طرح روسیه برای خلیج فارس بسیار بلندپروازانه‌تر از آمریکا است

در کمتر از یک ماه، سه طرح برای آنچه تامین امنیت در خلیج‌فارس خوانده می‌شود، منتشر شده است. اولین طرح را آمریکا پیشنهاد کرد؛ دومی را بریتانیا و سومی را روسیه. پیشنهاد دوم که مبدع آن بریتانیا بود به این دلیل طرح شد که لندن اعلام کرد می‌خواهد با کشورهایی ائتلاف داشته باشد که نگاه‌شان به برجام، شبیه نگاه لندن باشد. این اقدام بریتانیا نشان می‌داد که حداقل در ظاهر بریتانیا و متحدان اروپایی‌اش با آمریکا هم‌راستا نیستند.

خبرنگار فارس در گفت‌وگو با پروفسور «نادر انتصار» رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا به طرحهای امنیتی مطرح شده کنونی درباره خلیج فارس پرداخته است.

فارس: ایالات متحده آمریکا در صدد تشکیل ائتلافی نظامی در خلیج فارس است. هدف از این اقدام چیست؟

 گفته شده هدف این ائتلاف حفظ امنیت خطوط کشتیرانی در خلیج فارس است، اما در واقع هدف آمریکایی‌ها از تشکیل این ائتلاف ایجاد پوششی برای مشروعیت سازی و بین‌المللی کردن سیاست تقابل یکجانبه در راستای فشار حداکثری علیه ایران است.

در صورت اجرای طرح مورد نظر واشنگتن، این طرح به تنش موجود در خلیج فارس خواهد افزود و بی ثباتی را در منطقه افزایش خواهد داد.

فارس: طرح دیگری که این روزها برای امنیت منطقه خلیج فارس مطرح شده از سوی انگلستان است. فرانسه اعلام کرده در این ائتلاف مشارکت می کند و آلمان هنوز مردد است. چرا انگلستان این طرح را بدون حضور آمریکا پیشنهاد داده است؟

بریتانیایی‌ها می‌خواهند نشان دهند که طرح‌‌شان مستقل از آن چیزی است که واشنگتن دنبال می‌کند، اما نباید گول این نقشه بریتانیا را خورد. در نهایت بریتانیا و یا ائتلاف دیگر کشورهای اروپایی همراه و بسیار نزدیک با آمریکا خواهند بود و از واشنگتن پیروی خواهند کرد.

اروپایی‌ها و بویژه بریتانیا یک بازیگر درجه دو در نظام بین‌الملل به شمار می‌روند و در سیاست‌های خود بویژه در رابطه با ایران و آمریکا بصورت مستقل عمل نمی‌کنند.

فارس: طرح دیگری برای منطقه خلیج فارس از سوی روسیه مطرح شده که به دیدگاه ایران در این مورد نزدیک است. در طرح روسیه قدرت‌های فرامنطقه ای فقط نقش نظارتی- و نه نقش مداخله‌گر- در امنیت خلیج فارس ایفا می‌کنند. چقدر این طرح در حال حاضر عملیاتی و ممکن است؟

من طرح پیشنهادی روسیه را در همان ابتدایی که مطرح شد، مطالعه کردم. با اطمینان خاطر باید بگویم که طرح روسیه بسیار بلندپروازانه و بسیار پیچیده‌تر از آن طرحی است که از سوی بریتانیا و آمریکا ارائه شده است.

طرح روسیه به دنبال تامین منافع همزمان چندین بازیگر منطقه‌ای و حل برخی مسائل و موضوعات چندجانبه پیچیده در منطقه است. به هر حال با توجه به شرایط فعلی و تنش موجود در خلیج فارس، اجرای این طرح آسان نیست و در حال حاضر این طرح قابلیت اجرایی ندارد.

فارس: دیدگاه ایران این است که امنیت منطقه خلیج فارس توسط کشورهای خود منطقه تأمین شود. این طرح چقدر در حال حاضر عملیاتی است؟

ایران همیشه یک نگاه ثابت و منسجمی به ساختار امنیتی در خلیج فارس داشته است. اما به مانند طرح روسیه، دیدگاه ایران نیز به نظم امنیتی خلیج فارس بر اساس یک ساختار منطقه‌ای و در عین حال تلفیقی و چندجانبه است و اجرای چنین طرحی با وضعیت روابط فعلی در منطقه بسیار سخت و دشوار است.

چند کشور عربی در خلیج فارس، امنیت خود را به منافع و حضور نظامی آمریکا در منطقه گره زده‌اند و این درست در مقابل همان چیزی است که ایران همیشه پیشنهاد داده است.

فارس: نیروهای نظامی آمریکا بعد از 16 سال مجدداً به عربستان بازگشتند. این موضوع چه تأثیری بر امنیت منطقه ‌می‌گذارد؟

تعداد نیروهای آمریکایی در عربستان به نسبت کم و محدود است. آمریکا نیروهای نظامی بیشتری در دیگر کشورهای عربی منطقه در مقایسه با عربستان مستقر کرده است.

به هر حال، استقرار اخیر نیروهای امریکایی در عربستان تنش‌ها را در منطقه افزایش خواهد داد و نشانه دیگری از تقابل جویی واشنگتن و نظامی‌گری در سیاست خارجی آمریکا در جنوب غرب آسیا است.