مذاکرات مشکلات را بیشتر می‌کند

آقای ظریف در دفاع از لایحه CFT پشت تریبون مجلس رفت و گفت: «تضمین نمی‌‌دهیم که با تصویب این لایحه مشکلات کشور حل شود اما تضمین می‌دهیم که بهانه از دست آمریکا برای اعمال فشار بیشتر بر ایران گرفته شود.» این اتفاق در زمان بررسی برجام هم افتاد یعنی گفتند «توافق هسته‌ای در قالب برنامه جامع اقدام مشترک می‌تواند جلوی اعمال فشار آمریکا بر ایران را بگیرد»، آیا چنین شبیه‌سازی را قبول دارید؟

   معتقدم اتفاق خوبی در مجلس زمان بررسی لایحه CFT افتاد چون دولت قبلا می‌گفت «ما نیاز به این نوع مذاکرات داریم تا مشکلات کشور حل شود» حتی حل مشکل آب‌خوردن را به توافق با 1+5 منوط کرده بودند. حالا دولت یک قدم به عقب برگشت چون دیگر نمی‌‌گوید با این‌گونه مذاکرات مشکلات کشور حل می‌شود، بلکه می‌گویند با این نوع مذاکرات زمینه بهانه‌گیری از آمریکا گرفته و بنابراین مشکلی اضافه نمی‌‌شود.» رسیدن به این مساله که با مذاکره مشکل حل نمی‌‌شود قدم مهم و تغییر معنی‌ ‌داری است که در نوع نگاه دولت به حوزه سیاست خارجی مشاهده می‌کنیم.

 البته هنوز یک قدم دیگر باید برداشته شود یعنی علاوه بر آنکه متوجه شدند مذاکرات مشکلی را از کشور حل نمی‌‌کند، باید به این نتیجه برسند که مذاکرات مانع اضافه‌شدن مشکلات هم نمی‌‌شود. به عبارت ساده‌تر این نوع مذاکرات مشکلات را اضافه می‌کند چون وقتی عضو معاهداتی این‌چنینی شویم، ابزاری در دست طرف مقابل قرار می‌گیرد که دائم بهانه‌گیری کند و بگوید «به فلان تعهد عمل نشده یا خلاف فلان تعهد عمل شده». این اتفاقی بود که پیوستن به ان‌پی‌تی برای ما رقم زد. وقتی ایران عضو ان‌پی‌تی شد اما به بهانه آنکه مطابق مفاد معاهده عمل نکردیم، تحریم‌ها را علیه ما به اجرا درآوردند. پس چه بهتر ما عضو ان‌پی‌تی نمی‌‌شدیم چون به بهانه نقض ان‌پی‌تی کشور دائم در معرض تحریم بود. الان اگر کشوری علیه اسرائیل به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شکایت کند و در‌خواست بازرسی از مراکز هسته‌ای اسرائیل دهد، آژانس امتناع می‌کند و می‌گوید «این وظیفه ما نیست چون اسرائیل عضو ان‌پی‌تی نیست که ما برویم و سنجش کنیم برنامه هسته‌ای اسرائیل انحرافی از معاهده ان‌پی‌تی داشته یا خیر». از این جهت اتفاقی ‌در مجلس افتاد و حرف‌های ظریف را مثبت ارزیابی می‌کنم. به نظر می‌رسد تجربه برجام دارد جواب می‌دهد و دولت متوجه شده حل مشکلات کشور را نباید در حوزه سیاست خارجی و مذاکره جست‌وجو کرد، بلکه برعکس باید نگاه به داخل داشت.

اما برخی معتقدند که گفتمان مذاکره و راهگشایی آن هنوز در جامعه زنده و غالب است، نظر شما چیست؟

   بله همین طور است. معتقدم باید قدم دیگری برداشته شود تا مردم متوجه شوند مذاکره مشکلات را اضافه می‌کند.

