گفتوگوی ابراهیم فیاض با مثلث
ترامپ پراگماتیست است
دولت روحانی از زمانی که روی کار آمد، در حوزه سیاست خارجی نگاه به غرب را دنبال می‌کرد. این رویکرد همیشه مورد نقد اصولگرایان قرار داشت تا زمانی که ترامپ از برجام خارج شد و روحانی نیز در ادبیاتش نسبت به غرب مخصوصا آمریکا تجدیدنظر کرد. اوج این تغییر مواضع از چند هفته گذشته در سخنان روحانی مشهود و ملموس شد به طوری که واکنش ترامپ را در پیش داشت. خیلی از چهره های اصولگرا در مقام تمجید و سپاسگزاری از رئیس‌جمهور برآمدند. با ابراهیم فیاض درباره چرایی تغییر مواضع روحانی به گفت‌وگو نشستیم. او معتقد است:«روحانی و دولتمردانش همه عاشق غرب هستند. چندی قبل یک سخنرانی علیه آمریکا انجام داد که به ظاهر خیلی تند بود اما وقتی جملات را نگاه کنیم همه جملات التزامی هستند مثلا «آمریکا نمی‌تواند به ایران فشار آورد» یا «آمریکا نمی‌تواند جلوی صدور نفت ایران را بگیرد» و غیره. به عبارت دیگر هیچ‌گاه خطاب به آمریکا نگفت «غلط می‌کنید» و «ظالم هستید». دقیقا صحبت‌های روحانی مثل عاشقی است که به معشوق التماس می‌کند و می‌گوید «تو نمی‌توانی من را ول کنی.»
*ترامپ در موضع‌گیری اخیر خود اعلام کرد حاضر است با رئیس‌جمهور ایران در هر مکانی و بدون قید‌و‌شرط مذاکره کند. برخی این را عقب‌نشینی دولت واشنگتن در مقابل تهران تحلیل کردند و در مقابل نیز کسانی بودند که گفتند ترامپ قصد انحراف افکار عمومی جهان را داشت و نباید وارد بازی او شد. تحلیل شما چیست؟
ترامپ پراگماتیست محض است یعنی خود را مأمور به نتیجه می‌داند نه وظیفه. موقعی که ایران تهدید کرد تنگه‌ها را خواهد بست، دو ناوچه فوق‌پیشرفته آمریکایی در باب‌المندب پیشرفته‌ترین ناوچه آمریکایی متعلق به عربستان هدف موشک قرار گرفتند و پرسنل‌شان هم کشته شدند. در واقع قصه‌های افسانه‌ای ضدموشک‌بودن این ناوچه زیر سوال رفت و سعودی‌ها برای آنکه آبروریزی نشود اعلام کردند نفتکش‌ها مورد هدف موشک قرار گرفتند، بنابراین آمریکا فهمید قصه جدی است و ایران تهدیدش را عملیاتی خواهد کرد. در مجموع موضع اخیر ترامپ را در این قالب می‌توان تحلیل کرد. ترامپ همانند دیگر دیکتاتورها ترسو است بنابراین وقتی کمی زور ببیند سریع عقب‌نشینی می‌کند و همین اتفاق افتاد. اما ظرف چند ساعت سروصدا در جهان به راه افتاد که استراتژی ترامپ در مقابل ایران شکست خورد از این جهت پمپئو موضع‌گیری دیگری انجام داد و سه شرط را برای مذاکره با ایران اعلام کرد. معتقدم در سه ماه آینده تحولات جهانی زیادی رخ خواهد داد.
به نظر شما واکنش آقای روحانی به این صحبت ترامپ چه می‌تواند باشد؟
روحانی دنبال مذاکره با طرف مقابل است. روحانی هیچ‌گاه نخواسته واقعیت‌ها را ببیند چون به‌شدت تقلیدگرا و محافظه‌کار است روحانی نیز درک درستی از غرب ندارد به‌شدت فرمول‌هایش در مقابل غرب ابتدایی و عوام‌زده است.
به نظر شما رئیس‌جمهور دست به تغییر ترکیب اعضای کابینه می‌زند؟
خیر. هرگز چنین کاری نمی‌کند. حسن روحانی به لحاظ سیاسی شخصیتی محافظه‌کار است، بنابراین هیچ تغییر رادیکالی در مسیر خود و دولت نمی‌دهد. دنبال کسانی می‌گردد که اصل و ریشه جریان را قبول داشته باشند، در واقع فقط دنبال تغییر ظاهر و فرم‌هاست نه ماهیت و محتوا.
