گفت‌وگو با فواد ایزدی
مذاکره موشکی احتمال حمله نظامی را افزایش میدهد
هفته گذشته تعدادی از فعالان سیاسی با نوشتن نامه‌ای خطاب به مسئولان عالی‌رتبه نظام خواستار بازنگری در تصمیمات اساسی و مذاکره مستقیم با آمریکا شدند. هفته‌نامه مثلث در گفت‌وگویی با فواد ایزدی، استاد دانشگاه تهران این موضوع را بررسی کرده که آیا در این مقطع مذاکره با آمریکا اقدام درستی است و آیا می‌توان به شخصی چون ترامپ اعتماد کرد یا خیر.
با توجه به نامه فعالان سیاسی به رهبری درباره مذاکره با ترامپ، به نظر شما در این مقطع مذاکره با آمریکا اقدام درستی است؟
در حقیقت مذاکره ابزاری در سیاست خارجی کشورهاست که گاهی امکان استفاده درست و مناسبی از آن وجود دارد و گاهی نباید از این ابزار استفاده کرد زیرا مذاکره با هدف دستیابی به توافق صورت میگیرد، در توافق هم علاوه بر امتیازگیری باید امتیاز هم داد؛ بعضی مواقع طرف مقابل خواهان گرفتن امتیاز در حوزههایی است که از خط‌قرمزهای کشور محسوب می‌شود و نمیتوان امتیاز داد، بنابراین مذاکره مفهومش را از دست خواهد داد. به عنوان مثال ایالات‌متحده آمریکا میخواهد از ایران در حوزه موشکی امتیازاتی بگیرد، به فرض ایران هم تصمیم بگیرد در حوزه موشکی با آنها توافق کند به این معنا که اگر الان برد موشکهایمان دو هزار است آن را به هزار کاهش دهیم. اما مساله اینجاست که اگر ایران بخواهد در توافق با آمریکا برد موشکهایش را محدود کند، واشنگتن خواهان راستی‌آزمایی می‌شود. این در حالی است که جمهوری اسلامی نمیتواند نقشه سایتهای موشکی خود را در اختیار آمریکا قرار دهد و اینجا مساله امنیت ملی
مطرح می‌شود.
چرا در موضوع هسته‌ای ایران وارد مذاکره شد و چه تفاوتی با بحث‌های امروز دارد؟
اگر تهران در حوزه هسته‌ای وارد مذاکره شد به این دلیل است که در حوزه هسته‌ای هم محدودیتهایی را میتوانستیم بپذیریم و هم در انتهای روند مذاکره خطر سنگینی ایران را تهدید نمیکرد. اما در حوزه موشکی شرایط فرق می‌کند و اگر کشور در این حوزه ضعیف شود یا سایتهای موشکی‌اش برای طرف مقابل شناخته شود امنیت کشور به خطر میافتد و امکان حمله نظامی برای طرف مقابل فراهم می‌شود. برخی تصور میکنند که مذاکره احتمال حمله نظامی را کمتر می‌کند اما باید گفت که مذاکره در رابطه با مساله موشکی احتمال حمله نظامی را افزایش میدهد، بنابراین مذاکره به نسبت برخی عوامل میتواند خوب یا بد باشد. این عوامل عبارتند از موضوع مورد مذاکره و طرف مذاکره. در بحث هسته‌ای مذاکره جایز است و در بحث موشکی نیست.
در حال حاضر شخصیت ترامپ چقدر در بحث مذاکره با آمریکا و عدم‌تمایل ایران به این امر تاثیرگذار است؟
دونالد ترامپ هم فردی غیر‌قابل پیش‌بینی و هم غیر‌قابل‌اعتماد است که همین مساله ایران را نسبت به مذاکره با آمریکا به رهبری این فرد بی‌میل می‌کند. از دیگر سو 12 بندی که مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا بعد از خروج از برجام به ایران ارائه کرد اینگونه نشان میداد که آن شروط برای کشوری که در جنگ شکست‌خورده، میخواهد تسلیم شود و این قسم تعهدات را میپذیرد نگاشته شده است. بنابراین باید گفت اگر ایالات‌متحده حقیقتا مایل به مذاکره با ایران بود باید در ابتدا تعهدات مساله هسته‌ای که مورد توافق هم قرار گرفته بود را اجرا و بعد از آن درخواست مذاکره مجدد در موضوعات دیگر را طرح میکردند. درواقع کاخ سفید به‌دنبال مذاکره با ایران نیست و هدف آنها از طرح چنین مسائلی ایجاد تنش در داخل ایران است.
