سفر ظریف به فرانسه چراغ سبز غرب به ایران بود

برجام کلید واژه همه مذاکرات دور و نزدیک این روزهای مقامات تهران و اعضای باقی مانده بر سر این پیمان بین‌المللی شده است. ظاهرا همه این کشورها تلاش دارند تا آنچه از برجام بجا مانده است را حفظ کرده و نگذارند نتیجه مذاکرات دو ساله خود از بین برود. شاید از همین رو وزیر خارجه جمهوری اسلامی به فاصله تنها یک روز دوبار با مقامات فرانسه آنهم دقیقا همزمان با نشست گروه7 پشت یک میز قرار می‌گیرد و نشان می‌دهد که هنوز برای نجات برجام هر پیشنهادی قابل چانه زنی و فکر کردن است. حال این مذاکرات به چه نتایج قابل قبول منتهی شود به‌زودی روشن خواهد شد اما تاریخ تلاش مرد کارکشته عرصه دیپلماسی خود را به‌رغم تحریم آمریکا فراموش نخواهد کرد. اتفاقات دو روز اخیر از نگاه تحلیلگران بی‌طرف در داخل و خارج دور نماند. محمد علی بصیری کارشناس حوزه بین‌الملل در این باره با «آرمان ملی» گفت‌و‌گو کرده است که می‌خوانید:

دیدار ظریف با مکرون در فرانسه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

همانطور که می‌دانید آقای مکرون بین ایران و بقیه اعضای برجام واسطه شده و پیشنهاد کاربردی برای کاهش بخشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران را ارائه داده است. بر این اساس طبق پیشنهاد فرانسه به صادرات ایران ظرفیت داده شده، همچنین ظرفیت مالی تا سقف 15 میلیارد دلار ایجاد شود تا این مقدار از طریق فروش نفت به ایران منتقل شود. مشروط بر این که ایران هم گام بعدی در خصوص تعدیل تعهدات خود در برجام را بر ندارد. ظاهرا این پیشنهادی بوده که ایران هم با آن مخالفتی نداشته است ولی شروط و چانه زنی‌ها وجود داشته است. البته تا همین جا حرکت فوق، خود چراغ سبزی از سوی آمریکا و غرب برای ایران بوده تا ایران مقدماتی برای ادامه مذاکرات ایجاد کند. ظاهرا بقیه اعضا بر این موضوع نظر مثبت داشته‌اند. حتی آمریکایی‌ها نیز با آن مخالفت نکرده‌اند. بعد از ملاقات اولیه‌ای که آقای ظریف با آقای مکرون رئیس‌جمهور فرانسه داشت و بعد به تهران بازگشت و مسائل مطرح شده را ارائه داده است حالا احتمالا با حضور در محل نشست گروه 7 در جنوب فرانسه بلافاصله پیام دیگری از طرف ایران ارائه شده است تا در خلال نشست با وزیرخارجه فرانسه و احتمالا آقای مکرون و شاید اعضای دیگر گروه 7 مذاکراتی انجام شود و از آن نتایجی حاصل شود. در این باره رسانه‌ها بیشتر تحلیل کرده و درباره آن مانور می‌دهند.

