شکست سنگین عربستان در تدارک اجماع علیه ایران

در گرماگرم تنش بین ایران و آمریکا، عربستان سعودی روز پنجشنبه دو نشست نمایندگان کشورهای عربی (وزرای خارجه) و نمایندگان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را برگزار کرد و امروز جمعه نیز میزبان نشست سران سازمان همکاری اسلامی با امید به اجماع سازی علیه ایران خواهد بود.

چهاردهمین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی (OIC) به میزبانی عربستان سعودی و با حضور ۵۷ کشور عضو در روز جمعه دهم خرداد در مکه مکرمه برگزار خواهد شد و طی آن بیانیه نهایی و قطعنامه فلسطین بعنوان اسناد رسمی اجلاس به تصویب خواهد رسید این در حالی است که در چند روز اخیر رسانه‌های سعودی تلاش کردند روند این نشست را به سوی ضدیت با جمهوری اسلامی ایران و ائتلاف سازی علیه تهران سوق دهند اما در همین ابتدای کار، کشورهای اسلامی حاضر در اجلاس وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی با محکوم کردن طرح معامله قرن درباره فلسطین، از همراهی با عربستان در طرح اتهامات ضد ایرانی نیز خودداری کردند.

منابع خبری حاضر در محل برگزاری کنفرانس پنجشنبه شب گزارش دادند، در نشست شورای وزیران امور خارجه سازمان همکاری اسلامی که به منظور آماده سازی چهاردهمین اجلاس سران این سازمان به میزبانی و ریاست عربستان سعودی در روز پنجشنبه ۸ خرداد ماه ۱۳۹۸ در شهر جده برگزار شد، ابراهیم العساف وزیر امور خارجه عربستان در جریان طرح اتهامات واهی مبنی بر مداخله جمهوری اسلامی ایران در امور کشورهای دیگر با عدم حمایت و پشتیبانی سایر کشورهای شرکت کننده در اجلاس مواجه شد.

سخنان وزیر امور خارجه عربستان در مراسم آغازین اجلاس وزرای خارجه کشورهای اسلامی در حالی ایراد شد که هیچیک از هیأت‌های نمایندگی کشورهای عضو حاضر در نشست مزبور از آن حمایت نکردند. در این نشست، شمار بسیاری از نمایندگان کشورهای اسلامی، سخنرانی خود را درباره موضوعات گوناگون و در رأس آن، مسئله فلسطین، ایراد و بر حق مردم فلسطین برای داشتن کشوری مستقل به پایتختی قدس شریف تأکید کردند اما هیچکدام به مواضع عربستان و حمایت از طرح اتهامات وزیر امور خارجه سعودی علیه جمهوری اسلامی ایران اشاره نکردند.

«رضا نجفی»، مدیر کل صلح و امنیت بین المللی وزارت امور خارجه کشورمان که در رأس هیأتی به منظور شرکت در چهاردهمین اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی در جده حضور دارد، در سخنان خود در نشست وزرای خارجه گفت: «جمهوری اسلامی ایران اتهامات وارده در این اجلاس را مردود دانست و گفت، ایران به عنوان یکی از بنیان گذاران سازمان همکاری اسلامی امیدوار است این اجلاس که در ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود موجب تقویت وحدت امت اسلامی گردد و تمرکز خود را بر موضوع اصلی و دارای اولویت جهان اسلام یعنی مساله فلسطین معطوف کند.»

نجفی همچنین با اشاره به پیوستن به اجماع بر سر تصویب اسناد اجلاس وزرای امور خارجه سازمان همکاری اسلامی با تأکید بر همبستگی با مردم فلسطین، ملاحظه جمهوری اسلامی ایران نسبت به آن بخش‌هایی از اسناد مذکور اعلام کرد که تلویحاً اشاره بر شناسایی رژیم صهیونیستی دارد.

همچنین نمایندگان کشورهای اسلامی سازمان همکاری اسلامی در سخنان خود، طرح توطئه آمیز موسوم به معامله قرن را صراحتاً محکوم و مردود اعلام کردند.

** جای مساله فلسطین در نشست‌های مکه

نشست‌های عربستان چه ارتباطی با نشست‌های بازاریابی بحرین برای توافق قرن دارد؟ جای قرارداد قرن در این نشست چیست؟ مساله فلسطین کجای نشست و برخواست های سران کشورهای عربی و اسلامی قرار خواهد گرفت؟ آیا طرح موضوع تهدید ایران با برگزاری نشست‌های مکه، تلاشی برای انحراف اذهان از خطر توافق قرن نیست؟؛ توافقی که قرار است چند روز دیگر بعد از ماه رمضان علنی شود.

در گزارش پایگاه «العربی الجدید» آمده است که با توجه به میزبانی بحرین در کنفرانس اقتصادی ۲۵ و ۲۶ ژوئن آینده با هدف زمینه سازی و بازاریابی برای معامله قرن و هماهنگی‌های انجام شده در این باره، عربستان سعودی در دو کنفرانس عربی و منطقه‌ای خود، مساله فلسطین را احتمالاً به حاشیه ببرد.