اخیرا شاهد تغییر ادبیات حسن روحانی در مقابل آمریکا هستیم. مواضع صریح و آشکاری در مقابل دولت واشنگتن و حتی شخص ترامپ می‌گیرد، برخی این مساله را ظاهری می‌دانند نه باطنی، نظر شما چیست؟
روحانی به عنوان رئیس‌جمهور محافظه‌کار ساختار جهانی را پذیرفته است، در حالی‌که این ساختار جهانی در حال اضمحلال پیش‌بینی می‌شود.
از چه جهت ساختار جهانی را رو به اضمحلال می‌بینید؟
ساختار کنونی جهانی بر پایه تسلط تمدن غربی بر دنیا بنا شده است. روحانی همین را مفروض واقعی درنظر گرفته و معتقد است بر همین مبنا باید سیاست‌گذاری انجام داد، مثلا می‌گوید باید با آمریکا مذاکره کرد. اما چرا ساختار جهانی کنونی رو به اضمحلال است؟ چون کشورهایی همچون روسیه، هند، چین، کشورهای آمریکای لاتین و حتی اتحادیه اروپا در حال خروج از این ساختار هستند.
اما کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به ویژه عربستان برای تقویت روابط خود با آمریکا هیچ فرصتی را از دست نمی دهند.
کشورهای بدبخت و بیچاره مثل عربستان که وابسته نفتی و سیاسی به آمریکا هست چنین رویکردی دارند اما بقیه جهان رویه خروج از ساختار کنونی جهانی را پیش گرفتند.
شاید تا پیش از خروج ترامپ از برجام، روحانی و دولتش نگاه به غرب را در دستورکار خود داشتند اما بعد از آن به ویژه در هفته‌های اخیر مواضع ضدآمریکایی روحانی برکسی پوشیده نیست، چرا شما همچنان معتقدید که نگاه روحانی در حوزه سیاست خارجی تغییر ماهیتی پیدا
نکرده است؟
تز محافظه‌کاری بازگشت به عقب است. دولت روحانی مشابه‌دولت هاشمی‌رفسنجانی است. دولت هاشمی نیز وقتی سال 68 روی کار آمد بازگشت به عقب بود. الان هم دولت روحانی بازگشت به عقب کرد. در نتیجه روحانی و دولتمردانش غرب را دوست دارند. چندی قبل یک سخنرانی علیه آمریکا انجام داد که به ظاهر خیلی تند بود اما وقتی جملات را نگاه کنیم همه جملات التزامی هستند مثلا «آمریکا نمی‌تواند به ایران فشار آورد» یا «آمریکا نمی‌تواند جلوی صدور نفت ایران را بگیرد» و غیره. به عبارت دیگر هیچ‌گاه خطاب به آمریکا نگفت «غلط می‌کنید» و «ظالم هستید».
با توجه به آنکه 13 مرداد بخش اول تحریم‌ها اعمال می‌شود، رویکرد حسن روحانی در مقابل آمریکا چه خواهد بود؟
همان کاری را می‌کند که هاشمی رفسنجانی در زمان امام انجام داد. هاشمی رفسنجانی اعتقادی به جنگ نداشت، بنابراین کاری که بنی‌صدر اول جنگ انجام داد او در آخر جنگ کرد. یعنی کارها و تصمیم‌گیری‌ها را معطل گذاشت تا هیچ کاری انجام نشود، بعد وقتی وضعیت به بن بست رسید، پیش امام رفت و گفت «قطعنامه 598 را باید پذیرفت». امام در اطلاعیه پذیرش قطعنامه می‌نویسد «من تا دیروز می‌گفتم بجنگید اما امروز می‌گویم نجنگیم» یعنی این‌طور کشور را به بن بست می‌رسانند. امروز کاری که این دولت می‌کند به این صورت است که هیچ تحرکی از خود نشان نخواهد داد و کارها را رها می‌کند. کمااینکه می‌بینیم حتی مسائل مربوط به قوت مردم نیز رهاست. مردم خرمشهر در تشنگی دست و پا می‌زنند، در گرمای شدید آب شور می‌خورند. خودم دوره جنگ بودم و کاملا وضعیت آنجا را درک می‌کنم، مردم خرمشهر چه می‌کشند اما دولت اصلا کاری
به این کارها ندارد.
دیدگاه تان را بنویسید