تیم بهاری / چرا استقلال شفر متعادل نیست؟

چهار بازی، پنج امتیاز و جایگاه هفتمی برای استقلال. این عنوان در حالی برای آبی‌های پایتخت نتیجه قابل قبولی به حساب نمی‌‌آید که فراز و نشیب های وینفرد شفر نیز حالا به بخش مهمی از نگرانی هواداران استقلال تبدیل شده است.  سرمربی آلمانی استقلال طی مدت زمانی که در فوتبال ایران مشغول به کار شده عملکرد با‌ثباتی نداشته؛ گاهی خیلی خوب و گاهی نتایج ضعیفی کسب کرده است. با این حال او هرگز تیم ضعیفی را به میدان نفرستاده. حتی در دیدار هفته چهارم نیز تیم شفر در نیمه دوم عملکرد بسیار خوبی داشت اما نتوانست به گل تساوی دست پیدا کند و در نهایت بازی را با نتیجه یک بر صفر به پارس جنوبی جم واگذار کرد. اما برای بررسی و تحلیل کارنامه وینفرد شفر بهتر است کمی به عقب برگردیم؛ زمانی که قهرمانی‌های امیر قلعه‌نویی با استقلال، راه حضور مربیان خارجی را در این تیم بسته بود و هر مربی دیگری به جای قلعه نویی به استقلال می‌آمد، نمی‌توانست تیم قدرتمندی برای هواداران بسازد. اما دوران قلعه نویی به پایان رسید. او در آخرین فصل های حضورش در استقلال هرگز نتوانست انتظار هواداران استقلال را برآورده کند. بنابراین پس از به بن‌بست رسیدن فلسفه مربیانی همچون قلعه نویی و مظلومی مدیران استقلال سراغ علیرضا منصوریانی رفتند که به تازگی برای خودش نامی

 دست و پا کرده بود.

دوران علیرضا منصوریان از برخی جهات دوران خاصی بود؛ دوره‌ای که مانورهای رسانه‌ای و شوهای تبلیغاتی منصوریان تا مدتی توانست شرایط را به نفع منصوریان رقم بزند. در واقع هواداران از اینکه سرمربی تیم‌شان از جنس خودشان است، کاملا راضی بودند و تعداد زیادی از آنها در تمرینات استقلال شرکت می‌کردند. نیم فصل اول برای منصوریان خوب پیش نرفت اما نیم‌فصلِ دوم همه چیز بر وفق مرداد منصوریان بود. او موفق به شکست پرسپولیسی شد که پایان فصل به مقام قهرمانی رسید. لیگ قهرمانان آسیا اما، محک خوبی برای منصوریان شد، جایی که نتوانست نتایج خوبی بگیرد و حتی بدترین شکست دو دهه اخیر یعنی 6 بر یک برابر العین امارات رقم خورد. ابتدای همان فصل هم استقلال آنقدر بد نتیجه گرفت تا کسانی که سینه چاک منصوریان بودند بالاخره شعار «حیا کن، رها کن» سر دادند. تراژدی تلخی برای منصوریان رقم خورد تا قهرمانِ دیروز سکوها به بدترین شکل ممکن از استقلال جدا شود. اما مدیران استقلال دیگر تصمیم نداشتند از مربی ایرانی استفاده کنند. آنها پس از 16 سال سراغ سرمربی خارجی رفتند و به این نتیجه رسیدند که استقلال همانند پرسپولیس نیاز به مربی خارجی دارد. وینفرد شفر آمد، در دربی رفت شکست خورد اما چون استقلال فوتبال خوبی به نمایش گذاشت، کسی انتقاد نکرد و برعکس هواداران در دربی 85 تیم‌شان را تشویق کردند. حضور شفر با تحول خاصی در استقلال همراه شد و حتی خیلی‌ها پا را فراتر گذاشته و مدعی شدند اگر شفر ابتدای فصل می‌آمد، استقلال می‌توانست قهرمان لیگ شود.