رئیس‌جمهور آمریکا بعد از خروج از برجام بارها از معامله بزرگ با ایران سخن گفته است. به نظر شما چنین معامله‌ای امکان‌پذیر است؟
همان‌طور که پیش از این گفتم آمریکا به‌دنبال معامله با ایران نیست زیرا اگر چنین درخواستی داشتند معامله قبلی را به‌هم نمیزدند و به تعهدات‌شان عمل میکردند؛ بنابراین این صحبتهایی که ترامپ مطرح می‌کند درواقع یک عملیات روانی برای ایجاد اختلاف درون کشور است.
باتوجه به اینکه آمریکا حتی نسبت به متحدین خود هیچ‌گونه تعهدی ندارد و به توافقاتی که امضا کرده نیز پایبند نیست، در چه شرایطی باید دوباره با آنها مذاکره کنیم و این بار چه امتیازات تازهای باید به‌آمریکا بدهیم؟
هرگاه آمریکا به تعهدات پیشین خود در مذاکره قبلی عمل کرد، بعد از آن می‌توان در حوزههای دیگر وارد مذاکره شد. درواقع لزومی ندارد در موضوعاتی که پیش از این مورد مذاکره قرار گرفته و توافق شده مذاکره مجدد صورت گیرد ضمن آنکه مذاکره در حوزههای دیگر هم منوط به اجرای تعهدات پیشین است.
به نظر شما هیات حاکمه آمریکا چه نگاهی به حاکمیت ایران دارد؟
آنها تصور میکنند که عده‌ای در داخل ایران هستند که میتوانند امتیاز بیشتری به آمریکا بدهند. به همین خاطر با فشار و تحریم بیشتر درصدد گرفتن امتیاز از ایران توسط این عده هستند. ضمن اینکه هدف اصلی آنها سرنگونی حکومت جمهوری اسلامی ایران است؛ آنها تا جایی که توان داشته باشند تمرکزشان بر سرنگونی حکومت است، اگر هم به این هدفشان دست نیابند تصورشان این است که ایران ضعیف می‌شود و پای میز مذاکره به آنها امتیازات بیشتری میدهد. بنابراین اقداماتی هم که انجام میدهند براساس همین طراحی است، پس آمریکا به‌دنبال مذاکره واقعی و تعامل با ایران نیست.
با این حساب آیا می‌توان گفت مذاکره دوباره به معنای نتیجه‌دادن فشارهای آمریکا علیه ایران است؟
بله، در شرایط فعلی و با وضعیت موجود که توضیح دادم اگر مذاکره مجدد صورت پذیرد ترامپ اینگونه استنباط خواهد کرد که ایران تحت فشار ایالات‌متحده مجبور به مذاکره شده است. بنابراین با این تصور سیاست پیشین را پی میگیرد و فشار را بر ایران
افزایش میدهد.
در راستای صحبتهای پیشین آیا مذاکره در این شرایط موجب نمی‌شود ترامپ دست بالا را بگیرد به ویژه در شرایطی که گمان می‌کند در مذاکرات با پیونگ‌یانگ یک برگ برنده کسب کرده است؟
کره‌شمالی به دلیل ادراکی که از رفتار آمریکایی‌ها داشته دریافته که آنها زبان زور را بهتر میفهمند، به همین خاطر از موضع قدرت با آنها وارد مذاکره شده است. به عبارت دیگر در مذاکره با طرف آمریکایی اگر از موضع ضعف گفت‌وگو شود مذاکره با شکست مواجه می‌شود. در شرایط فعلی ایران دستاوردهای هسته‌ای پیشین خود را که به‌دنبال آن برجام صورت پذیرفت را دیگر ندارد، به همین خاطر اگر مذاکراتی انجام بگیرد، نتیجه مثبتی به همراه نخواهد داشت.
دیدگاه تان را بنویسید