سه استاد آمریکایی: ظریف توپ را به زمین ترامپ انداخت

زمانی که "محمد جواد ظریف" آخرین روز سفر خود به نیویورک را پشت سر می گذاشت، با شبکه خبری پی بی اس آمریکا گفت وگو کرد و درباره پیشنهادی که به نقل از وی در برخی محافل مطرح شده بود، توضیح داد. او این پیشنهاد را در واکنش به اظهارات ترامپ مطرح کرد که گفته بود توافق هسته ای ایران باید طولانی مدت و حتی 100 ساله باشد.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در این باره گفت: چیزی که من پیشنهاد دادم این بود که اگر آقای ترامپ در این موضوع جدی است که توافق حاصله را به تأیید کنگره می‌رساند، یک پیش بینی در توافق فعلی (برجام) وجود دارد که در سال ۲۰۲۳ ما گمان می‌کنیم که پروتکل الحاقی را که از ما تقاضا می‌کند که همه تأسیسات خود را برای همیشه تحت نظارت سازمان ملل متحد قرار دهیم، به تصویب برسد.

ظریف ادامه داد: او (ترامپ) گفته است که نگران بند غروب آفتاب و مدت توافق (برجام) است؛ (اما در صورت تصویب پروتکل الحاقی در مجلس، نظارت ها)، برای همیشه ماندگار خواهد بود؛ نه حتی برای ۱۰۰ سال، بلکه به طور دائمی خواهد بود. البته این اقدام، نیازمند این است که آمریکا تحریم‌های خود را از طریق تصویب کنگره برای همیشه لغو کند.

وی یادآور شد: این چشم اندازی است که ما درباره آن مذاکره کردیم. اگر او می‌خواهد که کار بهتری انجام دهد، می‌تواند از همین الان برای این چشم انداز اقدام کند و مطمئن شود که ایران جنگ افزار هسته ای تولید نخواهد کرد. اگر این هدف او است، از اکنون می‌تواند آن را انجام دهد.

از این رو به سراغ چند استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل آمریکا رفتیم و درباره این پیشنهاد با آنها به گفت وگو کردیم.

"دنیس جت" استاد علوم سیاسی در دانشگاه دولتی پنسیلوانیا، "دانیل سیرور" استاد روابط بین الملل در دانشگاه جان هاپکینز و "جان کلابرسه" استاد دانشگاه آمریکایی واشنگتن در گفت وگوهای جداگانه، پیشنهاد "محمد جواد ظریف" را مهم ارزیابی و در عین حال نسبت به جدی بودن دولت ترامپ برای استفاده از این ابتکار دیپلماتیک تازه جمهوری اسلامی ابراز تردید کردند.

این کارشناسان سیاسی همچنین دیدارهای وزیر امور خارجه ایران با نمانیدگان کنگره آمریکا را امیدوار کننده دانستند و تاکید کردند هرگونه تلاش برای کاهش تنش ها مهم خواهد بود.

سیرور: گامی اطمینان بخش

"دانیل سیرور" مدیر "برنامه مدیریت جنگ" در مدرسه مطالعات پیشرفته بین المللی دانشگاه جان هاپکینز در شهر واشنگتن در این باره گفت سخنان ظریف در نیویورک و دیدارهایش با مقام های کنگره از جمله سناتور "رند پل" قابل توجه است.

وی با اشاره به پیشنهاد وزیر امور خارجه ایران درباره تصویب و اجرای پروتکل الحاقی در برابر برچیده شدن کامل تحریم های آمریکا گفت: من فکر می کنم سخن وزیر خارجه ایران جالب است. پروتکل الحاقی یک محدودیت جدی برای برنامه هسته ای ایران است.

این استاد دانشگاه جان هاپکینز افزود: در صورت اجرایی شدن آن، به جای اینکه بعداً (همانطور که در برجام برنامه ریزی شده) تصویب شود، این امر می تواند اکنون اجرایی شده و یک گام خوب برای ایجاد اطمینان دوچندان به آمریکایی ها باشد که تهران قصد ندارد جنگ افزار هسته ای بسازد.