با آمدن شفر، بازیکنانی چون سیدمجید حسینی، سیدحسین حسینی، داریوش شجاعیان، فرشید باقری، فرشید اسماعیلی و... تبدیل به ستاره‌های استقلال شدند. بازیکنانی که زمان منصوریان با استرس زیادی بازی کرده و مورد انتقاد قرار می‌گرفتند. استقلال با هدایت شفر دگرگون شده و خودش را به بالای جدول رسانده است. دربی 86 را پیروز شده و هواداران استقلال سرمربی آلمانی خودشان را شیر ژرمن خطاب می‌کنند. اما موفقیت‌های شفر باعث شد مدیران استقلال برای تمدید قرارداد او تا پیش از وسوسه شدن برای پیشنهادات دیگر تلاش کنند و این مربی را برای یک فصل دیگر در استقلال حفظ کنند. شفر بیش از هر چیز، ساختار دفاعی استقلال را بهبود بخشیده است. او در همان نیم‌فصل نخست حضورش در استقلال کاری کرد که این تیم رکورددار کلین‌شیت در تاریخ لیگ برتر شود. نکته جالب درباره شفر این است که او نزد هواداران استقلال در سراسر ایران چهره‌ای محبوب است. شفر در کمتر از یک فصلی که در استقلال حضور دارد موفق شده شرایط این تیم را به کلی متحول کند و همین مساله او را به یک فرد محبوب در بین هواداران آبی

 تبدیل کرده است.

اما شفر کیست و چه کارنامه‌ای دارد؟ پس از ناکامی مربیانی چون قلعه نویی و مظلومی و منصوریان، استقلال پس از ۱۵ سال سراغ یک مربی خارجی رفت. شفر در حالی هدایت استقلال را بر عهده گرفت که ۱۷ سال بود در سطح اول اروپا مربیگری نکرده بود اما کارنامه خوب او در آفریقا و آسیا، استقلالی‌ها را به آینده باشگاه‌شان امیدوار کرد. به خصوص که شفر، تنها قهرمانی لیگش را هم در کشور امارات به دست آورده بود و اصول مربیگری در قاره آسیا را به خوبی می‌دانست. وینفرد شفر یکی از 11 سرمربی آلمانی است که نامش در بین 58 سرمربی با بیش از 100 تجربه سطح ملی مطرح است، وی در 10 ژانویه 1950 در ماین آلمان به دنیا آمد. وی در پست هافبک در تیم‌هایی چون مونشن گلادباخ، کیکرز اوفن باخ و کارلسروهه بازی و در 438 بازی 62 گل به ثمر رساند، وی در سال 1970 با مونشن گلادباخ قهرمان بوندسلیگا و در جام حذفی آلمان هم در همان سال ولی با تیم کیکرز اوفن باخ قهرمان شد، دلیل این موضوع نیز این است که جام حذفی آن سال پس از جام جهانی برگزار می‌شد و او از مونشن گلادباخ به کیکرز اوفن باخ منتقل گردیده بود، در سال 1979 هم با مونشن گلادباخ به قهرمانی 

جام یوفا رسید.

 از 1982 در حالی‌ که هنوز 3 سال از دوران بازی اش مانده بود که به مربیگری پرداخت، او در مونشن گلادباخ بازی و همزمان مربی تیم دوم مونشن گلادباخ هم بود. سپس مدتی در مونشن گلادباخ، کارلسروهه، اشتوتگارت و تنیس بورسیا برلین مربیگری کرد تا اینکه به مربیگری کامرون منصوب شد، در جام جهانی 2002 در برابر آلمان قرار گرفت و در یک بازی پر برخورد که 16 کارت زرد و 2 کارت قرمز در پی داشت، 2-0 مغلوب ‌شد (سهم هر یک از دو تیم 1 کارت قرمز  و 8 کارت زرد بود)، سپس راهی امارات و در تیم‌های الاهلی و العین مربیگری کرد، پس از آن به اف کی باکو رفت، در سال 2011 به تایلند و مجددا به جرگه سرمربیان ملی پیوست، سپس مربی موانگ تن یونایتد تایلند شد، از سال 2013 تا 2016 نیز مربی جامائیکا بود. وینفرد شفر 108 بار در عرصه ملی مربیگری کرده و صاحب 42 پیروزی شده. انجام بیش از 100 بازی ملی، مربیگری در سه قاره، قهرمانی در جام ملت‌های آفریقا و نایب‌قهرمانی جام کنفدراسیون‌ها با کامرون، قهرمانی در جام کشورهای حوزه کارائیب و نایب‌قهرمانی گلدن کاپ با جامائیکا‌ نشان می‌دهد در کل مربی تاثیرگذاری 

بوده است.

