روزنامه شرق: شاید اصلاح طلبان برای ائتلاف با اعتدالگرایان از عارف عبور کنند

شرق نوشت:محمدرضا عارف از ریاست مجلس بازماند تا سیل نقدها و تحلیل‌ها جریان یابد. برخی شکست او را نتیجه همراه‌نشدن کسانی دانستند که خود را به‌ظاهر اصلاح‌طلب معرفی می‌کنند و از سرمایه اجتماعی اصلاح‌طلبان بهره می‌برند، اما در حقیقت اصلاح‌طلب نیستند و مشخصا در مجلس، پشت اصلاح‌طلبان را خالی می‌کنند و برخی نیز سیاست اتخاذی عارف را نادرست دانستند و باور داشتند او برای آنکه خود را به کرسی ریاست مجلس برساند، باعث شد علی مطهری نتواند نایب‌رئیس مجلس باقی بماند.

علت انتقادهای بی‌سابقه به عارف چیست؟

ماجرای انتقادها بیش از اصل موضوع، یعنی ناکامی مطهری و عارف در انتخابات مجلس، مهم به نظر می‌رسد؛ زیرا مشخص نیست تمام انتقادهایی که به عارف می‌شود یا همه تعریف‌هایی که از مطهری می‌شود، محدود به انتخابات روز یکشنبه مجلس باشد؛ یعنی آیا مطهری همواره برای اصلاح‌طلبان به میزان کنونی مهم بوده است یا اساسا همه اصلاح‌طلبان او را به اندازه عارف اصلاح‌طلب می‌دانند که علیه یکی از اعضای رسمی خود که بخشی از پیشانی اصلاح‌طلبی محسوب می‌شود، می‌شورند و به مواضع او در شرایط پیش از انتخابات حمله می‌کنند؟

علی مطهری بی‌تردید از شجاع‌ترین و صریح‌ترین سیاست‌مداران حال حاضر کشور است و رویکردهای سیاسی او در بزنگاه‌های مختلف، بسیار جلوتر از کسانی بوده که سال‌ها نام اصلاح‌طلبی را یدک می‌کشند؛ بااین‌حال قطعا از لحاظ حزبی و جناحی او فعلا در چارچوب اصلاح‌طلبی نمی‌گنجد و مشخص نیست آیا انتقادهای تندوتیز فعلی به عارف می‌تواند به صلاح جبهه اصلاحات باشد یا خیر؟ غلامحسین کرباسچی از اتحادنداشتن اصلاح‌طلبان در مجلس انتقاد کرده است و این در حالی است که شاید بخشی از انتقادهای درست باشد، اما خود چنین انتقادهایی می‌تواند باعث انشقاق میان اصلاح‌طلبان ‌شود. البته چنین موضوعی زمانی صادق است که حمایت از مطهری و نقد عارف، فقط محدود به اتفاقاتی باشد که در جلسه روز یکشنبه مجلس رخ داد؛ وگرنه شاید بتوان موضوع را فراتر از این دید.

علت فرامتنی نامزدشدن عارف

عارف، لاریجانی و حتی علی مطهری هرکدام ظرفیت‌های بالقوه‌ای برای ریاست‌جمهوری محسوب می‌شوند؛ چنان‌که عارف در سال 92 نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری شد و اگر نامه سیدمحمد خاتمی وجود نداشت، از انتخابات کنار نمی‌رفت و علی مطهری نیز که چند وقت پیش احتمال نامزدشدنش را در انتخابات سال1400 رد نکرد. لاریجانی نیز گفته است اکنون وقت فکرکردن به انتخابات سال1400 را ندارم و حتی بسیاری از جناح‌های سیاسی به او به‌عنوان گزینه ائتلاف نگاه می‌کنند.

در واقع شاید بتوان گفت از یک سو نامزدشدن عارف و ائتلاف‌نکردن فراکسیون امید با علی لاریجانی ‌پیام مهمی به اصولگرایان معتدل داشت که اصلاح‌طلبان دیگر تجربه سال 92 و 96 را تکرار نمی‌کنند و از سوی دیگر، عارف که شأن خود را در حد ریاست‌جمهوری می‌داند، کمتر از دو سال مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری، زیر پرچم لاریجانی نرفت و همین موضوع باعث شد درعین‌حال که فراکسیون امید می‌دانست انتخابات را به مستقلین خواهد باخت، بازهم بر نامزدشدن عارف تأکید کند. این مدعا با اظهارنظر اخیر عارف در شورای سیاست‌گذاری نیز تأیید می‌شود؛ چنان‌که او در جلسه روز دوشنبه شورای سیاست‌گذاری گفت: «فراکسیون امید برای حفظ هویت خود و انجام رسالت جریانی، به صورت مستقل در انتخابات هیئت‌رئیسه ورود کرد و تلاش شد با شفافیت و به دور از برخی روابط غیرشفاف، اصالت گفتمانی خود را در درون مجلس به‌عینه نشان دهیم».

با چنین فرضیه‌ای می‌توان گفت رقابت روز یکشنبه بیش از آنکه رقابت برای تصدی کرسی ریاست مجلس باشد، برای ریاست‌جمهوری بوده است. اگر چنین نگاهی حاکم باشد، شاید بتوان علت انتقادهای بی‌سابقه به عارف را قدری متوجه شد. اکنون که اعضای حزب کارگزاران به‌تندی به عارف انتقاد می‌کنند یا حتی روز گذشته روزنامه ایران که از آنِ دولت است به عارف حمله‌ور شد، می‌توان دریافت خط و مرزهای انتخاباتی اکنون آغاز شده است و چندان نباید همه چیز را منحصر به ازدست‌رفتن کرسی نایب‌رئیسی مجلس دانست.

در چنین فضایی، شاید نقشه راه انتخابات مجلس و حتی ریاست‌جمهوری تغییر کند و بعید نیست حتی برخی از احزاب اصلاح‌طلب از هم‌کیشان خود مانند عارف عبور کنند و بازهم با اصولگرایان اعتدالی به ائتلاف برسند و ممکن است که انتقادهای بی‌حدوحصر به عارف نیز در راستای همین سیاست باشد. البته چنین سیاستی تنها یک احتمال است و این امکان وجود دارد که با جمع‌بندی شورای سیاست‌گذاری یا اعلام موضع سیدمحمد خاتمی، نقشه راه تغییر کند.