چرا امریکا به خروج ایران از برجام اصرار دارد؟

یک سال از خروج ترامپ از برجام گذشت. دولت نئوکان امریکا گمان می کرد با خروجش از برجام ایران نیز به خروج از برجام اقدام خواهد کرد. این سیاست خود را هیچ گاه علنی بیان نمی کرد اما رفتارهای بعدی اش نشان داد که چنین چیزی را انتظار دارد و می خواهد مطابق با این سیاست، سیاست های بعدی خود را پیش ببرد. در روزهای اخیر که ایالات متحده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به فهرست گروه های تروریستی خود افزود و به دنبال آن معافیت 8 کشور را از واردات نفت ایران لغو کرد امریکا این سیاست خود را بیشتر علنی کرد. 

بسیاری بر این باورند که ترغیب ایران به خروج از برجام که یک تعهد بین المللی است و تایید شورای امنیت و سازمان ملل را پشت سر خود دارد بیش از همه تقاضایی اسرائیلی است تا به این ترتیب ایران از مفاد موجود در برجام به ویژه در زمینه های امنیتی و نظامی که اسرائیل از بابت آن احساس خطر می کند، رهایی یابد. 

واقعیت این است که ترامپ و نتانیاهو با خروج امریکا از برجام تا کنون به آن چه می خواستند نرسیدند. به ویژه که جامعه جهانی اعم از اروپا، روسیه و چین همچنان بر حفظ برجام اصرار دارند و از آن حمایت می کنند و از لحاظ سیاسی تمام قد در حفظ آن تلاش می کنند. برای همین امریکایی ها همه کاری می کنند تا ایران از برجام خارج شود تا دیگر آن حمایت سیاسی که در حال حاضر از آن برخوردار است را نداشته باشد. به عبارت دیگر اقداماتی از قبیل افزودن سپاه به فهرست گروه های تروریستی و لغو معافیت کشورهای وارد کننده نفت ایران همگی برای عصبانی کردن ایران با هدف ترغیب تهران به خروج از برجام است تا به این ترتیب به زعم خود بتوانند خیزی بلند برای تقابل همه جانبه با ایران بردارند. 

حالا، چرا ایالات متحده باید اصرار داشته باشد که ایران از برجام خارج شود؟

برجام از لحاظ امنیتی و نظامی بندهایی دارد که بسیار به سود ایران است و با امنیت و توان نظامی ایران ارتباط مستقیم دارد. اولا، بر اساس برجام ایران از منشور هفت سازمان ملل خارج شده که این نخستین بار در تاریخ جهان است که کشوری بدون جنگ از منشور هفت سازمان ملل خارج می شود. برای درک اهمیت این موضوع لازم به یادآوری است که عراق با وجود این که توسط امریکایی ها اشغال شد و در حدود 15 سال از سقوط حکومت سابق آن (رژیم بعثی) می گذرد، همچنان از بندهای مرتبط با منشور هفت سازمان ملل رنج می برد، از جمله در موضوع استحصال درآمدهای نفتی و دادوستدهای اقتصادی که به موجب منشور هفت سازمان ملل همچنان با محدودیت هایی روبه روست. ثانیا، مطابق با برجام تحریم تسلیحاتی ایران تا سال 2020 لغو می شود و ایران می تواند آزادانه سلاح های متعارف خریداری کند، یعنی تا سال آینده، یعنی یک سال دیگر. همچنین تا سال 2023 ایران از دید جامعه جهانی و مطابق با برجام از تعریف حقوقی "تهدید" خارج و به یک کشور عادی تبدیل می شود که می تواند سلاح های سنگین خریداری کند یا بفروشد. یعنی اگر کشوری بخواهد به ایران سلاح بفروشد یا ایران بخواهد به کشوری سلاح بفروشد هیچ کس حق اعتراض ندارد و از لحاظ حقوقی و از نگاه سازمان ملل هیچ کشوری نمی تواند به آن معترض و مانع از انجام آن شود. این یکی از مهمترین مسائلی است که باعث نگرانی امریکا و اسرائیل شده و گمان می کنند تنها راهی که می توانند ایران را از این حق محروم کنند تحریک به خروج آن از برجام است.

دونالد ترامپ یا نتانیاهو چند سالی بیشتر در قدرت نیستند، اما ایران ماندنی است و تا ابد خواهد ماند. این صحیح است که ایران آن طور که انتظار می رفت از برجام سود اقتصادی نبرد و بعد از خروج امریکا از برجام بهره برداریش از برجام به حداقل ممکن رسید اما بهره برداری های سیاسی، امنیتی و نظامی برجام به قوت خود باقی است و تنها با صبر استراتژیک، درایت سیاسی و برنامه ریزی دقیق برای عبور از این موقعیت حساس کنونی است که می تواند به این مهم دست یابد. یعنی دقیقا، همان چیزی که توصیف می کنند، قالی بافی که رنج ها را به تن می خرد و صبر می کند و با تحمل مشقت ها به بافتن قالی خود ادامه می دهد تا در نهایت نتیجه دسترنجش را در محصول زیبایش ببیند.