چند نکته درباره مصاحبه وزیر خارجه
چرا ظریف از عبارت «اشتباه کردم» استفاده کرد؟
اتحادیه اروپا و خصوصا سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان همچنان به فرصت‌سوزی خود در قبال توافق هسته‌ای ادامه می‌دهند
اگرچه پس از خروج دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا از توافق هسته‌ای، سه کشور اروپایی قویا خواستار حفظ برجام شده و حتی از ارائه تعهدات لازم به ایران در این خصوص سخن گفتند اما کماکان بسته پیشنهادی اروپا به ایران ارائه نشده است! بدیهی است که اروپا یک بازی هدفمند و تاکتیکی را در این خصوص در قبال کشورمان آغاز کرده است. این بازی هدفمند باید به صورتی دقیق مورد رصد و تحلیل دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان قرار گیرد. واکاوی رویکرد اروپا نسبت به برجام، نکات زیادی را به ذهن ما متبادر می‌سازد. اظهارات اخیر وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص «رفتار برجامی اروپا» از ابعاد مختلفی قابل تامل است. آقای ظریف اعلام کرده است: «اروپا هنوز برای هزینه کردن آماده نشده است. اروپایی‌ها تاکنون در ظاهر و در گفتار اراده سیاسی خود را نشان داده‌اند، اما اراده سیاسی اروپا زمانی قابلیت پاسخگویی از جانب ایران را پیدا می‌کند که با اقدامات اجرایی همراه شود؛ اروپایی‌ها می‌گویند برجام برای آنها دستاوردی امنیتی است، طبیعی است که هر کشوری باید برای امنیت خودش سرمایه‌گذاری و هزینه کند ...آنها کارها را تا حدی جلو برده‌اند اما آن اندازه کافی نبوده و از این رو ما اروپایی‌ها را از اقداماتی که مورد انتظارمان است
مطلع کرده‌ایم.»
واقعیت امر این است که نگاه ابزاری اتحادیه اروپا نسبت به پرونده‌ای حقوقی به نام برجام همچنان به قوت خود باقی است. باید ان حقیقت تلخ را پذیرفت که تروئیکای اروپایی به جای آنکه «برجام» را به مثابه یک متغیر حقوقی مستقل در نظام بین‌الملل مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد،آن را ابزاری برای معاملات پنهان و آشکار خود با دولت ترامپ قلمداد می‌کند. اظهارات ترزا می نخست وزیر انگلیس مبنی بر لزوم مذاکره آمریکا و اروپا بر سر برجام نشان‌دهنده همین حقیقت است. درحال حاضر نیز این نگاه ابزاری و سیاسی
به قوت خود باقیست.
چندی پیش ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه اعلام کرد که کشورهای اروپایی قصد ندارند تا نیمه مرداد‌ماه بسته پیشنهادی خود را به ایران ارائه دهند و این بسته احتمالا تا آبان آماده خواهد شد. همان‌گونه که مشاهده می‌شود، نوعی تاخیر «تاکتیکی» و «عامدانه» در این خصوص در دستور کار مقامات اروپایی قرار گرفته است. آنها از یک سو درصدد مشاهده نتایج اعمال تحریم‌های ثانویه بر اقتصاد ایران (جهت کسب امتیازات بیشتر از کشورمان) هستند و از سوی دیگر، درصددند تا رفتار خود در قبال برجام را بر اساس آخرین برآوردها از انتخابات میاندوره‌ای کنگره در آمریکا تنظیم کنند. بر این اساس، اگر جمهوریخواهان در انتخابات میاندوره‌ای آبان ماه پیروز شوند، گارد اروپای واحد در قبال برجام بسته‌تر خواهد شد و اتحادیه اروپا به سمت سیاست‌های دولت ترامپ در قبال توافق هسته‌ای گرایش پیدا خواهد کرد. با این حال اگر دموکرات‌ها در انتخابات میاندوره‌ای کنگره پیروز شوند، اروپای واحد اندکی در این معادله بازتر رفتار می‌کند. همان‌گونه که مشاهده می‌شود، اروپای واحد هنوز حتی رویکرد مستقل خود در قبال برجام را نیز تعیین نکرده است، چه رسد به آنکه بخواهد بر اساس این رویکرد مستقل، بسته پیشنهادی نهایی خود را ارائه دهد.
در این میان، نکته دیگری نیز وجود دارد که لازم است به صورت جدی مورد توجه و مداقه قرار گیرد. واقعیت امر این است که باید درک واقع‌بینانه‌ای نسبت به منازعه اقتصادی آمریکا و اروپا بر سر برجام داشت. در برهه حساس فعلی و در بررسی بسته پیشنهادی اروپا، لازم است تفکیک راهبردی، عقلانی و تعیین کننده‌ای میان دو واژه «تعهد» و «تضمین» از سوی ما صورت گیرد. بدون شک، جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر و طی ماه‌های آینده خواستار «تکرار تعهدات برجامی اروپا» نیست، بلکه به دنبال تضمینی برای عینیت بخشی به این تعهدات است. نباید فراموش کرد که تروئیکای اروپایی نه‌تنها در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، بلکه در دوران ریاست‌جمهوری اوباما نیز اقدام موثری در راستای جلوگیری از مراودات بانک‌های اروپای با ایران صورت ندادند. حتی آنها وزارت خزانه‌داری آمریکا را به واسطه نقض بندهای 26 تا 29 برجام مورد بازخواست قرار ندادند و تعهدات حقوقی خود در برجام را قربانی مصالحه سیاسی با دولت‌های فعلی و قبلی آمریکا کردند. از این رو اروپای واحد آزمون سختی پیش رو دارد و در صورتی که نخواهد یا نتواند از این آزمون سربلند خارج شود، عملا دیگر برجامی برای ادامه وجود نخواهد داشت. این موضوع باید به صورت جدی از سوی دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان به مقامات اروپایی اعلام شود.
در حال حاضر، تنها تاکتیک مقامات اروپایی «خرید زمان» و «اطاله مذاکرات» است. تاکتیکی که تنها راه مواجهه با آن، تعیین ضرب الاجل نهایی و قطعی برای کشورهای اروپایی( جهت ارائه بسته پیشنهادی نهایی) است. بدیهی است که دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان در این معادله وظیفه سخت و خطیری بر عهده دارد و باید ضمن هشدار صریح به مقامات اروپایی، خصوصا مقامات سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه مانع از استمرار سیاست و تاکتیک «خرید زمان» از سوی آنها شود. نباید فراموش کرد که اروپای واحد نه‌تنها در بین سالهای 1383 تا 1394(زمان انعقاد برجام) کارنامه خوبی از خود در نزد ملت ایران به جای نگذاشته، بلکه در دوران پسابرجام نیز به سبب همراهی با مواضع دولت‌های اوباما و ترامپ موجبات نارضایتی مردم کشورمان را فراهم کرده است. از این رو اروپاییان زمان زیادی برای جبران بازی گذشته خود در قبال برجام ندارند؛ گذشته‌ای که ملت ایران آن را رصد کرده است. کارنامه غیرقابل‌دفاع اتحادیه اروپا در قبال توافق هسته‌ای و حفظ برجام، هم در دوران ریاست‌جمهوری اوباما و هم در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ جای هیچ‌گونه دفاعی را باقی نگذاشته است. از این رو بهتر است اتحادیه اروپا به جای ادامه بازی غیرمستقیم اما آگاهانه خود در زمین ایالات متحده آمریکا، درصدد جبران گذشته خود باشد.
دیدگاه تان را بنویسید