 او جزو مربیانی است که نام آلمان را به عنوان یک کشور صاحب‌سبک و صادرکننده مربی به سراسر جهان مطرح کرد و همین که جزو 11 آلمانی است که تجربه بیش از 100 بار نشستن روی نیمکت یک تیم ملی را دارد مساله مهمی است. جالب آنکه رتبه بعدی را بین کشورها فرانسه با 5 و کلمبیا با 4 مربی در اختیار دارند. در جام جهانی 2014 برزیل هم دیدیم که آلمان با 4 سرمربی در صدر جدول بود (یواخیم لوو، اتمار هیتسفیلد، یورگن کلینزمن و فولکر فینکه‌) و از جهت اینکه وینفرد شفر توانسته به عنوان مربی آلمانی در جهان افتخار به دست آورد 

کاری ارزشمند است.

  افتخارات (به عنوان مربی)

قهرمان جام اینتر توتو با کارلسروهه (1996)

قهرمانی جام ملت‌های آفریقا با کامرون (2002)

نایب‌قهرمانی جام کنفدراسیون‌ها با کامرون (2003)

قهرمانی لیگ امارات با الاهلی (2006)

قهرمانی سوپر جام امارات با العین (2010)

قهرمان جام کشورهای حوزه کارائیب با جامائیکا (2014)

نایب‌قهرمان گلدن کاپ با جامائیکا (2015)

شفر سال ۱۹۸۶، سرمربی کارلسروهه شد و سال اول، این تیم را به بوندسلیگا برگرداند. حضور در کارلسروهه، موفق‌ترین دوران مربیگری شفر بود و او ۱۱ فصل، روی نیمکت کارلسروهه در بوندسلیگا نشست. سال ۹۶، شفر با کارلسروهه تا فینال جام حذفی آلمان جلو رفت و به کایزرسلاوترن باخت. در همان فصل رویایی، تیم او تا فینال اینترتوتو هم جلو رفت و قهرمان شد. فصل ‌98/1997‌‌، کارلسروهه با شفر قعر جدول بود و مسئولان باشگاه هفته بیست و هفتم او را اخراج کردند. البته اخراج شفر هم کمکی به کارلسروهه نکرد و این تیم با قرار گرفتن در رده شانزدهم دوباره به بوندسلیگا ۲ رفت. بهترین رده شفر با کارلسروهه، قرار گرفتن در جایگاه ششمی بوندسلیگا بود و یک بار پانزدهمی و در نهایت فرستادن تیم به دسته پایین‌تر، بدترین روزهای او را ساختند.با وجود پایان ضعیف در کارلسروهه، سال ۹۸ اشتوتگارت سراغ این مربی رفت و او را انتخاب کرد. نتایج بسیار ضعیف شفر، باعث شد حضور او در اشتوتگارت قبل از زمستان و نیم‌فصل اول به پایان برسد. شفر هفته پانزدهم و سپس شکست در جام حذفی‌ اخراج شد و اشتوتگارت هم آخر فصل در رده یازدهم قرار گرفت. پیش از اخراج، شفر اشتوتگارت را از جام یوفا هم حذف کرده بود.

نتایج ضعیف در اشتوتگارت، پایان کار شفر در سطح اول فوتبال آلمان بود. او فصل بعد، به عنوان مربی جانشین و از هفته بیست و چهارم به بروسیا برلین در بوندسلیگا ۲ رفت. فصل اول شفر در ۱۱ بازی فقط سه مسابقه را برد اما در این باشگاه ماند و تیم هم در رده ششم قرار گرفت. فصل دوم، نتایج شفر بدتر شد و تیم او فصل را در رده سیزدهم تمام کرد. شفر ۹ مسابقه از ۱۰ مسابقه آخر را باخت تا برای همیشه، پرونده مربیگری‌اش در آلمان بسته شود.

بعد از حدود یک سال بیکاری، شفر مربی تیم ملی کامرون شد. تیم او بلافاصله، به جام ملت‌های آفریقا رفت و به قهرمانی رسید. پس از آن در جام جهانی ۲۰۰۲ نتوانست از گروهش صعود کند اما رسیدن به فینال جام کنفدراسیون‌ها و شکست مقابل فرانسه، دوباره شفر در سطح اول فوتبال جهان مطرح کرد. پس از آن، شفر در جام ملت‌های ۲۰۰۴ و انتخابی جام جهانی ۲۰۰۶ ناکام بود و شغلش در کامرون را از دست داد.