چه زمانی مردم به این نتیجه می‌رسند؟

   دو، سه سالی باید بگذرد، وقتی کشورهای معاند ایران با مستمسک قراردادن FATF بر کشور فشار آوردند، چنین نتیجه‌ای در جامعه حاصل می‌شود که مذاکره مشکلات را اضافه می‌کند. در واقع باید آزمون و خطا کرد وگرنه از تجربه که نمی‌‌توانیم استفاده کنیم.

در واقع شما چنین پیش‌بینی‌ای را دارید که در سال‌های آینده جامعه از پیوستن ایران به FATF سرخورده شود، چون آمریکا و دشمنان کشور با همین ابزار برای اعمال تحریم‌ها علیه ما بهانه‌گیری می‌کنند؟

   وقتی مشکلاتی متوجه کشور شد به خاطر FATF این اتفاق می‌افتد.

آیا دولت نیز در رویکرد سیاست خارجی‌اش بازنگری می‌کند؟

   همان‌طور که تجدید‌نظر کردند و گفتند «برجام را پذیرفتیم تا مشکلات کشور حل شود» اما در موضوع FATF اعلام کردند «پذیرفتیم تا مشکلات اضافه نشود»، چند سال دیگر متوجه می‌شوند‌ این نوع مذاکرات و به معاهدات بین‌المللی پیوستن نه‌تنها مشکلات را کم نمی‌‌کند، بلکه به آن می‌افزاید.

این تجربه در زمان دولت آقای روحانی حس خواهد شد یا جامعه در سال‌های بعد از 1400 به این نتیجه می‌رسد؟

   جامعه از ادبیات دولت آقای روحانی متأثر بود. همان زمان رسانه‌های داخلی و خارجی از برجام حمایت کردند، صداوسیما نیز به خاطر فشار دولت، جهت‌گیری مخالف نداشت و همان حرف‌های دولت را تکرار کرد. لذا نگاه جامعه درباره مذاکرات هسته‌ای مثبت بود و وقتی ایران و ‌1+5‌ روی برجام توافق کردند برخی مردم به خیابان‌ها آمدند و رقصیدند، الان آن کسانی که رقصیدند، به اشتباه خود پی بردند و فهمیدند که برجام آن‌قدر هم رقص نداشت. به عبارت دیگر هم دولت و هم کسانی که به مذاکره با غرب خوشبین بودند، از تجربیات گذشته دارند درس می‌گیرند. البته انتظار داریم دولت در حوزه سیاست خارجی نسبت به مردم تخصصی‌تر کار کند ولی به نظر می‌رسد سطح تحلیل دولت آقای روحانی همان سطح تحلیل عموم مردم است. 

وقتی در جامعه صحبت از برجام و توافق با ‌1+5 مطرح شد، دو طیف موافق و مخالف خیلی از هم فاصله دیدگاهی داشتند، فکر می‌کنید درباره FATF نیز فاصله دیدگاه‌ها مخالفان و موافقان همانند گذشته است یا به یکدیگر نزدیک‌تر شدند؟

   قبلا در برجام موافقان می‌گفتند «ما برجام را تصویب می‌کنیم تا مشکلات کشور حل شود»، مخالفان می‌گفتند «با تصویب و اجرای برجام مشکلات کشور نه‌تنها حل نمی‌‌شود بلکه وضعیت ما بدتر می‌شود». الان مشخص شده که حرف مخالفان درست بود چون نه‌تنها تحریم‌ها برگشته و دارد برمی‌گردد  بلکه  یکسری تحریم‌های جدید و گسترده بعد از برجام مثل کاتسا هم علیه ایران اعمال شد. خود آقای رئیس‌جمهور گفت «کاتسا مادر تحریم‌هاست». حالا الان چه گروهی به سمت گروه دیگر حرکت کرده است؟ معتقدم موافقان دولت و دولت آمدند و به خط وسط رسیدند و امروز می‌گویند با مذاکره و پیوستن به معاهدات بین‌المللی وضعیت کشور بدتر نمی‌‌شود.

در واقع مخالفان برجام و FATF به سمت موافقان نیامدند و این موافقان FATF و برجام بودند که به سمت مخالفان رفتند؟

   بله همین طور است.