سیرور درباره واکنش دولت ترامپ به این پیشنهاد هم گفت: تردید دارم که دولت ترامپ در قبال این تصمیم، همه تحریم ها را بردارد. برخی از آنها ممکن است به حالت تعلیق درآید، به شرط اینکه ایران برجام را به طور کامل اجرا کند و بپذیرد که به پای میز مذاکره بازگردد تا درباره موضوعات دیگر گفت وگو شود.

وی افزود: هنوز مشخص نیست که نقطه توافق احتمالی میان دو طرف در کجا خواهد بود. بنابراین، ظریف فعلاً توپ را پرتاب کرده است و باید منتظر بود و دید کجا فرود خواهد آمد.

کلابرسه: پیشنهادی بدون طرف سوم

"جان کلابرسه" استاد دانشگاه آمریکایی واشنگتن و مدیر بخش خاورمیانه و آسیا-اقیانویسه در اندیشکده "بنیاد خاورمیانه" درباره پیشنهاد ظریف اظهار کرد: در این مرحله، هر گونه ابتکار تجربی توسط ایالات متحده یا ایران برای گفت وگو که نیاز به طرف سوم و واسطه نداشته باشد، می تواند مطلوب باشد.

وی افزود: به ویژه با توجه به افزایش فشار و افزایش خطر درگیری که در هفته های اخیر شاهد آن هستیم، این مساله اهمیت دو چندان دارد. اگر در واقع وزیر امور خارجه ایران بحث تصویب پروتکل الحاقی را پیشنهاد کرده باشد، می تواند پیشنهادی معقول و جذاب برای شروع، باشد.

استاد روابط بین الملل دانشگاه واشنگتن ادامه داد: با این حال باید دید واکنش دولت ترامپ به آنچه خواهد بود. امیدوارم آنها این را به عنوان نشانه ای از تمایل تهران برای انجام دیپلماسی در نظر بگیرند. این همان چیزی است که رئیس جمهوری ترامپ می گوید آماده است انجام دهد، ولو اینکه برخی از مشاوران تندروی او مخالف باشند.

کلابرسه تصریح کرد: با این حال، بعید است که با امضای پروتکل الحاقی، تحریم ها به طور کامل و برای همیشه برچیده شوند. ترامپ نمی تواند قول چیزی را بدهد که از عهده وی خارج است، منظورم تحریم هایی است که کنگره وضع کرده است.

وی ادامه داد: از سوی دیگر کنگره و کاخ سفید بر سر تحریم ها دچار شکاف هستند و بر سر اینکه چه چیزی مهمتر بوده و باید اولویت داشته باشد، برجام یا موضوعات موشکی و نفوذ منطقه ای ایران، اختلاف نظر دارند.

دنیس جت: ابتکاری بسیار مثبت

"دنیس جت" استاد علوم سیاسی در دانشگاه دولتی پنسیلوانیا و مشاور سابق وزارت خارجه آمریکا هم در این باره به ایرنا گفت اگر دولت ترامپ برای دیپلماسی اراده جدی داشته باشد، باید از پیشنهاد وزیر خارجه ایران استفاده کند.

وی تصریح کرد: من فکر می کنم این یک ابتکار بسیار مثبت است، اما احتمالاً ناکافی است تا اطمینان حاصل شود که توافق هسته ای دوباره (از سوی آمریکا) اجرا شود. اگر دو طرف واقعاً به دنبال راه حل دیپلماتیک باشند، این ابتکاری بسیار سازنده برای رسیدن به حل و فصلی دیپلماتیک خواهد بود.

این مقام پیشین وزارت خارجه آمریکا یادآور شد: همه آن چیزی که ترامپ می خواهد این است که بتواند آن را یک پیروزی توصیف کند. با این حال، او در محاصره کسانی است که می خواهند از تحریم ها به عنوان ابزاری برای وادار کردن ایران به تغییر در سیاست های منطقه ای استفاده کنند. ​