و بایکوت می‌شود. نمایندگان هم اثر همین رفتارها را نشان دادند و گفتند که در واقع می‌خواهند یک مجلس قوی داشته باشند. این موضوع ربطی به دیدگاه سیاسی ندارد، بلکه مجلس باید اقتدارش را در قبال دو قوه دیگر حفظ کند؛ خصوصا دولت که در دو سال گذشته تقریبا با مجلس یکی شده و تلقی این است که هر چه دولت دوست دارد در مجلس اجرا می‌شود. این پیامی بود که امیدواریم در طول سال آینده تغییرش را حس کنیم.»
پورمختار با بیان اینکه انصراف حاجی‌بابایی به نفع لاریجانی یک تصمیم آنی بود، گفت: «این تصمیم در صحنه انتخاب رخ داد؛ در واقع آن جهاتی که باعث شد دو فراکسیون به عنوان ولایی و مستقلین شکل بگیرد زمینه‌اش در حال از بین رفتن است و می‌تواند در آینده این دو را به یک فراکسیون واحد تبدیل کند. اگرچه نیاز به اصلاح رفتار کسانی که فراکسیون اول را دو شقه کردند و اختلاف ایجاد کردند، وجود دارد.» عضو فراکسیون ولایی با بیان اینکه ترس از پیروزی عارف از دلایل رای نمایندگان ولایی به لاریجانی بود، گفت: «این تصمیم نشان‌دهنده این بود که به‌رغم نقدهای جدی که به رفتار آقای لاریجانی بوده و هست، در یک مقطع حساس ارجاع به اصل اتفاق می‌افتد و ان‌شاءالله وجهه و روحیه اصولگرایی آقای لاریجانی هم در این دوره برگردد و ایشان هم باید مطمئن باشد که در این جریان می‌تواند موفق‌تر عمل کند.»
پشیمان نیستیم
عبدالرضا هاشم‌زایی، نماینده تهران و عضو فراکسیون امید هم در اظهارنظری به تحلیل انتخابات هیات‌رئیسه پرداخت و گفت: «ما در حال حاضر و در هیات‌رئیسه حداکثر هستیم. قبل از انتخابات هیات‌رئیسه، قرار بود هر سه فراکسیون تا آخر بایستند. اما ولایی‌ها رسما و با بلندگو اعلام کردند که به نفع لاریجانی کنار می‌روند. اعلام انصراف به نفع یک کاندیدا از پشت‌تریبون شاید خلاف آیین‌نامه نبود اما خلاف عرف بود چون در آن تبلیغات انجام شد. باید تنها اعلام می‌کردند که فراکسیون ولایی از انتخابات ریاست مجلس انصراف می‌دهد.»
هاشم‌زایی ادامه داد: «از اینکه فراکسیون امید کاندیدای مستقل برای ریاست مجلس داشت، پشیمان نیستیم. از مجلس اول تاکنون تنها سالی که در انتخابات ریاست مجلس رقابت بود، امسال است. چه آن زمان که مرحوم آقای هاشمی رئیس بود و چه بعد از آن رقابت جدی برای انتخاب رئیس نداشتیم؛ البته در یک انتخابات میان آقای حداد و لاریجانی رقابت ضعیفی بود. اما رقابت جدی در این 40 سال اتفاق نیفتاده بود جز امسال که رقابت هم واقعی بود و هم جدی؛ منتها در آخر برخلاف صحبت‌هایی که شده بود، عمل کردند. باتوجه به تبلیغاتی که علیه فراکسیون امید در بیرون از مجلس انجام‌شده بود، قدرت فراکسیون را نشان دادیم. جامعه متوجه شد که اکثریت را در مجلس نداریم اما بزرگ‌ترین فراکسیون اکثریت در مجلس هستیم. بنابراین انتظارات باید بر‌اساس توان ما باشد و به نظر من پیام روشن است.» این نماینده مجلس تاکید کرد: «من معتقدم اگر دسترسی به بلندگوهای رسمی کشور عادلانه باشد باید صدای ما بلندتر از سایر جریانات سیاسی شنیده شود. اما متأسفانه الان عکس این موضوع صادق است.»
هر چه هست به نظر می‌رسد هم آرایش سیاسی مجلس تغییر کرده و هم البته آرایش سیاسی کشور. این انتخابات پیام‌های مهمی داشت.
دیدگاه تان را بنویسید