گزارش روزنامه «القدس العربی» چاپ لندن با عنوان «عربستان سعودی؛ نشست‌های زیاد و فواید ناچیز» تصریح می‌کند که در پس پرده نشست‌های مکه «معامله قرن» تبلیغ و ترویج خواهد شد.

در این گزارش آمده است: عربستان قطعاً می‌تواند نشست برگزار کند، سران کشورها را گردهم آورد و بیانیه‌های پرطمطراق منتشر کند اما این اجلاس‌های شکست خورده چیزی را تغییر نخواهد داد و علت آن، سیاست‌های عربستان است که بعد از ولیعهدی محمد بن سلمان، تبدیل به تصویری توهین آمیز علیه اسلام و اعراب و خود عربستان شده است.

این گزارش تاکید می‌کند که پادشاهی سعودی، اعتباری برای خود باقی نگذاشته است.

اکنون یک هزینه دیگر هم آمریکا و رژیم صهیونیستی روی دست عربستان گذاشته‌اند؛ توافق یا معامله قرن که بعد از ماه رمضان به دست «جرد کوشنر» داماد «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا رونمایی می‌شود و گفته می‌شود در ازای اعطای بعضی امتیازات اقتصادی و تأمین سطحی از رفاه برای فلسطینیان، قرار است قدس را به ضرر متولی آن (اردن) به نام اسرائیل، سند بزند؛ کرانه باختری یا دست کم بخش‌های مهمی از آن (مناطق ساخت شهرک‌های غیرقانونی صهیونیستی) را به مناطق اشغالی اسرائیل ضمیمه کند و سرزمینی موهوم، بدون سلاح و ارتش را برای فلسطینیان تدارک ببیند (احتمالاً در صحرای سینا) و به این ترتیب، مساله بازگشت آوارگان فلسطینی را نیز حل نشده باقی بگذارد.

** عطوان: حتی شبه اجماع شورای همکاری علیه ایران ممکن نیست

عبدالباری عطوان سردبیر روزنامه «رای الیوم» با اشاره به تقلای عربستان سعودی برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران از رهگذر نشست‌های مکه نوشت: باور نداریم که رودررویی با ایران به سه نشست نیاز داشته باشد آن هم در شهری مقدس (مکه) زیرا این مساله (مقابله با ایران) محل اختلاف اعضای شرکت کننده است و اجماعی در پی نخواهد داشت و شبه اجماع اسلامی، عربی یا حتی در سطح کشورهای شورای همکاری (خلیج فارس) هم به وجود نخواهد آمد و بنابراین بیشتر مشارکت کنندگان، صرفاً از روی تعارف با میزبان به عربستان سفر خواهند کرد؛ نه بیشتر و نه کمتر...

عطوان تاکید می‌کند که بزرگترین بازنده تقابل با تهران، کشورهای عربی و بزرگترین برنده آن، اسرائیل است و «دولت های عربی و ملت‌هایشان هیزم جنگ خواهند بود.»

او سپس اظهار شگفتی می‌کند که پیکان انتقاد نشست‌های عربستان، متوجه کشوری (ایران) است که بزرگترین نقش را در حمایت از قضیه فلسطین دارد و می‌نویسد: ایده برپایی نشست‌های عربی از اساس برای حمایت از فلسطین و آزادسازی مقدسات آن از اشغال صهیونیست‌ها و جلوگیری از سوزاندن و یهودی سازی آن بود و غریب است که حالا مساله فلسطین از نشست‌های مکه حذف می‌شود و جای آن را سازش با اشغالگر و محاصره کشورهایی مانند ایران می‌گیرد.

** هویت عربی به کما رفته است؟

عبدالباری عطوان البته از اینکه ایران به عنوان تنها پرچمدار آرمان فلسطین در سیبل انتقاد این نشست‌های سعودی است ابراز شگفتی می‌کند اما واقعیت این است که طفره رفتن از هویت عربی و مسؤلیت اسلامی از سوی حاکمان سعودی چیز جدیدی نیست. سال هاست که سعودی‌ها ترجیح داده‌اند در زمین آمریکایی-اسرائیلی بازی کنند.

حدود ۱۳ ماه پیش در آستانه کنفرانس سران عرب در ظهران سعودی، کار به جایی رسید که سردبیر روزنامه «الریاض» عربستان با این تیتر به استقبال نشست سران عربی در ظهران رفت: «نشست ظهران؛ صلح با اسرائیل و جنگ با ایران». احمد الجمیعه در این سرمقاله مدعی شد: اعراب باید درک کنند که ایران برای آنها از اسرائیل خطرناک‌تر است … و امروز گزینه‌ای برای اعراب جز صلح جامع با اسرائیل و مقابله با ایران وجود ندارد.