دیپلماسی که وزیر خارجه ایران در پیش گرفته است، چقدر موثر بوده است؟

ما اکنون در شرایط جنگ اقتصادی با آمریکا قرار داریم. آمریکایی‌ها با حداکثر تحریم‌ها و فشارها و حتی از راه رسانه و دیپلماتیک و نظامی در تلاش بوده‌اند تا ایران را تسلیم خواسته‌های خود کنند و در نهایت با شرایط آنها، ایران را پای میز مذاکره حاضر کنند. متقابلا ایران هم از همین ابزارها همزمان برای خنثی کردن این فشارها استفاده کرده است. یعنی هم به نوعی حضور رسانه‌ای و تبلیغ رسانه‌ای خوب داشته است، هم مقابله نظامی و امنیتی را به‌خوبی پیش برده است. همچنین بحث حضور دیپلماتیک در مجامع مختلف و مقابله با زیاده خواهی آمریکا را در برنامه خود داشته است. در این رابطه وزارت خارجه و شخص آقای ظریف عملکرد خوبی داشته‌اند و خروجی آن هم این است که در حال حاضر ایران تقریبا فشار اصلی تحریم‌ها را پشت سر گذاشته است و به یک نوع ثبات اقتصادی و کنترل ارز دست پیدا کرده است. در این خصوص تحلیل دولتمردان این است که ایران از اصل فشارها عبور کرده است و ما می‌توانیم شرایط را بهترمدیریت کرده و به پیش رویم. این موضوع را آمریکا و غربی‌ها متوجه شده‌اند واحتمالا در این شرایط که اوج فشار هم وجود دارد قصد دارند از مذاکرات نتیجه‌گیری کنند. ایران هم بدش نمی‌آید که امتیاز قابل ملاحظه‌ای را به‌دست آورد. مجموع این شرایط دست به دست هم داده که این رفت و آمدها هرچه بیشتر و سریع‌تر شود تا شاید دو طرف بتوانند، نتیجه ملموس‌تری را از این مذاکرات به‌دست آورند.

با وجود بازتاب مثبت سفر اخیر آقای ظریف در رسانه‌ها و محافل سیاسی جهان اما در داخل از سوی برخی رسانه‌ها حملات تازه‌ای علیه وزیر خارجه آغاز شده است. نظر شما در این باره چیست؟

جناح‌ها، جریان‌ها و رسانه‌ها آزاد هستند تا دیدگاه‌های خود را مطرح کنند. این حرکت‌ها نمی‌تواند نتیجه‌گیری صددرصدی باشد. یعنی به‌خاطر نگاه‌های منفی نمی‌شود کل رفت و آمدها و سفرها خودسرانه یا بی‌نتیجه قلمداد شوند! وزارت خارجه و وزیر خارجه وظیفه دارد از هر فرصتی که پیش می‌آید استفاده کند تا اهداف سیاست خارجی یک کشور را به پیش ببرد. به‌ویژه در کشوری که در اوج جنگ اقتصادی و بحران قرار دارد انتظار می‌رود چنین حرکت‌هایی استمرار پیدا کند. یعنی از بعد کارشناسی و تخصصی حرکت‌های آقای ظریف در این شرایط، قابل تقدیر و تحسین است. اگر این تلاش‌ها نمی‌بود و این حرکت‌ها انجام نمی‌شد، جای نقد داشت. خصوصا اگر بتوان از این تحرکات نتیجه مثبتی را حاصل کرد، که ظاهرا بنا بر تحلیل کارشناسان بی‌طرف بعد‌های مثبت این سفر بیشتر تایید شده است.

ایران در شرایط حاضر چه مسیری را پیگیری کند؟

ما باید همزمان با ابزارهایی که غرب از آن بهره می‌برد، از آن استفاده کنیم. یعنی از ابزارهای دیپلماتیک، باید به‌صورت متقابل بهره برد. از ابزار رسانه، ابزار جنگ نرم، ابزار دفاعی-اطلاعاتی و حتی بلوف نظامی و بلوف جنگ احتمالی استفاده کرد. از مجموع این موارد اگر به‌صورت متقابل از طرف ایران نیز استفاده شود ما می‌توانیم دستاورد مطلوبی داشته باشیم. تا کنون هم با همین شرایط پیش رفته است. آقای ظریف هر جا نشستی و حرکتی بوده است، از کشورهای شمال اروپا گرفته تا چین و هند، آمریکای لاتین و آفریقا و هر حوزه‌ای که منفذی در آن وجود داشته و ایشان می‌توانسته حرکتی را انجام دهد، تلاش کرده است. حتا در نشست سازمان ملل که در ماه آینده برگزار می‌شود می‌توان نتیجه مطلوب را به‌دست آورد. حداقل می‌توان کاری کرد که اوضاع از این بدتر نشود و برخورد نظامی که دو طرف هم از آن حذر دارند، از آن ممانعت شود.