آیا حسن روحانی ، آخرین رئیس جمهور ایران خواهد بود؟

 آیا حسن روحانی آخرین رییس جمهور ما خواهد بود ؟ این سوال در روزهای اخیر در برخی محافل سیاسی و رسانه ای به صورت جدی مطرح است . اول از همه این علی مطهری بود که سخنانی را مطرح کرد که زمزمه ها را دو چندان کرد . بعد از آن هم علی لاریجانی در سخنانی که هنوز هم به صورت دقیق درباره آن صحبت نشده از تغییر ساختار کشور خبر داده است. حالا سوال اساسی این است که آیا واقعا خبری در این مورد به صورت محرمانه وجود دارد که توسط برخی چهره ها اینگونه در لفافه مطرح می گردد؟

روایت مطهری

همزمان که جمهوری اسلامی چهل ساله می شود، برخی سیاسیون از ضرورت بازنگری و اصلاح قانون اساسی می گویند. اولین اظهارات در این باره علی مطهری نماینده اصولگرای تهران در مجلس شورای اسلامی داشته است. او این اصلاح را ضروری می خواند و معتقد است که مواردی همچون ساز و کار انتخابات مجلس خبرگان باید اصلاح شود. وی با تاکید بر اینکه هنوز اراده جدی برای انجام این اصلاحات وجود ندارد از زمزمه هایی که در این باره شنیده می شود  گفته و اشاره نیز کرده که برخی آقایان نگران هستند که بعد از این بازنگری اوضاع بدتر شود. خود مطهری اما معتقد است که می‌توان حساب شده اصلاحات خوبی را در قانون اساسی انجام داد. سوال اینجاست که اصلاحات خوب دقیقا به چه معنا است؟

تصمیم گیری در مورد اصلاح قانون اساسی در حیطه وظایف و اختیارات مقام معظم رهبری است. حال اگر فرض را بر موافقت ایشان بگذارم و بازنگری در قانون اساسی در دستور کار مسئولان مربوطه قرار بگیرد؛ به سوال مهمتری خواهیم رسید مبنی بر اینکه کدام یک از محورها و مسائل طرح شده در قانون اساسی باید در اولویت اصلاح قرار بگیرد؟ علی مطهری در مصاحبه اخیر خود با اعتماد آنلاین تشکیل مجلس سنا را مثال زده و گفته که اگر نیاز به تشکیل مجلسی مانند آن است، باید قانون اساسی را تغییر داد. ریشه این پیشنهاد را می توان در اختلاف نظرهای اخیر مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت نظام یافت. در واقع رویکرد مجمع تشخیص مصلحت نظام در بررسی لوایح چهارگانه سبب شد که برخی سیاسیون همچون مطهری نیاز به تشکیل مجلس سنا را احساس کنند.

از آنجا که تغییر قانون اساسی هر روز اتفاق نمی افتد ، بدیهی است که در صورت عملیاتی شدن این ایده به موضوعات مختلف دیگری نیز پرداخته شود. چنانچه خود مطهری نیز به آن پرداخته است. مثال دیگر او ساز و کار انتخابات مجلس خبرگان است.

علی مطهری راه را برای اصلاح موارد دیگر نیز باز می داند اما هیچ اشاره ای به احتمال تغییر نظام ریاستی به پارلمانی نمی کند؛ موضوعی که ماه ها است از سوی فعالان سیاسی به خصوص در جریان اصولگرا مورد اشاره قرار می گیرد و قاعدتا در صورت موافقت رهبری با بازنگری در قانون اساسی از جمله اصلی ترین بحث ها خواهد بود. هنوز در حد حرف است اما موافقان و مخالفان این ایده در مصاحبه های مختلف نظرات خود را بیان کرده اند. علی مطهری خود یکی از مخالفان پارلمانی شدن نظام است. او در خرداد 96 طی گفت و گویی با سایت تابناک گفته بود: « با توجه به اینکه در ایران، صلاحیت افراد توسط یکی از نهادهای نظارتی بررسی می شود، گویا انجام این کار در شرایط موجود قدری سخت باشد.»

وی در تشریح دلایل مخالفت خود با این ایده گفت: «این موضوع نیاز به مطالعه و تحقیق زیادی دارد اما آنچه اکنون به ذهن می رسد، این است که با نظام پارلمانی نقش مردم کم می شود. در حال حاضر رئیس جمهور مستقیم توسط مردم انتخاب می شود؛ اما در نظام پارلمانی باید یک بار مردم نمایندگان را انتخاب کنند و یک بار نمایندگان رئیس جمهور را برگزینند. در این شرایط نقش مردم کمتر می شود.»

سخنان غیر منتظره علی لاریجانی

اما سخنان علی لاریجانی هم به یکباره موجی در میان سیاسیون ایجاد کرد . رئیس مجلس شورای اسلامی از دستور مقام معظم رهبری برای اصلاح ساختار کشور ظرف ۴ ماه آینده خبر داده و بر لزوم توجه مسئولان و مدیران به مسائل داخلی کشور و پرهیز از مشاجرات سیاسی تأکید کرده بود .این سخنان البته بلافاصله با بازخوردهایی مواجه شد. از جمله اینکه برخی گفتند منظور او اصلاح ساختار اقتصادی بوده است. احمد توکلی هم در مصاحبه ای با نامه نیوز در این مورد واکنش نشان داد و البته نظرش را در مورد تغییر سیستم ریاستی به پارلمانی اعلام کرد.

ایده پارلمانی شدن نظام سیاسی اما طرفدارانی نیز دارد. مثلا محمد حسین فرهنگی چندی قبل در خلال نطق پیش از دستور به همکاران خود توصیه کرد که « نمایندگان و همه دست‌اندرکاران جریانات سیاسی در خصوص نظام پارلمانی جدی‌تر بیندیشند.»

وی که پارلمانی شدن نظام را موجب از دست رفتن جمهوریت آن نمی داند، گفته بود: « در نظام پارلمانی، مردم نمایندگان خود را انتخاب و آن ها نسبت به انتخاب رئیس جمهور اقدام می کنند. در شرایطی که مجلس دارای ترکیب گرایش های مختلف باشد، دولت ائتلافی تشکیل می شود. مجلس از دولت منتخب خود حمایت می کند و ناهماهنگی بین سه قوه به طور اساسی از بین می رود. رئیس جمهوری هم وظایف خود را تحریف نکرده و به دنبال وظایف دیگران نمی رود.»

سرو صدایی  که موافقان پارلمانی شدن نظام بعد از انتخابات 96 به راه انداخته بودند خیلی جدی گرفته نشد و به مرور فرونشست. یکی از دلایل مخالفت سرسختانه اصلاح طلبان با این ایده آن بود که طرح آن بلافاصله بعد از انتخابات ریاست جمهوری شائبه تلاش برای حذف رئیس جمهور را ایجاد می کرد. حالا که حدود یک سال از دولت دوازدهم گذشته و موضوع انتخاب نسخت وزیر  بار دیگر به شکلی آرام  وارد فضای سیاست کشور می شود نیز می توان این گمانه را طرح کرد که شاید روحانی آخرین رئیس جمهور جمهوری اسلامی باشد. روشن است که درستی یا نادرستی این مدعا تنها وقتی مشخص می شود که رای به بازنگری در قانون اساسی داده شود و طی این بازنگری ها نظام سیاسی کشور پارلمانی شود.