 بیکاری شفر بعد جدایی از کامرون، طولانی نبود و او بلافاصله به امارات رفت و سرمربی الاهلی شد. هفته‌های پایانی فصل ۲۰۰۴/۰۵ شفر روی نیمکت الاهلی بود و با این تیم هفتم شد. فصل بعد، شفر تیم قدرتمندتری ساخت و برای اولین و آخرین بار، با یک تیم باشگاهی به قهرمانی لیگ رسید؛ نتایجی که به لحاظ آماری، بهترین نتایج شفر در دوران مربیگری بودند.شفر بعد جدایی از الاهلی، مدتی بیکار بود و سال ۲۰۰۷ مربی العین شد. العین سال اول که شفر را به عنوان مربی جانشین آورده بود، ششم شد و سال دوم هم او را نگه داشت. فصل بعد شفر العین را به رده سوم رساند و مدیران باشگاه را راضی نگه داشت. شفر با العین، به قهرمانی جام ریاست‌جمهوری، جام اتصالات و سوپرجام این کشور هم رسید. سال سوم اما العین نتایج خوبی نگرفت و شفر اواسط فصل برکنار شد. العین در پایان همان فصل هم به رده سوم رسید.نتایج خوب شفر در امارات باعث شد قبل از پایان فصل، دوباره تیم بگیرد و سرمربی اف‌سی باکو شود. او در پایان فصل ۲۰۰۹/۱۰ با این تیم چهارم شد. فصل دوم، نتایجش ضعیف‌تر شد و کارش را از دست داد. اف‌سی باکو در پایان فصل ۲۰۱۰/۱۱ در رده ششم قرار گرفت و دوران شفر در این کشور، به‌خاطر نتایج ناموفق طولانی نشد.شفر بعد از آذربایجان مسافر تایلند شد و تیم ملی این کشور را مربیگری کرد. شفر با تایلند در رده آخر گروهش در انتخابی جام جهانی بود و فقط یک برد داشت. در نهایت دو باخت پیاپی در انتخابی جام ملت‌های آسیا، سال ۲۰۱۳ پرونده شفر را بست. شفر چند هفته، به عنوان مربی موقت روی نیمکت موانگتونگ تایلند نشست. دورانی حدودا یک ماهه که با انتخاب سرمربی جدید، به پایان رسید.آخرین سرمربیگری شفر پیش از استقلال، حضور در کشور جامائیکا بود. شفر نتوانست جامائیکا را به جام جهانی برساند اما قهرمانی جام منطقه کارائیب و رسیدن به فینال جام طلایی کونکاکاف، باعث شد کارنامه او در این کشور موفق و قابل قبول باشد. شفر جایگاه خوبی در جامائیکا داشت اما حذف از کوپا آمریکا با سه شکست و شروع بد دوباره در مسابقات انتخابی جام جهانی، باعث شد بیکار شود. بیکاری‌ای که حدود یک سال طول کشید تا استقلال، 

سراغ این مربی آلمانی بیاید.

او در استقلال اگر چه به چهره‌ای محبوب تبدیل شده و هواداران تمام قد از او دفاع می‌کنند اما با این حال فراز و نشیب‌های این مربی باعث شده تا بسیاری از هواداران موضوع فتح جام قهرمانی را به عنوان جدی‌ترین مطالبه خود از آقای شفر مطرح کنند. هرچه هست او تا اینجای کار به لطف کسب پیروزی در دربی موفق شده چهره‌ای محبوب باشد اما حفظ این محبوبیت به‌خصوص در فصل پیش رو احتمالا در گرو کسب جام قهرمانی خواهد بود. شفر مربی جالبی است. شخصیت خاصی دارد. با رسانه‌ها وارد تعامل و ارتباط تنگاتنگ شده و بیش از سایر مربیان خارجی شاغل در فوتبال ایران نزد رسانه‌ها مطرح شده است. گاهی با اظهارنظرهای عجیب یا حتی تند خود نشانه‌ای از مربیان آلمانی به ذهن متبادر نمی‌‌کند اما با این حال کمتر کسی است که دانش و تجربه این مربی را انکار کند. 

او طی دوره فعالیت خود موفق شده رابطه‌ای نسبتا حرفه‌ای با کی روش و فدراسیون فوتبال برقرار کند و البته تا حدودی مورد توجه مدیران ورزش کشور هم قرار بگیرد. احتمالا در صورتی که این مربی با ثبات بهتری در استقلال پیش برود می‌تواند شرایط بهتری را در فوتبال ایران تجربه کند. کسی چه می‌داند شاید این پیرمرد موسفید پر‌هیاهو یک روز روی نیمکت سرمربیگری تیم ملی فوتبال ایران نشست. هرچند فعلا خود او علاقه‌مند است ماموریت خود را در باشگاه استقلال ادامه دهد.