پیش از این، ایرنا در گزارشی با عنوان «بیانیه بالفور در کالبد بن سلمان» نوشت که شاید برای خود صهیونیست‌ها هم شنیدن اعتراف به بیانیه «بالفور» و تاکید بر «حق یهودیان برای داشتن سرزمین اجدادی» آن هم از زبان ولیعهد سعودی که مدعی کلیدداری کعبه است، یک شگفتی بود اما برخی تحلیل گران از واقعیتی تلخ می‌گویند؛ اینکه «سعودی ها هم مثل بسیاری از سران عرب دست نشانده از فلسطینی‌ها خسته شده‌اند.» روزنامه سوئیسی «برنرسایتونگ» درباره سخنان بن سلمان و مواضع ضد فلسطینی او نوشت: برای سالیانی دراز، گفتمان وحدت و برادری عربی، رویکرد سران عرب برای اقناع ملت‌های عربی در همراهی با قضیه فلسطین بود اما بن سلمان با همه اینها یکجا وداع کرد، با گفتمان وحدت عربی و نیز قضیه فلسطین.

شاید باید باور کنیم که دیگر عملاً عنصری به نام «هویت عربی» در شالوده اتحادیه عرب وجود ندارد و از آن، چیزی جز مجسمه و نمادی باقی نمانده است؛ تمثالی بی روح که سران عرب به ویژه سعودی‌ها، بی تفاوت از کنار آن می‌گذرند و مفهوم «امنیت قومی عرب» جای خود را نه حتی به «امنیت ملی» کشورها بلکه به تلاش برای تثبیت موقعیت سرانی داده که از هیچ کاری برای تهدید هم دریغ نمی‌کنند؛ نمونه این اقدامات وحدت شکن به خصوص از سوی پادشاهی عربستان، کم نیست؛ مانند لغو عضویت کشور سوریه در اتحادیه عرب، ریختن بمب‌های خوشه‌ای بر سر غیرنظامیان هم هویت عربی در یمن، محاصره همسایگانی مانند قطر، کنایه‌ها، دخالت‌ها و زخم زبان‌های گاه و بیگاه علیه کشورهایی مانند کویت که استقلال رأی بیشتری را می‌خواهند، تحقیر و تهدید همپیمانانی مانند مغرب با تجزیه طلبی در آن کشور، بازداشت سعد حریری نخست وزیر لبنان در ریاض، تهدید تمامیت ارضی اردن با حمایت از معامله قرن و واگذاری تولیت قدس به اسرائیل.

** ائتلاف نیم بند و اختلافات عمیق

با این حجم از تنش‌ها، توافق یا معامله قرن، آن قدر جنجالی و تنش زا هست که ائتلاف نیم بند و شکننده عربی تحمل آن را نداشته باشد. در واقع بهانه‌های فروپاشی اتحاد عربی بسیار بیشتر از انگیزه‌های ائتلاف و همصدایی است. اعتبار عربستان به عنوان محور سنتی ائتلاف سازی ها و اتحادهای عربی هم آنقدر مخدوش شده که حامیان قدیمی رژیم سعودی هم به هزینه‌های سنگین همنوایی با ریاض فکر می‌کنند؛ حتی مصری‌ها هم بارها درباره خروج خود از ائتلاف سعودی علیه یمن سخن گفته‌اند و عمده متحدان سعودی به این باور رسیده‌اند که نباید بیش از این هزینه ماجراجویی‌های عربستان را بدهند. (بیشتر در گزارش ایرنا درباره شکست ائتلاف سعودی)

به این ترتیب، عربستان سعودی علاوه بر عوامل شکاف و افتراق قبلی بین خود و سایر کشورهای عربی، حالا نماینده و مدافع یک مورد اختلافی دیگر نیز شده است؛ معامله قرن که به نوشته «یتسحاق لوانون» سفیر پیشین رژیم صهیونیستی در قاهره در روزنامه «یسرائیل هیوم»، «طوری بین کشورهای عربی شکاف انداخته که اتحادیه عرب از بدو تأسیس تاکنون، چنین اختلافی بین اعضای خود ندیده است».

عربستان، اکنون ناچار است از توافق قرن نیز در راستای اطاعت از دستورات آمریکا دفاع کند یا حداقل موضعی انتقادی نسبت به آن نداشته باشد اما آیا سایر اعضا و نمایندگان کشورهای اسلامی حاضر در نشست سازمان همکاری‌های اسلامی، امروز (جمعه) در برابر انفعال سعودی‌ها در قبال حساس‌ترین مساله این روزهای جهان اسلام (فلسطین) سکوت خواهند کرد؟ آیا کشورهایی مانند ترکیه، قطر، اردن، مالزی، پاکستان و برخی کشورها آفریقایی با بی تفاوتی دست‌هایشان را زیر چانه‌ها خواهند گذاشت و چوب حراج زدن سعودی‌ها بر آرمان واحد جهان اسلام را تماشا خواهند کرد؟